به گزارش ایران اکونومیست؛وقتی هفتم بهمن پارسال ۳۰ میلیون مترمکعب حق آبه نوبت دوم تالاب هامون برای دومین بار از سد چاه نیمه به سمت هامون روانه شد و بخشی از این آب در اختیار کشاورزان قرار گرفت، کارشناسان با انتقاد شدید از این اقدام هشدار دادند که ممکن است در ماه‌های آینده حتی آبی برای شرب هم نباشد.
این اتفاقِ قابل پیش‌بینی را نخستین بار احمد قرائی رئیس پژوهشکده تالاب هامون پیش از رهاسازی این حق آبه اعلام و هشدار داده بود که با توجه به کاهش بارندگی در افغانستان، ممکن است سیلابی از هیرمند وارد کشور نشود و در مسائل تأمین آب هم به مشکل بر بخوریم، اما هیچ گوش شنوایی نبود و بی‌توجه به مسائل حیاتی منطقه و در بحرانی‌ترین سال آب در ۵۰ سال اخیر برای دومین بار ۳۰ میلیون مترمکعب آب روانه تالاب خشک هامون شد.
قرائی همچنین یک روز پس از رهاسازی حق آبه نوبت دوم تالاب در بهمن گذشته، با کم فایده دانستن این کار، به شدت نسبت به آن انتقاد کرد و به خبرنگار ما گفت: این آب برای هامون هیچ است که حتی نمی‌تواند رطوبت سطحی تالاب را تأمین کند.
وی در عین حال به کمبود بارندگی در استان‌های هم مرز افغانستان با ایران اشاره کرد و افزود: وضعیت بارندگی در افغانستان طوری بوده که مردم افغانستان در ولایت‌های هم مرز با ایران تاکنون دو بار نماز باران اقامه کرده‌اند که با توجه به این شرایط باید منتظر خبر‌های بدی باشیم چراکه وضعیت خشکسالی در آنجا هم رو به تشدید است.
هدر رفت ۳۰ میلیون مترمکعب آب شرب در سال بحران آب؛ هامون دوباره خشکید+ تصاویر
معادل آب شرب سالانه زاهدان از چاه نیمه به هامون رفت و "خشک"شد
اما متأسفانه بر اساس پیش‌بینی‌های کارشناسان سیلابی از رودخانه هیرمند وارد نشد و خبر‌های بد یکی پس از دیگری به گوش رسید. نخست خسارت ۲۵۰ میلیارد تومانی به کشاورزان در اثر وارد نشدن سرریز‌های سد‌های افغانستان بر روی هیرمند و پس‌ازآن کاهش شدید سطح آب سد‌های چاه نیمه که فقط ۷۰ میلیون مترمکعب برای شرب جمعیت ۱ میلیون و ۲۵۰ هزار نفری در چنته دارد.
اما خبر بد بعدی خشک شدن ۳۰ میلیون مترمکعبی است که مدیرکل محیط زیست سیستان و بلوچستان حدود ۳ ماه قبل از آن به عنوان "خون تازه در رگ‌های خشک هامون" یاد کرد. مشاهده عینی خبرنگار تسنیم از محل تالاب هامون هیرمند نشان می‌دهد که غیر از "یک مشت آب گندیده" به اندازه یک زمین فوتسال، "هیچ" آبی در تالاب هامون هیرمند نیست.
آبی که محیط زیست هدر داد معادل یک سال آبی است که از سد چاه نیمه برای تأمین آب شرب مردم زاهدان اختصاص می‌یابد. امروز که ۱ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر از جمعیت استان با تنش جدی آب مواجه شدند، اگر این حق آبه بی‌فایده ۳۰ میلیونی به جای رهاشدن در تالابی که بیش از ۱۶ میلیارد مترمکعب گنجایش آبی دارد، ذخیره می‌شد حداقل مشکلی برای تأمین آب زاهدان و پنج شهرستان شمالی استان پیش نمی‌آمد.
اما بی‌تدبیری در مدیریت تالاب هامون در حالی است که چند ماه قبل از ۷ بهمن گذشته، ۳۰ میلیون مترمکعب آب دیگر نیز راهی تالاب خشک هامون می‌شود و دوباره در مدت یکی دوماه این آب نیز به صورت کامل خشک می‌شود که اصرار مجدد برای رهاسازی دوباره حق آبه تالاب در سال بحران آب غیرکارشناسی و غیرمسئولانه به نظر می‌رسد.
۱۹ سال بی‌برنامگی در مدیریت سیلاب در تالاب هامون
تالاب هامون در طول ۱۹ سال خشکی با بی‌برنامگی مدیریت شده و در سال‌های اخیر میلیارد‌ها مترمکعب آب در این تالاب هدر رفته است. مصداق بارز این موضوع سیلاب‌های رودخانه‌های "هیرمند، فرا و خاش رود" است که حداقل در سال‌های اخیر بدون مدیریت در سطح وسیع تالاب هامون پخش و پس از سه تا چهار ماه به طور کامل خشک شده است.
این بی‌برنامگی را مسعود تجریشی معاون سازمان محیط زیست در سفر اخیرش به استان فاش کرد و گفت: متأسفانه برای احیای تالاب هامون پول داریم، اما برنامه نیست. از طرفی وقت‌نشناسی و اظهار نظر‌های متناقض محیط زیست در اجرای برنامه‌های تالاب هامون سبب شده تا موج بی‌اعتمادی به این سازمان در بین مردم و ائمه جمعه شکل بگیرد.
ائمه جمعه شهر‌های شمال استان بار‌ها و بار‌ها در خطبه‌های نماز جمعه با انتقاد شدید از اخبار غیرواقعی مسئولان محیط زیست نسبت به تالاب هامون، خواستار اقدام جدی برای احیای این تالاب خشک شده‌اند. برای نمونه حجت‌الاسلام اشرفیان، امام جمعه شهر علی‌اکبر از شهر‌های اطراف تالاب هامون در یکی از خطبه‌های نماز جمعه سال‌های اخیر در واکنش به اظهارنظر‌های خلاف واقع مدیرکل وقت محیط زیست راجع به حال خوب تالاب هامون، گفته است: آقای مدیرکل چرا واقعیت به این واضحی را انکار می‌کنید؟ بیایید از نزدیک ببینید چه بر سر تالاب هامون و مردم حاشیه آن آمده است.
وی ادامه داد: هامون امروز تبدیل به یک بیابان و گورستان ماهی خشک شده است و شما به‌جای پذیرفتن این واقعیت و حل آن فرافکنی می‌کنید و از نجابت مردم سوء استفاده می‌کنید، مگر قرار نبود بعد از ثبت جهانی تالاب حق‌آبه آن گرفته شود؟
ادامه تناقض‌گویی در باره وضعیت تالاب هامون
اما برخلاف انتظار مردم و ائمه جمعه شهرستان‌های شمال استان، اظهارنظر‌های مسئولان محلی محیط‌زیست نسبت به وضعیت تالاب هامون همچنان با بزرگ‌نمایی و تناقض‌گویی همراه است. یک روز مسئولان محیط زیست خبر آتش‌سوزی ۶۰ هکتار از مراتع تالاب هامون را در پایگاه اطلاع‌رسانی محیط‌زیست اعلام و روز دیگر این آتش‌سوزی را کتمان و تکذیب می‌کنند.
مسئولان محیط زیست از یک سو می‌گویند تمام مسیر‌های ورود آب به تالاب هامون بازگشایی شده است و از سوی دیگر پروژه بازگشایی برخی مسیر‌های ورود آب به تالاب هامون را اجرا می‌کنند. برای نمونه امسال که هیچ سیلابی از رودخانه هیرمند وارد تالاب هامون نشده است، اداره کل محیط زیست سیستان و بلوچستان با انتشار فیلم و تصاویری گفته است که در حال بازگشایی برخی مسیر‌های ورود آب به تالاب است.
این درحالی است که به عقیده کارشناسان باز شدن مسیر‌های ورود آب به تالاب باید در سال‌های اخیر یا زمانی انجام می‌شد که حداقل پس از انجام آن، سیلابی در راه باشد تا ضمن بهره وری مناسب، خاک مناطق لایروبی شده نیز تثبیت شده تا خود به کانون تولید ریزگرد تبدیل نشود.
حالا سؤال این است که وقتی سیلابی از هیرمند در کار نیست، چرا هزینه بیت‌المال صرف بازگشایی مسیر‌های ورود آب به تالاب می‌شود که با شروع فصل باد‌های ۱۲۰ روزه احتمال مسدود شدن مجدد این مسیر‌ها با هجوم شن‌های روان زیاد است؟
