به گزارش ایران اکونومیست؛ تب جام جهانی موجی از هیجان و غوغا در جامعه به پا کرده است. بوی مهر و دوستی، یکپارچگی و یکرنگی، ابراز شادی و نشاط تاثیری است که نه فقط اکنون بلکه سال ها در حافظه تاریخی ملت ایران باقی می ماند و با یادآوری خاطرات آن لبخند بر گوشه لب هر ایرانی نقش می بندد.
همه شاخص ها و مولفه های مثبت اجتماعی مانند شادی، نشاط، وفاق، همبستگی، امید، انسجام در جریان یک رویداد ورزشی افزایش یافته است و می توان فارغ از همه مشکلات اقتصادی و اختلاف نظرهای سیاسی رنگ و بوی وحدت ملی را در خیابان های شهر و کلام مردم، مسئولان و نخبگان اجتماعی حس کرد.
مقام معظم رهبری پس از بازی تیم ملی فوتبال کشورمان در مقابل اسپانیا پیامی برای تیم ملی ایران در رقابت های جام جهانی 2018 روسیه فرستادند و تلاش های آنان را عالی ارزیابی کردند؛ «پیام خداقوت» رهبری دلگرمی مهمی برای بازیکنان بود.
سیاستمداران و اقشار مختلف اجتماعی هم نسبت به این واقعه، رویکرد مثبت دارند و همه فارغ از هر جهت گیری سیاسی و جناحی به پیروزی یک ملت می اندیشند.
واکاوی و کالبدشکافی جامعه شناختی و روانشناسی اجتماعی این رویداد مهم ورزشی به دلیل تاثیرات عمیق اجتماعی از منظر اندیشمندان و صاحبنظران اجتماعی مهم تلقی می شود زیرا دستاوردهای آن برای همه عرصه ها قابل استفاده و تکثیر است.
* فوتبال فقط ورزش نیست
کامل دلپسند، جامعه شناس و مدرس دانشگاه، از منظر جامعه شناختی به موضوع فوتبال پرداخت.
دلپسند فوتبال را امر اجتماعی دانست و گفت: فوتبال نمادی از رقابت های جمعی است و مسیر مثبتی برای تخلیه هیجانات و خلق نشاط در جامعه به شمار می آید.
وی خاطرنشان کرد: میزان نشاط اجتماعی در هر جامعه ای بستگی زیادی به متغیرهای دیگر از جمله میزان رضایت از زندگی، الگوهای اوقات فراغت، احساس عدالت، امنیت، رفاه اقتصادی و تحقق حقوق شهروندی دارد.
این جامعه شناس کارکرد فوتبال و تاثیر آن در ارتقای نشاط اجتماعی را جامعه پذیری سیاسی فوتبال عنوان کرد و توضیح داد: فوتبال صرفا ورزش نیست بلکه عناصر وحدت ملی و همبستگی اجتماعی در این ورزش جمعی نمود پیدا می کند به عنوان نمونه، پخش سرود ملی کشورها در ابتدای بازی، استفاده از پرچم و رنگ های پرچم در پوشش و آرایش هواداران تیم ها نشانگر این است که در جریان تماشای فوتبال ارزش های سیاسی و میهن پرستی به اوج می رسد.
این پژوهشگر اجتماعی تخلیه هیجانات و احساس شادی اجتماعی را از جمله کارکردهای دیگر ورزش فوتبال دانست و گفت: دورهمی های خانوادگی، تجمع افراد در مکان های عمومی، بوستان ها و استادیوم ها باعث آزادسازی انرژی های مثبت اجتماعی می شود.
دلپسند خاطرنشان کرد: اگر در جامعه فرصت بروز شادی و نشاط اجتماعی فراهم نباشد، جامعه دچار یاس و ناامیدی می شود به همین دلیل برای تخلیه هیجان جمعی بویژه جوانان باید برنامه ریزی های جامع در نظر گرفته شود.
وی یادآور شد: احساس حضور و برخورداری از حقوق اجتماعی در مساله فوتبال نمایان است و همه حس برخورداری از حق شهروندی دارند اما واقعیت این است که نشاط در جامعه ایرانی کاملا بسته به جنسیت متفاوت است و فرصت های نشاط اجتماعی برای زنان قاعدتا کمتر از مردان است.
**حضور زنان به ورزشگاه آزادی شادی بازی ملی را چندین برابر کند
این جامعه شناس به ورود زنان به ورزشگاه آزادی در بازی ایران و اسپانیا اشاره کرد و افزود: این اقدام باعث تقویت نشاط جمعی به ویژه در میان زنان و خانواده ها شد و به عنوان موضوعی که مدت ها مورد مناقشه و کارشناسی بود و در نهایت با دستور رئیس جمهور محقق شد، توانست شادی بازی ملی را چندین برابر کند.
دلپسند تصریح کرد: وجود گرفتاری های مختلف اقتصادی و سیاسی در عرصه ملی انکارناپذیر است اما نقطه اشتراکی به عنوان «تیم ملی» به دور از هر نوع سلیقه سیاسی و اجتماعی زمینه ساز تقویت روح جمعی است و می تواند اثرات اجتماعی مثبت و امیدبخش برای جامعه داشته باشد.
*فوتبال، وحدت ایجاد می کند
علیرضا احمدیان، روانشناس و مدیرکل برنامه ریزی سازمان روانشناسی و مشاوره کشور، از منظر روانشناسی اجتماعی فوتبال را مورد بررسی قرار داد و اظهار داشت: فوتبال وحدت در حس و انتظار ایجاد می کند و به شادی عمیق اجتماعی منجر می شود.
وی با بیان اینکه وجود یک «حس یا انتظار مشترک» می تواند امنیت روانی در جامعه ایجاد کند، افزود: روانشناسی فوتبال نشان می دهد که میلیون ها نفر در زمانی مشخص مشغول تماشای یک برنامه هستند و از نظر روانکاوی در ذهن افراد این مساله نقش می بندد که میلیون ها نفر یک کار مشترک انجام می دهند.
احمدیان خاطرنشان کرد: هر آنچه که باعث ایجاد نقاط مشترک و طلایی در جامعه شود می تواند زمینه بروز نشاط اجتماعی را فراهم کند؛ این مساله ممکن است در برپایی یک آیین ملی، جشن مذهبی یا رخداد ورزشی مانند پیروزی در بازی فوتبال باشد.
این روانشناس اضافه کرد: حس جمع گرایانه در یک نقطه مشترک طلایی، لایه های پنهان انرژی مثبت و شادی در خود دارد. باید این احساس ها در مردم از طریق توسعه ورزش، جشن ها و آیین های شادی بخش در جامعه خلق و بازنشر شود.
وی تصریح کرد: اگر اکنون فوتبال و والیبال زمینه بروز نشاط و وفاق جمعی را فراهم می کند، باید شرایط مشابه اینها نیز شناسایی و به ارزش ملی تبدیل شود و نقاط و حس های مشترک و شادی هایی را که خیلی ارزان و ساده محقق می شود، بیشتر کنیم.
* فوتبال موج اجتماعی ایجاد کرده است
امان الله قرایی مقدم، جامعه شناس و پژوهشگر اجتماعی درباره ابعاد اجتماعی فوتبال گفت: ورزش و تندرستی به خودی خود مطلوب است و فوتبال به عنوان ورزشی جمعی نقش موثری در ابعاد مختلف اعم از اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی دارد.
قرایی مقدم تصریح کرد: فوتبال موج اجتماعی ایجاد کرده است و به دلیل جذابیت های بسیار روح جمعی را در جامعه تقویت می کند.
وی ادامه داد: فوتبال صرفنظر از مسائل اقتصادی، روح جمعی را در جامعه بارور می کند، راست و چپ، فقیر و غنی، محافظه کار و افراط گرا نمی شناسد و بر وفاق جمعی، غرور ملی، وابستگی اجتماعی اقتدار جمعی و ملی گرایی تاثیر مستقیم دارد.
این جامعه شناس اظهار داشت: فوتبال از نظر شادی و نشاط در عرصه اجتماعی تاثیر مثبت دارد و از سویی دیگر هم می تواند از وقوع آسیب های اجتماعی جلوگیری کند.
این جامعه شناس با اشاره به موضوع ورود زنان به ورزشگاه ها افزود: حکومت باید مطالبه ورود زنان به ورزشگاه ها را حل کند چون این مساله می تواند موجب نشاط جامعه و پیشگیری از حرف و حدیث ها و کدورت های سیاسی شود مثلا در بازی والیبال حضور زنان مشکل ساز نبوده است بنابراین می توان با برنامه ریزی برای حضور زنان و خانواده ها به ورزشگاه ها از ظرفیت اجتماعی ورزش بیشتر بهره برد.
