به گزارش ایران اکونومیست، نوسانات بازار ارز شاید بیش از آن چه تصور می‌شد، روی حوزه ورزش تاثیرگذار بوده است. فدراسیون‌های ورزشی دایما درحال اعزام تیم‌های مختلف به سفر‌های برون مرزی هستند و از سوی دیگر باشگاه‌ها هم برای برپایی اردو‌های خارجی و جذب بازیکنان و مربیان خارجی با مشکلات دست و پنجه نرم می‌کنند.
با این‌که وزارت ورزش به فدراسیون‌ها وعده داده که منابع ارزی مورد نیاز آن‌ها تأمین و تهیه ارز در چارچوبی خارج از این وزارتخانه غیرقانونی و قاچاق محسوب می‌شود.
البته آن طور که پیداست وزارت ورزش توانسته نیاز اکثر فدراسیون‌ها را برای پرداخت دستمزد مربیان خارجی و اعزام‌های برون‌مرزی برآورده کند و ناهماهنگی‌هایی که وجود دارد هم به مرور رفع خواهد شد. شاید بزرگترین ابهام درباره تبعیض بین باشگاه‌های دولتی و خصوصی باشد که مسئولان وزارت ورزش در این‌باره نیز قول همکاری دادند.
خیال راحت کمیته ملی المپیک
به گفته شاهرخ شهنازی، دبیرکل کمیته ملی المپیک هزینه‌ای که این کمیته باید برای بازی‌های آسیایی و المپیک جوانان ٢٠١٨ انجام دهد، در مجموع چیزی حدود ٤٠میلیارد تومان است. بخش اعظمی از این هزینه‌ها شامل بلیت هواپیما، هزینه اسکان، حق ماموریت و... باید به صورت دلاری تهیه شود که همین موضوع باعث نگرانی‌هایی شده بود.
درواقع اگر قرار باشد این ارز مورد نیاز از بازار آزاد تهیه شود، شاید هزینه‌های کمیته ملی المپیک به ٥٠میلیارد هم برسد. با این حال نصرالله سجادی، سرپرست کاروان ایران در بازی‌های آسیایی ٢٠١٨ دراین‌باره می‌گوید: «در مورد ارز مشکلی نداریم. بانک مرکزی با قیمت دلار مصوب ارز ما را تأمین کرده است. ما هزینه ارزی کمتری نسبت به سایر بخش‌ها داریم و خوشبختانه حمایت خوبی از ما کردند.
در مورد مسائل ارزی مشکلی وجود نخواهد داشت و ما با همان دلار ٤٢٠٠ تومانی ارز مدنظر خود را تأمین می‌کنیم. خدا را شکر در این رابطه دغدغه‌ای نخواهیم داشت.»
وعده و هشدار داورزنی به فدراسیون‌ها
با این‌که ابهام‌های زیادی بعد از تشکیل بازار آزاد ارز درباره تزریق دلار دولتی به فدراسیون‌ها به وجود آمده بود، محمدرضا داورزنی در مصاحبه‌ای علاوه بر این‌که خیال فدراسیون‌ها را راحت کرد، به آن‌ها هشدار هم داد: «همراه با سیاست‌ها و برنامه‌های ابلاغی دولت پیرامون ساماندهی بازار ارز، هیچ یک از فدراسیون‌های ورزشی حق خرید ارز مورد نیازشان را از بازار‌های غیررسمی ندارند.
خوشبختانه در زمینه تأمین ارز مورد نیاز برای اعزام تیم‌های ورزشی به مسابقات برون مرزی مشکلی نداریم و ارز لازم برای فدراسیون‌ها بعد از تأیید شورای برون مرزی با نرخ مصوب بانک مرکزی در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد. سال پر رویدادی اعم از جام جهانی، بازی‌های آسیایی، پاراآسیایی و همین‌طور جام ملت‌های آسیا را در پیش داریم و با تدابیر اخذ شده برای تأمین ارز، تیم‌های اعزامی مشکلی نخواهند داشت.
قرارداد برانکو و شفر چگونه پرداخت می‌شود؟
با افزایش قیمت ارز، رسانه‌ها و برخی از هواداران در شبکه‌های اجتماعی دایما درحال تخمین زدن میزان قرارداد مربیان خارجی استقلال و پرسپولیس بودند. این تصور به وجود آمده بود که سرخابی‌ها به خاطر نوسانات بازار ارز مجبورند مبلغ بسیار بیشتری را نسبت به قبل به مربیان و همچنین بازیکنان خارجی خود پرداخت کنند.
با این حال آن طور که پیداست به دلیل دولتی بودن ٢باشگاه استقلال و پرسپولیس آن‌ها می‌توانند از چنین امکاناتی استفاده کنند. سیدرضا افتخاری بعد از تمدید قرارداد وینفرد شفر با استقلال که مبلغ آن را حدود ٦٠٠هزار دلار اعلام کرده بود، در این‌باره گفت: «دو هفته پیش به بانک مرکزی نامه‌ای نوشتیم و درخواست ارز دولتی را برای پرداخت مبلغ قرارداد‌های اعضای خارجی تیم داشتیم.
آن‌ها با این درخواست موافقت کردند. اکنون کار‌های اداری درحال انجام است و دلار ٤٢٠٠ تومانی در اختیار باشگاه استقلال قرار می‌گیرد.» قطعا درباره قرارداد پرسپولیس و برانکو نیز چنین اتفاقی رخ می‌دهد و سرخپوشان می‌توانند با دلار دولتی قسط‌های قرارداد سرمربی کروات خود را پرداخت کنند. البته هم استقلال و هم پرسپولیس بازیکنان خارجی را هم در طول فصل جذب می‌کنند و از مربیان خارجی نیز بهره می‌برند که در پرداخت قرارداد آن‌ها نیز ظاهرا مشکلی وجود ندارد.
وعده وزارتخانه عملی شد؟
تقریبا یک ماه از وعده‌ای که وزارت ورزش درباره تهیه ارز مورد نیاز فدراسیون‌ها داده، می‌گذرد؛ اما سوال اینجاست که آیا وعده این وزارتخانه عملی شده یا فدراسیون‌ها همچنان مجبورند از بازار آزاد، دلار تهیه کنند.
رضا لایق، دبیر فدراسیون کشتی اخیرا در مصاحبه‌ای گفت: «طبق هماهنگی با وزارت ورزش قرار است ارز مورد نیاز فدراسیون به قیمت دولتی ارایه شود، اما هنوز این اتفاق رخ نداده، چون پروسه‌اش کمی زمانبر است. امیدوارم برای اعزام‌های پیش رو این مشکل حل شود.» با وجود اظهارات دبیر فدراسیون کشتی که از نرسیدن ارز دولتی سخن گفته، مسئولان فدراسیون والیبال و وزنه‌برداری از همکاری لازم وزارت ورزش خبر دادند.
به گفته این مسئولان بعد از تصویب اعزام یک تیم در شورای برون مرزی، نامه‌نگاری یک ماه قبل از اعزام باید صورت بگیرد تا وزارت ورزش از طریق بانک مرکزی بتواند ارز درخواستی فدراسیون‌ها را در اختیارشان قرار دهد.
البته به نظر می‌رسد این ارز در قالب «یورو» به فدراسیون‌ها پرداخت می‌شود و آن‌ها درباره اعزام‌ها و حتی تأمین دستمزد مربیان خارجی مشکلی ندارند. درباره پرداخت اقساط دستمزد مربیان خارجی تیم‌های ملی مختلف نیز فدراسیون‌ها مبلغ را به صورت ریالی پرداخت و دلار یا یورو تحویل می‌گیرند.
اجحاف در حق خصوصی‌ها
نکته اساسی درباره تخصیص ارز دولتی به باشگاه‌های دولتی اینجاست که باشگاه‌های خصوصی نمی‌توانند از چنین امکانی بهره ببرند. به‌عنوان مثال اگر سپیدرود رشت بخواهد بازیکن یا مربی خارجی جذب کند، باید برای پرداخت قرارداد آن‌ها به بازار آزاد ارز برود و از قیمت‌های بالای ٦هزار تومان که این روز‌ها مطرح می‌شود، منابع خود را تأمین کند.
در یک قیاس ساده می‌توان متوجه تبعیضی که در حق باشگاه‌های خصوصی صورت می‌گیرد، شد. به‌عنوان مثال مامه تیام که برای فصل جدید گفته می‌شود قرارداد یک‌میلیون دلاری از استقلال طلب کرده، در صورت پیوستن به جمع آبی‌پوشان برای لیگ هجدهم آن قدری که یک باشگاه ایرانی دیگر را به خرج می‌اندازد، برای استقلال گران نیست.
تأمین یک‌میلیون دلار قرارداد مهاجم سنگالی برای استقلال ٤میلیارد و ٢٠٠میلیون تومان آب می‌خورد، اما این اتفاق ممکن است در هر باشگاه خصوصی لیگ برتری با بیش از ٦میلیارد تومان یعنی تقریبا ٢میلیارد بیشتر از استقلال رقم بخورد. این ٢میلیارد اختلاف فقط روی قرارداد یک بازیکن لحاظ می‌شود و با افزایش تعداد بازیکنان و مربیان خارجی این مبلغ شاید به ٦، ٥میلیارد در طول یک فصل هم برسد. درحالی‌که باشگاه‌های خصوصی باید از سوی نهاد‌های دولتی حمایت شوند، این اتفاق می‌تواند
موجب دلسردی آن‌ها شود.
اتفاقی به صلاح ورزش
اگر بخواهیم صرفا ورزشی به موضوع نگاه کنیم و به نوسانات بازار ارز کاری نداشته باشیم؛ نمی‌توان دریافت ارز دولتی به فدراسیون‌ها و باشگاه‌ها را منفی ارزیابی کنیم. قبل از این روال با توجه به اختلاف ناچیز بین ارز مبادلاتی و ارزی که در بازار آزاد ارایه می‌شد، فدراسیون‌ها ارز مورد نیاز خود را از بازار آزاد تهیه می‌کردند.
درواقع وقتی قرار بود تیمی به سفر برون مرزی برود، چند روز قبل یکی از مسئولان فدراسیون از یکی از صرافی‌های سطح شهر ارز مورد نیاز تیم را تأمین می‌کرد. حالا موضوع متفاوت و روند جدیدی در پیش گرفته شده تا مخارج ارزی فدراسیون‌ها در چارچوب خاصی قرار بگیرد.
درواقع فدراسیون وقتی می‌خواهد دستمزد مربی خارجی تیم‌ملی را پرداخت کند، باید به استناد قرارداد موجود که به تأیید وزارت ورزش و کمیته ملی المپیک هم رسیده، نامه‌نگاری انجام دهد و دقیقا به همان میزان هم دلار یا یورو دریافت می‌کند. این اتفاق دیگر اجازه ورود فساد به سیستم را بسیار ناچیز می‌کند تا واسطه‌ها کمترین نقش را در این میان داشته باشند.
در مجموع قرار گرفتن پرداخت ارز به فدراسیون‌ها در یک چارچوب خاص، اتفاق مثبتی است. تنها ایراد به این سیستم هم موضوع تبعیض بین باشگاه‌های دولتی و خصوصی بود که به گفته اسبقیان وزارتخانه قصد دارد با باشگاه‌های خصوصی نیز تعامل کرده و به آن‌ها نیز کمک کند.
قرارداد سنگین کی‌روش دردسرساز می‌شود؟
با وجود این‌که وزارت ورزش برای پرداخت دستمزد مربیان خارجی تیم‌های ملی مختلف ازجمله والیبال و هندبال به صورت ارزی اعلام آمادگی کرده؛ به نظر می‌رسد شرایط درباره کارلوس کی‌روش متفاوت باشد.
قرارداد سنگین این مربی پرتغالی با فدراسیون فوتبال که حدود ١,٤میلیون دلار است، شاید شرایط متفاوتی نسبت به مربیان دیگری ازجمله کولاکوویچ داشته باشد که مبلغ قراردادش به مراتب کمتر است. درواقع فدراسیون فوتبال برای این‌که بتواند از طریق وزارت ورزش این مبلغ را به صورت دلاری تأمین کند، شاید کار راحتی نداشته باشد.
حتی برخی اخبار حکایت از این دارد که سنگین بودن قرارداد کی‌روش یکی از دلایلی است که فدراسیون فوتبال دیگر پیشنهاد قرارداد بلندمدت به این مربی پرتغالی ارایه نداده و فقط تا جام ملت‌های آسیا ٢٠١٩ او را می‌خواهد. در این میان شنیده می‌شود فدراسیون فوتبال به کی‌روش پیشنهاد کرده قرارداد جدیدش ریالی امضا شود که قطعا در صورت ارایه این پیشنهاد با پاسخ منفی کارلوس روبه‌رو خواهد شد.
اسبقیان: باشگاه‌های خصوصی هم می‌توانند ارز دولتی بگیرند
شروین اسبقیان، مدیرکل دفتر امور مشترک فدراسیون‌ها در پاسخ به این سوال که پرداخت ارز دولتی به فدراسیون‌ها برای اعزام‌ها و دستمزد مربیان خارجی بدون مشکل انجام می‌شود، به «شهروند» می‌گوید: «هیچ مشکلی در این روند وجود ندارد و الان چند ماهی است که این روند طی می‌شود. همه فدراسیون‌ها با نامه‌نگاری توانسته‌اند ارز مورد نیاز خود را چه بابت اعزام‌های برون مرزی و چه بابت پرداخت دستمزد مربیان خارجی دریافت کنند.
اگر هم فدراسیونی به موقع نتوانسته این ارز را دریافت کند، احتمالا دیر اقدام کرده، چون روند اداری و نامه‌نگاری‌های آن باید طی شود. ما تا امروز به هیچ فدراسیونی جواب منفی ندادیم و همه درخواست‌ها با دقت لازم بررسی و تأیید شده است.
وی به این سوال که به باشگاه‌های استقلال و پرسپولیس هم ارز دولتی به قیمت ٤٢٠٠ تومان پرداخت می‌شود، این طور پاسخ داد: «به هر حال این ٢ باشگاه دولتی هستند و به‌نظر می‌رسد همکاری لازم با آن‌ها برای پرداخت دستمزد مربیان خارجی و هزینه ارزی دیگر صورت می‌گیرد. حتی شاید بتوانیم با باشگاه‌های خصوصی نیز در این زمینه همکاری کنیم.
اسبقیان در پایان درباره این‌که صرفا توجه به سرخابی‌ها و پرداخت ارز دولتی به آن‌ها می‌تواند باعث ایجاد تبعیض شود، خاطرنشان می‌کند: «ما پذیرای همه درخواست‌ها هستیم. این طور نیست که تبعیضی وجود داشته باشد. اگر باشگاه‌های خصوصی هم نیاز به ارز دولتی دارند و دلایلی موجه نیز می‌توانند ارایه دهند، قطعا با آن‌ها نیز همکاری صورت می‌گیرد. ما تا امروز به هیچ درخواستی پاسخ منفی ندادیم و قصدمان کمک به ورزش کشور است. بستگی دارد که کدام باشگاه در چه رقابتی بخواهد شرکت کند و کمیته‌ای که تشکیل شده، در این رابطه تصمیم‌گیری خواهد کرد.
