بی‌تردید یکی از علت‌ها، افزایش ریسک‌ها در بخش عرضه بازار است. با بالا رفتن تنش‌ها در خاورمیانه و بیم از به‌هم خوردن تعادل میان عرضه و تقاضا، بهای نفت خام افزایش یافته است. با وجود این، ایالات متحده با افزایش موجودی نفت خام خود و رساندن آن به 345 میلیون بشکه، خواهان آن است تا به بازار اطمینان دهد که در صورت افزایش تنش و فقدان عرضه قریب به 2 میلیون بشکه در روز، قادر است تا در کوتاه مدت شکاف میان عرضه و تقاضا را پر کند. از سوی دیگر، عربستان سعودی نیز با بالا رفتن بهای نفت خام در پی افزایش تولید خود برای کاهش ریسک‌های بخش عرضه است.
با وجود این در ماه گذشته میلادی به جز خاورمیانه، توقف تولید نفت در سودان جنوبی نیز عامل دیگری بود برای افزایش بهای نفت خام. به هر رو به نظر می‌رسد که ریسک‌های بخش عرضه حداقل در آینده‌ای قابل پیش‌بینی مرتفع نشود و محرکی باشد برای افزایش بهای نفت خام.
اما عوامل دخیل در طرف تقاضای کنونی، چه سمت و سویی دارند؟ واقعیت امر این است که در این بخش، ابهام بیشتر از طرف عرضه است. ابهامی که می‌تواند به میزان ابهام در مورد آینده اقتصاد جهانی باشد و نوسانات کوتاه مدت روزانه می‌تواند به واسطه نشانه‌ای مبنی بر رشد بیشتر یا انقباض اقتصاد، موجب افزایش یا کاهش بهای نفت خام شود. در حقیقت، رابطه میان رشد اقتصادی و بهای نفت خام این‌گونه است که با افزایش رشد اقتصادی به خصوص در کشورهای توسعه یافته، تقاضا برای نفت خام افزون شده و در نتیجه، بهای نفت خام افزایش می‌یابد. به همین علت اخباری که نشانگر وضعیت بهتر اقتصادی باشند، موجب افزایش بهای نفت خام می‌شوند که در این چند هفته اخیر، اخبار کاهش نرخ بیکاری در ایالات متحده و آمار بیش از حد انتظار در آلمان، از عوامل دخیل در افزایش تقاضا برای نفت خام بوده است. البته از آنجایی که بهبود اقتصاد جهانی هنوز مملو از اخبار مثبت و منفی است، در مقاطعی عواملی از همین جنس موجب کاهش بهای نفت خام می‌شود. به عنوان مثال می‌توان به بحران بدهی یونان اشاره کرد که این بحران به خودی خود علامتی برای کاهش رشد اقتصاد اروپا و در نتیجه کاهش بهای نفت خام است. با این وجود همین بحران و اخبار مثبت برای رفع آن، گاه به گاه موجب نوسانات افزایشی در بهای بازار نفت خام شده است. البته بحران بدهی یونان از سوی دیگر نیز بر بهای نفت خام موثر است و آن کانال نرخ ارز است.
به این معنا که با افزايش بحران و کاهش ارزش یورو در مقابل دلار آمریکا، نفت خام که ارزشش به دلار آمریکا تعیین می‌شود، برای اغلب سرمایه‌گذاران گران‌تر شده و تقاضا برای آن کاهش و در نتیجه بهای آن افت می‌کند. از این منظر، با وجودی که زمان چشمک زدن رونق اقتصادی در بسیاری از کشورهای تقاضا کننده نفت خام همچنان مشخص نیست، عوامل دخیل در تقاضا در شرایط فعلی بیشتر بر نوسانات قیمتی موثر هستند تا روند قیمتی بلند مدت. اخبار خوب بیشتر ایجاد کننده شوک مثبت قیمتی است و اخبار ناامید کننده، موجب شوک منفی است. به این شکل شاید برای روند قیمتی در مقیاس ماهانه باید بیشتر بر بخش عرضه تکیه کرد. به باور تحلیلگران این عوامل در شرایط فعلی موجب تحرک صعودی قیمت می‌شوند؛ اما بهای نفت خام (برنت) در بازه 120 تا 130 دلار تقلا خواهد کرد و احتمالا اگر بها در بالای سطح 130 دلار بسته شود، این سطح قیمتی تثبیت خواهد شد. با وجود این به نظر می رسد که افزایش بهای نفت خام به بالای سطح 150 دلار امری نباشد که ریسک‌های کنونی بخش عرضه، قابلیت تحقق آن را داشته باشد؛ مگر آنکه ریسک‌ها به طور فزاینده‌ای با تحولاتی مانند بروز درگیری در منطقه خاورمیانه، افزایش یابد.
* مرکز تحقیقات دنیای اقتصاد
