به گزارش ایران اکونومیست؛ تهیه گزارش از کارخانه بازآفرینی شده ای که روبان افتتاحش 15 سال پیش قیچی شده و قرار بود لنگری باشد بر کشتی متلاطم تولید سیب زمینی همدان، مشتاقم می کند تا بساط خبرنگاری ام را جمع کرده و راه دوری را در پیش بگیرم تا شاید حرفی تازه از آنچه استاندار همدان مژده اش را داد، دستگیرم شود.
به شهرستان بهار که نزدیک می شوم پهنه وسیعی از مزارع سیب زمینی جلوی چشمانم گشوده می شود و کشاورزانی که در تکاپوی تجهیز و آماده سازی سامانه های آبیاری مزارع خود هستند و من به هزاران مترمکعب از بهترین آب های این سرزمین می اندیشم که از عمق ده ها متری زمین بیرون کشیده و برکام سیب زمینی می ریزد و یاد صحبت های کارشناس بازنشسته جهاد کشاورزی که همواره دلواپس آب بود و می گفت: تولید سیب زمینی با توجه به آبی که مصرف می کند اگر با صنایع تبدیلی و استفاده از ارزش افزوده آن نباشد، نه تنها سودی ندارد بلکه زیان بار است.
غرق در خوبی و بدی های کاشت سیب زمینی، مسیرم را به امید بازگشت با دستی پُر از خبرهای خوش از تپش دوباره قلب صنعت به کما رفته استانم، طی می کنم و وارد کارخانه ای می شوم که هنوز سقف بعضی سالن هایش آشیانه کبوترانی است که در سال های تعطیلی کارخانه به آنجا کوچیده و جا خوش کرده اند.
نگاه های پرسشگرم از بدو ورود به کارخانه دنبال مردی می گردد که میلیاردها تومان سرمایه اش را در این منطقه دور افتاده به کار گرفت تا شاید گرهی از کار فروبسته مردمانش باز کند.
شور و نشاط کارگران تازه به کار بازگشته چند دقیقه ای مشغولم می کند اما صدایی آشنا مرا به خود می آورد:
دکتر 'بهزاد دادگر قهرمان' یکی از صنعتگران بزرگ استان و کشورمان با سلام و خوش آمدگویی مرا به دیدن قسمت های مختلف کارخانه دعوت می کند و می گوید: اینجا روزی جزو افتخارات همدان و طرحی راهبردی برای کشور بود؛ از آن جهت که نشاسته تولید شده در این کارخانه، صنعت نفت را از واردات گِل حفاری بی نیاز می کرد.
شهرت قطب سیب زمینی کشور با تولید یک میلیون تن، همدان را به عنوان بهترین گزینه برای فرود آوردن کلنگ احداث کارخانه الوند در سال 1378معرفی کرد و چهار سال بعد این مجموعه به ثمر نشست اما یکسال بیشتر تاب نیاورد و کارخانه صنایع تبدیلی الوند با همه آرزوهای رنگارنگش به خوابی عمیق فرو رفت و تبدیل به لانه کبوترها شد.
دادگر توسط وزیر صنعت، معدن و تجارت وقت فراخوانده می شود تا به داد الوند ورشکسته برسد. پشتوانه 65 ساله ایل و تبار دادگر در صنعت آرد و نان از او یک کارآفرین ملی ساخته است که در استان های فارس، هرمزگان، زنجان و... هزاران نفر از سفره گسترده او نان می خورند.
مدیری کاربلد است که با کوله باری از خرد و تجربه پا به دیار الوند گذاشته تا ثابت کند نشان قهرمان قهرمانان صنعت ایران نه تنها برای یک دوره که برای بارها شایسته دانش و تخصص اوست.
او خوب می داند که به سود رسیدن صنعت تک محصولی پروسه ای فرسایشی و زمان بر است که ممکن است کارخانه را از توجیه اقتصادی دورکند و به همین خاطر راه نجات الوند را در توسعه و چند منظوره شدن می داند تا این صنعت ماندنی و پایدار شود.
طرح تولید نشاسته صنعتی در دستور کار قرار می گیرد؛ این طرح قابلیت تغذیه صنایع داروسازی، نفت، کاغذسازی و غذایی کشور را دارد و می تواند دست واردات این محصول از آن سوی مرزها را کوتاه کند.
فناوری مورد نیاز و ماشین آلات به پشتوانه دانش دادگر در عرصه مدیریت بین المللی که در آمریکا فراگرفته خریداری و نصب می شود.
گردش چرخ های الوند گُل امید بر دل کشاورزان همدانی می رویاند، اما نامهربانی و سنگ اندازی برخی تنگ نظران که با تولید و فعالیت بخش خصوصی گویا دشمنی دیرینه داشتند، این صنعت مادر را زمین گیر کرد و گل امید سیب زمینی کاران زود پژمرده شد.
دادگر می گوید: خیلیها آمدند و وعده حمایت و راه اندازی دوباره دادند اما بیصدا رفتند و به قولی 'شتر دیدی ندیدی' و باز بهاری برای خواب زمستانی الوند نیامد.
قصه پرغصه الوند را که ورق می زند سلسله ای از وعده های پوشالی جلوی چشمان دادگر ریسه می روند و بغضی بر گلویش چنگ می کشد.
صفحه های کدر و تار از بی مهری و کج خلقی مسئولان وقت را تند تر ورق می زند تا به جاهای دلچسب و شیرین حکایت الوند برسیم؛ به امروز که به همت محمدناصر نیکبخت استاندار همدان چتر تدبیر و امید دولت بر سر الوند باز شده و دسترنج کشاورزان این خطه که تا دیروز به فنا می رفت، تبدیل به محصولی می شود که حکم طلای سفید دارد.
** واژه 'تعطیل' از همدان خط خورد
امروز که دولت برای شکستن طلسم رُکود از صنعت، آستین ها را بالا زده و استاندار همدان که معتقد است دیار الوند جای هدر دادن عمر و سرمایه نیست و باید واژه 'تعطیل' از فرهنگنامه اقتصادی همدان خط بخورد، در مقام نماینده عالی دولت آستین بالا زده و دانه دانه سنگ های ریز و درشت را از سر راه تولید کننده برمی دارد و مسیر را برای حرکت دوباره کارخانه ها هموار می کند، عزمی همگانی نیاز است تا این کاروان به سر منزل مقصود برسد و صنعت همدان رنگ نیکی و تازگی بخود بگیرد.
صنایع تبدیلی الوند به اعتبار گفته های رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان نمونه ای از صدها کارخانه تعطیلی است که با تدبیر دولتمردان گرد و غبار رخوت و رکود از چهره آنها زدوده شده است.
رکودی که در سال های گذشته به گفته حمیدرضا متین بر اثر تحریم، گرانی مواد اولیه، کمبود سرمایه در گردش و در مواردی ضعف مدیریتی گریبان واحدهای تولیدی را گرفته و آنها را نیمه جان کرده بود.
او می گوید: زنده شدن کارخانه های تعطیل همدان بی شباهت به معجزه نیست؛ معجزه ای که ناقوس گوش خراش بیکاری را آرام آرام در همدان خاموش می کند و طنین شادی و آبادی جایگزینش می شود.
** اشتغالی برای 400 دانش آموخته
دیدگاه دادگر نیز این است که بیکاری جوانان دانش آموختگان دانشگاهی بیداد می کند؛ او می گوید: الوند به لحاظ گستردگی و تخصصی بودن دامنه تولیدات، صنعتی مادر محسوب شده و می تواند مادرانه طیف وسیعی از دانش آموختگان در رشته های فنی مهندسی مانند شیمی، مکانیک، ابزار دقیق، صنایع و... را زیر بال و پر خود بگیرد؛ به طوری که در مرحله نخست 100 نفر و با راه اندازی خط های تولید دیگر قابلیت به کارگیری 40 نفر را دارد.
وی تاکید می کند که جذب دانش آموختگان به شعار پیوند صنعت و دانشگاه جامه عمل می پوشاند و افزون بر تامین نیروی کار ماهر و متخصص، به ارتقای بخش 'تحقیق و توسعه' (R&D) مجموعه صنعتی الوند نیز کمک می کند.
دادگر قول می دهد که الوند حامی کشاورزان، دانشگاهیان و بخش حمل و نقل می ماند و آمادگی به دوش کشیدن بار بیکاری جوانان همدانی را دارد به شرطی که رشته وصال دولت با الوند گسسته نشود.
**تحقق رویای حذف ضایعات سیب زمینی
کاهش ضایعات 35 درصدی سیب زمینی به صفر از مزایای منحصر بفرد این کارخانه است که 'سینا پاسره' مدیر پروژه صنایع تبدیلی الوند با اشتیاق زیادی برایمان تشریح می کند که می تواند دور ریز کارخانه که به شدت آلاینده محیط زیست است را در فرایندی صنعتی به ماده ای مغذی و پروتئینه برای دام تبدیل کند؛ و من غبطه می خوردم ای کاش همه کارخانه ها با طبیعت دوست شوند.
وی که یار همیشگی دادگر در روزهای خوشی و ناخوشی کارخانه بوده و تسلط کاملی به زیر و بم کار دارد، می گوید: در یک ماه گذشته پنج هزار تن سیب زمینی از کشاورزان خریداری شده است هرچند عیار محصول راضی کننده نیست اما دست هیچ کشاورزی را پس نمی زنیم و از آنها قول می گیریم در کشت های بعدی بذر اصلاح شده کارخانه را بکارند. عیار نشاسته این بذر 30 درصد است.
همراه مدیران کارخانه به خط تولید نشاسته می رسیم؛ اینجا سیب زمینی های آغشته به گل و لای با حرکت نقاله ای به درون کارخانه هدایت شده و در یک چشم بهم زدن رنگ طلایی شان از داخل حوضچه های آب نمایان می شود. از این پس سیب زمینی ها چند ساعتی از دید ما ناپدید شده و وارد فرایند شکافتن و استخراج نشاسته می شوند.
مدیران کنترل کیفی از هر قسمت نمونه هایی برداشته و به آزمایشگاه انتقال می دهند و اپراتورها نیز سرجایشان میخکوب شده و چهار چشمی مراقب دستگاه های روبرویشان هستند.
گذر از خط تولید به سالن نهایی می رساندمان. حاصل دسترنج کشاورزان همدانی که هرسال برای فروش آن خون دل ها می خوردند بی واسطه و بی هزینه تبدیل به پودر سفیدرنگی می شود که هم کشاورز و کارخانه و هم مصرف کننده های داخلی را سفیدبخت می کند.
** همدان پالایشگاه غلات
وفور سیب زمینی، گندم و ذرت در منطقه همدان و قابلیت دسترسی به استان های همجوار برای خریداری غلات به برنامه آتی صنایع تبدیلی الوند برای تولید نشاسته از گندم و ذرت جان می بخشد. طرحی که به گفته پاسره با استمرار حمایت های دولت دور از انتظار هم نیست و می تواند از همدان پالایشگاه غلات بسازد.
الوند همچنین می تواند کام ایرانیان را شیرین کند، البته بدون شکر! تولید قند از نشاسته (فروکتوز) ایده مدیر خوش فکر الوند است که در طرح توسعه کارخانه گنجانده و به استاندار همدان تحویل شده است تا شاید راه و چاره ای برای تامین سرمایه مورد نیاز برای راه اندازی خطوط تولید جدید الوند بیندیشد.
طرح توسعه الوند به 50 میلیون یورو و 200 میلیارد ریال تسهیلات نیاز دارد تا به تولید داخلی و حمایت از کالای ایرانی عینیت ببخشد.
چشم امید کارخانه های نیمه جان همدان به دستان پرتوان دولت است تا همچون صنایع تبدیلی الوند زنده شوند و زندگی ببخشند و هرگز لانه کبوتر نشوند.
