به گزارش ایران اکونومیست؛ بندر چابهار به‌عنوان مطمئن‌ترین و به‌صرفه‌ترین بندر ایران، در جنوب شرق ایران و در دهانه ورودی به آب‌های اقیانوس هند واقع‌شده است؛ مطمئنبودن آن به‌خاطر خارج بودنش از خلیج‌فارس که چابهار را به‌عنوان سوپاپ اطمینان بنادر کشور کرده و به‌صرفه‌بودنش به‌خاطر موقعیت ویژه جغرافیایی و ژئوپلیتیکی آنکه در دهانه ورودی به آب‌های اقیانوس هند واقع‌شده و نقل و انتقالات کالا با کشتی را اقتصادی می‌کند؛ این یعنی تمام کشتی‌هایی که به بنادر مهم‌ایران می‌روند، به‌صرفه است با فراهم شدن زیرساخت در بندر چابهار پهلوگیری و تخلیه کنند تا آنکه بخواهند از بندر چابهار عبور کرده و چندین مایل آن‌طرف‌تر مثلاً در بندر شهید رجایی پهلوگیری کنند.
همین ویژگی‌های منحصربه‌فرد چابهار این بندر را در کانون توجهات قرار داده؛ اقتصاد آینده ایران به بندر چابهار گره‌خورده و از همین حالا صنایع استراتژیک و مادر در این بندر در حال استقرار هستند. بندری بودن و دسترسی آسان چابهار به آب‌های اقیانوسی و بازار‌های جهانی از سال‌ها پیش این بندر را مستعد استقرار صنایعی آببری همچون فولاد و پتروشیمی کرده است.
بر اساس طرح جامع فولاد کشور و سیاست توسعه صنایع فولادی در نزدیکی آب، تولید ده میلیون تن فولاد در سواحل مکران پیش‌بینی‌شده است. صنایع فولاد به سبب اینکه آب بسیار زیادی مصرف می‌کنند باید درجایی مناسب واقع باشند؛ در حال حاضر اکثر فولادسازی‌های کشور در مرکز واقع‌شده و مشکل تأمین آب برای آن‌ها تبدیل به یک معضل بزرگ‌شده است.
فولاد مکران؛ ظرفیت تولید ۳.۲ میلیون تن در سال، بهره‌برداری از فاز اول اواسط سال آینده
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار می‌گوید: پس‌از آنکه سیاست تولید ۱۰ میلیون تن فولاد در سواحل مکران اعلام شد؛ مطالعات مهندسین مشاور مکان‌یابی صنایع فولاد را در چند نقطه ازجمله چابهار پیشنهاد داده است و بر این مبنا در قدم اول با مشارکت سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو)، سازمان منطقه آزاد چابهار و بیش از ۸۰ سهام‌دار دیگر مجموعه فولاد مکران برای تولید ۱.۶ میلیون تن فولاد در سال در فاز اول ایجاد گردید.
عبدالرحیم کردی می‌افزاید: درمجموع در منطقه آزاد چابهار ۴ شرکت فولادسازی ساخته می‌شود که فعلاً مجموعه فولاد مکران با در دو فاز و با توانایی تولید سالانه ۳.۲ میلیون تن فولاد در چابهار پیش‌بینی و در حال ساخت است.
وی با اشاره به روند احداث این فولادسازی می‌گوید: فولاد مکران در سال ۹۴ بااعتبار ارزی ۱۳۵ میلیون یورو و اعتبار ریالی ۱۵۰ میلیارد تومان برای فاز اول شروع‌شده است و هم‌اکنون در فاز اول حدود ۲۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
کردی اضافه می‌کند: اخیراً با مجوزی که صندوق توسعه ملی داد معادل ۱۱۲ میلیون یورو از این صندوق به فولادسازی مکران تزریق شد و پیش‌بینی می‌شود با همین روند کار اواسط سال آینده به‌بهره‌برداری برسد.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار تصریح می‌کند: فونداسیون مجتمع فولاد مکران که مهم‌ترین واصلی‌ترین بخش کار است به طول ۲۰۰۰ مترمکعب به‌طور کامل به اتمام رسیده و کوره ۴۵۰۰ تنی آن‌هم به‌طور کامل ساخته‌شده و در حال نصب است.
کردی می‌گوید: اولین صنعتی که موتور صنعتی شدن چابهار را روشن می‌کند فولاد مکران است، فاز اول این فولادسازی که با تزریق اعتبار صندوق توسعه ملی اواسط سال آینده به‌بهره‌برداری می‌رسد، ظرفیت تولید ۱.۶ میلیون تن آهن اسفنجی را دارد.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار بابیان اینکه بندر شهید بهشتی چابهار ظرفیت بارگیری روزانه حداقل ۱۰ تا ۱۲ هزار تن سنگ‌آهن در روز را دارد، می‌گوید: پس از افتتاح فاز اول فولاد ۲.۵ میلیون تن ورودی سنگ‌آهن به این مجتمع است و ۱.۶ میلیون تن هم خروجی آهن اسفنجی آن در سال است؛ برای ورود و خروج سنگ‌آهن به مجتمع عمدتاً از راه دریا اقدام می‌کنیم بنابراین با سازمان بنادر مذاکره کردیم تا اسکله شماره ۵ شهید بهشتی که خارج از فاز اول است را به واردات و صادرات کشتی‌های حامل مواد اولیه و صنایع فولادی اختصاص دهد؛ این اسکله اصطلاحاً فله توانایی پهلو دهی کشتی‌های فله‌بر ۱۰۰ هزارتنی را دارد.
بزرگ‌ترین پایانه مواد معدنی تمام مکانیزه کشور در چابهار ساخته می‌شود.
اما هم‌زمان با اختصاص اسکله شماره ۵ شهید بهشتی برای فولاد، قرارداد پایانه تمام مکانیزه کالای معدنی بندر چابهار که یکی از اهداف آن تسهیل در دپو، بارگیری و ورود و خروج مواد اولیه و مواد صادراتی مجتمع‌های فولاد چابهار است چند هفته پیش‌امضا شد.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان می‌گوید: قرارداد سازمان بنادر با بخش خصوصی برای ساخت بزرگ‌ترین پایانه معدنی کشور با بیش از ۲۸۰ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در بندر چابهار منعقدشده است و این در حالی است بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان تنها تجهیزات این ترمینال است که قرار است به بزرگ‌ترین پایانه تمام مکانیزه معدنی کشور تبدیل شود.
بهروز آقایی گفت: ۱۳ هکتار زمین برای ساخت پایانه مواد معدنی بندر چابهار در نظر گرفته‌شده و قرار است این ترمینال با ظرفیت صادرات ۸ میلیون تن سنگ معدن در سال در مدت دو سال احداث شود.
وی تصریح می‌کند: ترانزیت و انتقال سنگ معدن افغانستان به هند و چین، صادرات و ترانزیت سنگ معدن عمدتاً شرق ایران و هم‌چنین تسهیل در انتقال مواد صنایع فولادسازی چابهار از اهداف ایجاد این ترمینال است.
مدیرعامل شرکت خصوصی احداث ترمینال کالای معدنی بندر چابهار نیز می‌گوید: نقش حمایت حاکمیتی و بخش خصوصی درراه اندازی صادرات مواد معدنی و زنجیره فولاد از ترمینال بندر چابهار موجب کسب مزیت رقابتی در امر صادرات در منطقه خواهد شد.
محمد آرازش می‌افزاید: در فاز نخست این ترمینال ظرفیت تجهیزات انباشت، برداشت، بارگیری و تخلیه ترمینال با توجه به نیاز‌های کشور به‌گونه‌ای انتخاب‌شده تا بتوان عملیات بارگیری کشتی را با نرخ ۱۰۰ هزار تن در روز، تخلیه کشتی با نرخ ۳۰ هزار تن در روز و تخلیه تریلر و واگن را با نرخ ۵۰ هزار تن در روز انجام داد.
وی تصریح می‌کند: سیستم‌ها و تجهیزات ترمینال تمام مکانیزه و هوشمند بندر شهید بهشتی چابهار به‌گونه‌ای طراحی‌شده که قابلیت انباشت، برداشت، تخلیه و بارگیری بازه متنوعی از مواد معدنی همچون سنگ‌آهن خردشده، کنسانتره آهن و مس، گندله، آهن اسفنجی، بریکت آهن، کلینکر، کرومیت و ... خواهد داشت.
فولاد پسکو کره درگیر مجوز‌های زیست‌محیطی
اما همان‌طور که پیشتر هم گفته شد درمجموع ۴ شرکت فولادسازی در چابهار برای رسیدن به قطب تولید فولاد ساخته می‌شود؛ علاوه‌بر فولاد مکران که کاملاً ایرانی است؛ مذاکراتی هم با فولادسازی‌های برند خارجی برای حضور در چابهار صورت گرفته است؛ مهم‌ترین آن‌ها فولاد پسکو کشور کره است که این شرکت چهارمین تولیدکننده فولاد دنیا با فنّاوری انحصاری مختص به خودش است.
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار می‌گوید: فولاد پسکو پس از مذاکرات علاقه‌مندی برای حضور در چابهار را از خود نشان داد و با مشارکت با یک سرمایه‌گذار داخلی روند سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار را آغاز کرد؛ این شرکت مراحل تخصیص زمین، طراحی و انجام مطالعات پایه را پشت سر گذاشته و منتظر مجوز‌های زیست‌محیطی برای شروع ساخت مجتمع فولاد خودش در چابهار است.
عبدالرحیم کردی گفت: بر اساس طرح پسکو، این شرکت مانند فولاد مکران در دو فاز احداث می‌شود و فاز اول آن‌هم مانند فولاد مکران ظرفیت تولید ۱.۶ میلیون تن فولاد در سال را دارد؛ فاز دوم دو مجموعه فولاد مکران و فولاد پسکو در صورت اخذ تأییدیه‌های محیط زیستی ظرفیت تولید این دو مجموعه را دو برابر خواهد کرد یعنی تولید ۶ میلیون تن فولاد سالانه در چابهار.
وی تأکید می‌کند: مهم‌ترین چالش ما برای استقرار صنایع در منطقه آزاد چابهار و استفاده از تسهیلات منطقه برای آن‌ها مجوز‌های زیست‌محیطی است؛ بر اساس مطالعاتی که به‌اتفاق سازمان محیط‌زیست انجام دادیم، بارگذاری بیشتر از چهار میلیون تن فولاد و ۶ میلیون تن محصولات پتروشیمی در محدوده منطقه آزاد چابهار امکان‌پذیر نیست.
کردی اضافه می‌کند: یکی از مهم‌ترین مواردی که سد راه فولاد پسکو و آوردن سرمایه‌اش در چابهار شده است مجوز‌های زیست‌محیطی است؛ ما با سازمان محیط‌زیست کاملاً موافقیم و برای این منظور توسعه محدوده منطقه آزاد چابهار را پیش‌بینی و در دولت تصویب کردیم، امیدواریم بنا به اجماعی که میان دولت و مجلس وجود دارد، توسعه محدوده به‌زودی در مجلس تصویب شود.
احتمال انصراف پسکو به‌خاطر مجوز‌های زیست‌محیطی و سهام‌داران عربستانی
مدیرعامل سازمان منطقه آزاد چابهار تأکید می‌کند: تنها نگرانی ما در حال حاضر فولاد پسکو است که باآنکه برای آوردن سرمایه و شروع کار مصمم است به این دلیل که هنوز اقدام به سرمایه‌گذاری نکرده امکان‌دارد از سرمایه‌گذاری انصراف دهد، ما باید هرچه سریع‌تر سرمایه‌گذاری این شرکت را تسهیل کنیم.
نگرانی مدیرعامل برای استقرار فولاد پسکو علاوه‌بر محیط‌زیست شاید از مورد دیگری هم نشات می‌گیرد؛ پیشتر از برخی منابع اعلام‌شده بود که بخشی از سهام شرکت فولادسازی پسکو کره را سهام‌داران عربستانی خریده‌اند و این شرکت امکان دارد به دلیل فشار عربستان علی رقم تمایلش از حضور در چابهار انصراف دهد.
کردی می‌گوید: من هم شنیده‌ام که بخشی از سهام فولاد پسکو را سهام‌داران عربستان خریده‌اند، تائید و تکذیب نمی‌کنم، اما شرکت داخلی طرف قرارداد با پسکو که شرکتی ایرانی است همچنان و به‌شدت پیگیر مجوزهاست و انصرافی تاکنون به ما اعلام‌نشده است؛ هرچند که پسکو یک سرمایه‌گذار خصوصی است و امکان دارد تا قبل از آنکه سرمایه‌اش را بیاورد از کار انصراف دهد؛ ما باید مجوز‌ها را برایش تسهیل کنیم.
هرچه باشد اینکه چابهار بندری مطمئن و به‌صرفه برای تبدیل‌شدن به قطب تولید فولاد است در آن شکی نیست، اما به نظر می‌رسد بنا به جدیت‌ها و تمایلاتی که برای استقرار صنایع فولاد در چابهار و آن‌هم در منطقه آزاد آن وجود دارد تنها راه برای اخذ مجوز‌های زیست‌محیطی توسعه منطقه آزاد چابهار است.
