به گزارش ایران اکونومیست، روند افزایش آلودگی به حدی بود که کسی باور نمی کرد تا نیمه های روز سه شنبه کیفیت هوای حداقل پنج منطقه شهر مشهد وارد حالت خطرناک آلودگی و شاخص بالای 300 پی.اس. آی شود.
وضعیت به حدی رسید که مردم نیز از حالت گرفته هوا و شدت گرد و غبار بی سابقه در این کلانشهر دچار شوک شدند و دیروز به صورت محسوس رفت و آمد مردم در مشهد کاهش یافت که البته سوزش چشم ، گلو و سخت بودن تجربه یک نفس عمیق در این کاهش حضور مردم در خیابانها بی تاثیر نبوده است.
این بار مقصر نه خودروها، نه واحدهای صنعتی، نه نیروگاه توس مشهد و نه هیچ عامل داخلی دیگر نبودند بلکه عامل خارجی و فعالیت شدید و بی سابقه دو کانون گرد و غبار قره قوم در ترکمنستان و هرات در افغانستان متهمان اصلی این آلودگی در هوای تنفسی مردم مشهد هستند.
به گفته کارشناسان شدت فعالیت کانونهای گرد و غبار خارجی بسیار بالاست به حدی که روز دوشنبه هفته جاری شهرستان درگز به شدت درگیر گرد و غبار بود و از دوشنبه شب مشهد میزبان این میهمان ناخوانده و دردسرآفرین شد.
این در حالی است که امسال مشهد سال نسبتا خوبی را در تجربه هوای پاک آغاز کرده بود و افزایش دو برابری شمار روزهای پاک به تعداد 16 روز موجب دلگرمی و خرسندی شهروندان و مسئولان شده بود اما آلودگی شدید و پیش بینی نشده این روزها ، این آرامش و خرسندی را دستخوش تغییرات و التهاب کرد.
* وضعیت اضطرار حالتی غریب برای هوای مشهد
کارشناس آلودگی هوای مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی مشهد گفت: وضعیت دیروز و امروز آلودگی هوای مشهد در این کلانشهر بی سابقه است. دو سال پیش تنها تجربه مشهد یک و نیم روز آلودگی بیش از حد و حالت اضطرار بوده است.
سینا صیادی افزود: پارسال نیز مردم مشهد گرچه روزهای آلوده را در تجربه تنفسی خود دارند اما حالت اضطرار در سال گذشته در این کلانشهر تجربه نشد.
وی ادامه داد: ریزگردها عامل اصلی آلایندگی کنونی هوای مشهد هستند. آنقدر گرد و غبار موجود در هوای تنفسی مشهد ریز است که به این زودیها وضعیت بهبود پیدا نمی کند و انتظار می رود این کلانشهر سه تا چهار روز به صورت جدی درگیر ریزگردهای ناخوانده باشد.
کارشناس مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی مشهد گفت: از ابتدای امسال تاکنون این کلانشهر 17 روز هوای پاک، 44 روز هوای ناسالم، هشت روز هوای ناسالم برای گروههای حساس و دو روز وضعیت اضطرار را در کارنامه دارد.
*عوامل خارجی مقصر آلودگی
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی هم گفت: وضعیت کنونی هوای مشهد طی سه سال اخیر بی سابقه است اما مدیریت و کنترل شرایط با همکاری مردم مهمترین تاثیر را در بهبود اوضاع دارد.
حمید صالحی افزود: آلودگی بی سابقه هوای مشهد از نوع ذرات معلق با قطر دو و نیم میکرون و از نوع گرد و غبار است که از دو کانون گرد و خاک قره قوم در ترکمنستان و هرات در افغانستان وارد این کلانشهر شده اند. هفتم خرداد فعالیت این دو کانون گرد و غبار در شهرستان درگز در شمال خراسان رضوی آغاز شد و سپس مشهد را در مرکز این استان به شدت تحت تاثیر قرار داده است.
وی ادامه داد: باید با کاهش عوامل داخلی آلایندگی هوا وضعیت موجود را که عامل خارجی مسبب آن است مدیریت کنیم و از شدت تبعات ناشی از آن بکاهیم.
* 16 کانون بحران گرد و غبار در خراسان رضوی
معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی نیز گفت: هم اکنون 16 کانون بحران گرد و غبار در این استان وجود دارند که نیازمند مدیریت است. کانونهای بحران ریزگرد داخلی و نیز در کشورهای همسایه شمالی و شرقی از جمله عوامل موثر در بروز آلودگی هوای کلانشهر مشهد هستند.
محمد عرفانی افزود: سازمانهای متولی باید نسبت به مدیریت کانونهای گرد و غبار داخلی اقدام نموده و از گسترش آنها جلوگیری کنند زیرا در صورت عود کردن این کانونها با توجه به شدت فعالیت کانونهای خارجی، امکان کنترل و مدیریت ذرات گرد و غبار دیگر وجود ندارد و در این زمینه دچار چالش جدی خواهیم بود.
وی گفت: در کنار 16 کانون داخلی گرد و غبار، دو کانون گرد و خاک قره قوم در ترکمنستان و هرات در افغانستان شهرهای مشهد و سرخس را به شدت تحت تاثیر جدی قرار می دهند. ریزگردهای خارجی مشهد را تهدید می کند و با توجه به فقدان امکان کنترل اوضاع در آن سوی مرزها باید آمادگی کامل را برای مقابله و مواجهه با چنین شرایطی داشته باشیم.
معاون اداره کل محیط زیست خراسان رضوی افزود: عوامل متعدد دیگری نیز در بروز آلودگی هوای مشهد موثر هستند که از جمله مهمترین آنها می توان به وسایل نقلیه اشاره کرد که سهم عمده ای در این زمینه دارند.
* لودگی پایدار نیست
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: مطقه قره قوم در ترکمنستان و هرات در افغانستان شرایط مناسبی از حاظ پوشش گیاهی ندارند و با ایجاد جریانات هوا، رای خراسان گرد و غبار می‌آورند. این مناطق همچنین در طول سال از بارشهای کمی برخوردارند.
وی افزود: باید طبیعت و پوشش گیاهی آسیب دیده اصلاح شود و از آسیبهای گرد وغباری جلوگیری کنیم زیرا اگر این روند ادامه داشته باشد هم خود کشورهای کانون بحران و هم خراسان رضوی ما آسیب می بینند. در اقلیم داخلی خراسان هم باید از چرای بی رویه دام در مناطق جلوگیری و به پوشش گیاهی مقاوم و درختکاری روی آورده شود.
* افزایش دو برابری روزهای پاک
مدیر مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد گفت: وضعیت موجود با ایجاد تغییرات آب و هوایی بهبود می یابد اما میزان کنونی آلودگی و تداوم آن در مشهد بی سابقه است.
رضا اسماعیلی افزود: شهروندان مشهدی تا پیش از آلودگی اخیر سال خوبی را به لحاظ بهبود هوای تنفسی نسبت به مدت مشابه پارسال تجربه کردند. شمار روزهای هوای پاک در کلانشهر مشهد طی دو ماه ابتدای امسال در مقایسه با مدت مشابه پارسال 2 برابر بیشتر شده بود.
وی ادامه داد: کلانشهر مشهد در دو ماه نخست امسال 16 روز هوای پاک داشت در حالی که در مدت مشابه پارسال شش روز هوای پاک در این شهر ثبت شده بود. بارندگیهای مناسب، جا به جایی هوا و افزایش توزیع بنزین با استاندارد یورو چهار از مهمترین عوامل بهبود هوای مشهد در سال جاری بوده اند.
مدیر مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی شهرداری مشهد گفت: این کلانشهر در 62 روز نخست امسال 16 روز هوای پاک، 38 روز هوای سالم و هشت روز هوای ناسالم برای گروههای حساس داشته است. در مدت مشابه پارسال مشهدیها شش روز هوای پاک، 48 روز هوای سالم و هشت روز هوای ناسالم برای گروههای حساس را تجربه کرده بودند.
* کارگروه کاهش آلودگی و تصمیمات فوری
دبیر کارگروه اضطراری کاهش آلودگی هوای مشهد گفت: امسال برای نخستین بار است که با توجه به شرایط ویژه پیش آمده این کارگروه اقدام به برگزاری نشست کرد و تصمیمات خوبی برای مدیریت و کنترل آلودگی گرفت.
حمید صالحی افزود: تعطیلی همه فعالیتهای آموزش و پرورش و فوق برنامه در مدارس مشهد، تعطیلی امتحانات مدارس در تمام مقاطع تحصیلی به جز امتحانات نهایی و امتحانات هماهنگ در مشهد که طبق برنامه برگزار می شود از جمله مصوبات کارگروه اضطراری کاهش آلودگی هوا هستند.
وی ادامه داد: تاخیر دو ساعته در آغاز رسمی فعالیت ادارات و تعجیل دو ساعته در تعطیلی فعالیت بانکهای خصوصی و دولتی، ممنوعیت حرکت تمامی خودروهای سواری شخصی دارای پلاک زوج در روز پنجشنبه دهم خرداد، تعطیلی تمامی مهدهای کودک در روزهای نهم و دهم خرداد، ممنوعیت تمامی فعالیتهای عمرانی و واحدهای تولید شن و ماسه، سنگ ساز و سنگ کوبیها در سمت شمال و شمال شرق مشهد در این روزها از دیگر مصوبات هستند.
دبیر کارگروه اضطراری کاهش آلودگی هوای گفت: همچنین تا پایان بهبود وضعیت هوا استفاده از سوخت مایع در تمامی نیروگاههای مشهد ممنوع است. کاهش فاصله زمانی سرویسدهی خطوط قطار شهری مشهد به پنج دقیقه، استقرار آمبولانسهای اورژانس در مناطق آلوده و ممنوعیت فعالیتهای ورزشی در محیط روباز و سربسته نیز از مصوبات مهم این کمیته بوده اند.
* سهم 70 درصدی خودروها در آلودگی هوای مشهد
معاون پایش و نظارت اداره کل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی گفت: سهم خودروها در آلودگی هوای مشهد 70 درصد است. این امر نشان می دهد مهمترین سیاست و راهکار برای کاهش و کنترل آلودگی هوای مشهد باید در زمینه حمل و نقل و خودروها محقق شود.
عرفانی گفت: با توجه به عامل خارجی ایجاد آلودگی، به شدت باید نسبت به کنترل عوامل داخلی آلاینده اقدام کرد تا از شدت بیشتر آلودگی هوا جلوگیری شود.
وی ادامه داد: روزانه بیش تا یک میلیون و 200 هزار خودرو در کلانشهر مشهد تردد می کنند که با توجه به مسافرپذیر بودن این شهر آمار مزبور در زمان اوج مسافرتها و مناسبتهای خاص بسیار بالاتر می رود. گرچه تلاش شده بنزین مصرفی در مشهد با استاندارد یورو چهار باشد اما شمار زیاد خودروها و مصرف روزانه میلیونها مترمکعب بنزین حجم زیادی از آلاینده ها را در هوا تخلیه می کند.
او گفت: باید فرهنگ استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی بین مردم جا بیفتد تا استفاده از خودرو شخصی به صورت موردی و در شرایط نیاز انجام شود.
کلانشهر سه و نیم میلیون نفری مشهد سالانه پذیرای تا 30 میلیون زائر و مسافر از اقصی نقاط ایران و جهان است.
