جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 March 29 - ۱۸ رمضان ۱۴۴۵
۲۹ خرداد ۱۳۹۷ - ۱۱:۱۷

زایش بیابان و نابودی منابع طبیعی

استفاده بهینه و مطلوب از امکانات، ظرفیت ها و ثروت های طبیعی ضرورتی برای پیشرفت، تحول و رشد کشور است و بیابان زایی به عنوان عاملی در نابودی مراتع و منابع طبیعی، معضلی است که باید برای مهار آن اقدام کرد.
کد خبر: ۲۲۸۳۶۵
به گزارش ایران اکونومیست؛ بهره وری، استفاده مطلوب از امکانات، سرمایه، نیرو و منابع در تولید کالا، علم و عرضه خدمات است و در معنای دیگر می توان آن را بیشترین استفاده از کمترین امکانات در راه رسیدن به رشد و شکوفایی تعریف کرد.
گسترش بیابان از مواردی است که در کشورهای با اقلیم خشک و نیمه خشک بیشتر دیده می شود و نظر به مفاهیم توسعه پایدار منابع طبیعی و ضرورت بهره وری صحیح از این منابع، باید برای مهار بیابانی شدن و مقابله با بیابان زایی فعالیت موثر داشت.
در 2 قرن اخیر به خصوص از چند دهه پیش بیابان اثرات مخرب و زیان بخشی به محیط زیست وارد کرده است و در اثر استفاده نادرست از منابع طبیعی، بیابان ها به سرعت گسترش یافته اند.
در کشور ایران طی سال های 1341 تا 1369 حدودا چهار میلیون هکتار به وسعت بیابان ها افزوده شده است.
کارشناسان و متخصصان در تعریف بیابان قسمتی از سطح زمین را که لم یزرع و بدون پوشش گیاهی و خشک است ملاک قرار می دهند البته نکته حائز اهمیت آن است که اصولا نمی توان همه بیابان ها را با وجود شرایط مختلفی که از نظر وضعیت طبیعی مانند میزان بارندگی، شدت خشکی، جنس خاک و پوشش گیاهی دارند، در یک ردیف قرار داد.
بیابان زایی عوارض نامطلوبی به همراه دارد که از جمله می توان به انهدام سرمایه ها همچون کشتزارها و مراتع، فروپاشی نظام بخشی دامداران و کشاورزان، هجوم ریزگردها، افزایش مهاجرت به نقاط شهری و افزودن به مشکلات اجتماعی و اقتصادی شهرهای بزرگ اشاره کرد.

* بیابان، نیمی از گستره خراسان رضوی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی  گفت: حدود نیمی از پهنه این استان عرصه بیابانی محسوب می شود.
علیرضا صحرایی افزود: حدود پنج میلیون و 554 هزار هکتار، معادل بیش از 49 درصد از گستره 11 میلیون و 300 هزار هکتاری این استان را عرصه های بیابانی تشکیل می دهد.
وی با اشاره به اینکه 18.4 درصد بیابان های کشور در خراسان رضوی قرار دارد، گفت: از مجموع عرصه های بیابانی این استان یک میلیون و 576 هزار هکتار عرصه هایی است که متاثر از فرسایش بادی، مستعد ایجاد و تولید ریزگرد است.
صحرایی افزود: مساحت کانونهای بحرانی فرسایش بادی این استان که 13.6 درصد بیابان های این سامان را شامل می شود، معادل 768 هزار و 700 هکتار است.

*افزایش جنگل های بیابانی در خراسان رضوی
صحرایی بیان کرد: با اجرای طرح های بیابان زدایی در خراسان رضوی بیش از 500 هزار هکتار از بیابان های این استان به جنگل های بیابانی تبدیل شده است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی گفت: افزایش این میزان جنگل در استان، با اجرای 44 طرح بیابان زدایی در سال های اخیر، محقق شده است.
وی افزود: این طرح ها با هدف ساماندهی و مدیریت کانون های تحت تاثیر فرسایش بادی هم اکنون نیز در استان خراسان رضوی در حال اجراست.
وی با بیان اینکه اجرای طرحهای بیابان زدایی در گستره چهار برابر سطح احیا شده صورت گرفته، افزود: این بدان معناست که در بیش از 2 هزار و 300 هزار هکتار از عرصه ها، طرحهای بیابان زدایی اجرا شده ولی573 هزار هکتار آن باقی مانده است.

* 573 هزار هکتار تاغزار
رئیس دفتر امور بیابان اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی نیز با اشاره به مزیت کاشت تاغ در سطوح بیابانی و تاثیر ریشه آن در افزایش مقاومت و انسجام خاک، کاشت آن را از برنامه های اصلی طرح بیابان زدایی دانست و افزود: کشت درختچه های تاغ در زمین های خشک و بیابانی با هدف جلوگیری از توسعه و پیشروی بیابان صورت می گیرد که موجب تثبیت خاک و جلوگیری از روان شدن شن و ماسه شده و از شکل گیری گرد و غبار در مناطق روستایی و شهری پیرامونی می کاهد.
محمدحسن آحاد با بیان اینکه 573 هزار هکتار از عرصه های بیابانی خراسان رضوی هم اینک زیر کشت درختچه تاغ قرار دارد، گفت: از ابتدای امسال عملیات کاشت تاغ در سطح سه هزار و 730 هکتار از بیابان های استان اجرا شده است.
وی بدون اشاره به اعتبارات این طرح ادامه داد: در صورت تحقق اعتبارات ملی و استانی تا پایان امسال هفت هزار و 270 هکتار از عرصه های بیابانی استان، عمدتا در مناطق سبزوار، گناباد، سرخس، بردسکن و خواف زیر کشت تاغ خواهد رفت.
وی قطع درخت تاغ توسط افراد سودجو را برای تولید زغال از تخلفات آسیب رسان به عرصه های طبیعی خراسان رضوی ذکر و بیان کرد: باید با متخلفان این حوزه بشدت برخورد شود تا شاهد وارد آمدن خسارات فراوان در این عرصه نباشیم.

*عزم دستگاه قضا بر برخورد با غارتگران طبیعت
معاون دادستان عمومی و انقلاب مشهد نیز اظهار کرد: قطع درختان تاغ در مناطق مختلف استان موجب پیامدهای ناگوار و جبران ناپذیری می شود و قطعا ادامه این روند موجب روان شدن شن ها و هجوم آن ربه سمت شهرها و مناطق مسکونی می شود.
قاضی محمد بخشی محبی بیان کرد: با توجه به اینکه دادستان در همه زمینه ها به عنوان مدعی العموم می تواند وارد شود، در این زمینه نیز وظیفه دارد تا نظارت بر عملکرد متولیان این حوزه داشته باشد.
وی تاکید کرد: هرگونه تخلف در حوزه منابع طبیعی، تخریب طبیعت و محیط زیست در حوزه انفال، به هیچ وجه قابل چشم پوشی نیست و ماموران یگان حفاظت به عنوان بازوان دادستان در اراضی ملی و طبیعی، وظیفه مراقبت جدی و برخورد قاطع با متخلفان را دارند.
وی با اشاره به اینکه تداوم روند تخریب درختچه های تاغ بزودی موجب پیدایش ریزگردها در سطح شهرهای استان می شود، اظهار کرد: افزایش آلودگی در هوای تنفسی شهرهای بزرگ استان از مشکلاتی است که هم اکنون با آن دست به گریبان هستیم بنابراین نباید اجازه شدت و وخامت اوضاع در این زمینه را داد.
قاضی بخشی محبی تاکید کرد: قاچاق در این زمینه علاوه بر وارد آوردن خسارات مالی موجب خسارات طبیعی و جبران ناپذیر می شود.

*15 کانون بحرانی فرسایش بادی
معاون فنی اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان رضوی نیز بیان کرد: 15 کانون بحرانی فرسایش بادی استان از جمله بردسکن، کاشمر، خلیل آباد، سبزوار، نیشابور، مه ولات، بجستان، رشتخوار و مشهد در استان وجود دارد.
علی اصغر طالبان فرد بیان کرد: از سال 1343 عملیات احیا و کنترل کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در استان آغاز شده که از آن زمان تاکنون این عملیات برای 573 هزار هکتار از گستره 768 هزار هکتاری مساحت کانون‌های بحرانی استان انجام شده است.
وی افزود: طبق این طرح مطالعاتی در سال 82 مساحت کانون‌های بحرانی فرسایشی بادی استان 756 هزار هکتار شناسایی شده که در بازنگری این مساحت به 768 هزار هکتار رسید.
وی با بیان اینکه طی سال‌های 82 تاکنون 756 هزار هکتار در قالب 15 کانون بحرانی فرسایشی بادی در استان شناسایی شده که همچنان نیز ادامه دارد، افزود: برای مهار این کانون‌ها نیز طرح‌های مهمی عمدتا از طریق مهار بیولوژیکی که همان کاشت نهال‌های مناسب در منطقه برداشت رسوبات است، اجرا شده و می شود.
وی با بیان اینکه سابقه عملیات بیابان زدایی و کنترل کانون‌های بحرانی فرسایش بادی در استان به سال 1343 و منطقه 'حارث آباد' سبزوار برمی‌گردد، افزود: در این منطقه با استفاده از روش‌های علمی و کلاسیک این کانون کاملا مهار شد و بعد در بخشی از محور مواصلاتی گناباد - مشهد که یک کانون بحرانی وجود داشت نیز انجام شد.
وی ادامه داد: به دلیل وجود ریزگردها و ماسه‌های روان در این منطقه، تردد از این محور 110 کیلومتری یک روز به طول می‌انجامید چرا که وجود این ماسه‌ها سبب می‌شد خودروها به سختی تردد کنند، که با انجام عملیات احیا برای این جاده، اکنون سالها است که تردد در این محور آسان شده است.
نظر شما در این رابطه چیست