به گزارش ایران اکونومیست؛ حسام زند حسامی مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است، دفتری که سرعت ورق زدن آن در این روزها بسیار تند شده است و به محض این که می خواهی صفحه ای را به دقت تماشا کنی، برگ جدید دیگری به رویت باز می شود.
این روزها سرعت رشد و پیشرفت تکنولوژی به مرحله ای رسیده است که حتی قانونگذاران کشورهای صاحب فناوری را نیز به ستوه آورده است، چرا که همگام با پیشرفت های فناورانه قوانین هم باید به روز شود و برای تکنولوژی های جدید قوانین جدید وضع شود.
در این میان و در حالی که دنیا به انقلاب صنعتی چهارم که به مباحث بسیار متنوعی از جمله هوش مصنوعی، ربات ها، اینترنت اشیاء، خودروهای خودران و چاپگرهای سه بعدی می پردازد، به گفته کارشناسان، قوانین کشورمان هنور در انقلاب صنعتی دوم که همان بحث انرژی الکتریکی برای تولید محصول و ایجاد خطوط مونتاژ و بسته بندی بود باقی مانده است.
موضوعی که گفته می شود در حال حاضر در کنار برخی دیگر از مسائل، از دغدغه های اصلی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است که دستمایه گفتگوی تفصیلی با دکتر زندحسامی قرار گرفت. مسائلی همچون چگونگی شکل گیری دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین، مهمترین دستاوردهای معاونت علمی و نقاط ضعف و قدرت زیست بوم فناوری در کشور، عدم تمایل دانشگاهیان برای حرکت به سمت نوآوری و کارآفرینی و مهمترین دلیل اصلی عدم استقبال مردم از کالاهای تولیدکنندگان داخلی از جمله بحث های مطرح شده در این گفت و گوی دو ساعته است.
**چگونگی ایجاد دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین
زندحسامی با بیان این که سابق بر این اسم دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین دفتر تجاری سازی فناوری بود و تجاری سازی نیز بخش مهمی از نوآوری است، گفت که اتفاقات جدید در عرصه ورود فناوری های اطلاعات و ارتباطات در ایجاد کسب و کارهای نو و ایجاد بسیاری از استارت آپ ها در کشور از قبیل تغییر ساختار و رویکرد معاونت علمی از جمله دلائل اصلی نام گذاری این دفتر تحت عنوان دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین است.
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی با تاکید براین که، نگاه این دفتر به دو بخش تقسیم می شود، افزود: در واقع یکی کسب و کارهای جدید مبتنی بر فناوری اطلاعات است که امروز راجع به این گونه استارت آپ ها زیاد می شنویم، دوم اینکه خود کسب و کارهای نو لزوما مانند اسنپ یا تپسی نیستند بلکه هرنوع محصول جدیدی را که در قالب این کسب و کارها شکل گیرد، شامل می شود.
وی افزود:بعنوان مثال ایران خودرو اگر بخواهد خودرو برقی تولید کند، این نیز جزو کسب و کارهای جدید محسوب می شود، شرکت معتبر بنز اخیرا اعلام کرد که گوکل رقیب آنها است چراکه گوگل خودرویی تولید کرده که خودران و هوشمند است، امروز نام تسلا بعنوان یک خودرو تمام الکتریکی مطرح می شود که قبلا مطرح نبود و یا سایر برندها که اینها همه از جمله شاخه های کسب و کارهای نوین است و ما موظف هستیم روی آنها مطالعه کنیم.
زند حسامی با بیان اینکه کارهایی که انجام می دهیم به چند بخش تقسیم می شود، گفت: بنده جدا از دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین هم اکنون مسئولیت دفتر دانش و صنعت و بازار در معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری را نیز عهده دار هستم.
وی با بیان این که دفتر دانش صنعت بازار در واقع به مثابه مارپیچ سه گانه معروف است که نقش دولت، صنعت و دانشگاه را بررسی می کند که البته در ادبیات جدید به مارپیج چهارگانه دولت، صنعت، دانشگاه و بازار معروف شده است و در واقع دولت وظیفه دارد تعامل بین نهادهای علمی، صنعتی و مصرفی را با یکدیگر برقرار کند.
** نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی دستاورد مهم معاونت علمی
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی با اشاره به برگزاری نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی ساخت ایران که تاکنون پنج دوره آن برگزار شده است، این نمایشگاه را ازجمله دستاوردهای بزرگ دفتر دانش، صنعت و بازار معاونت علمی و فناوری دانست و با اشاره به چگونگی راه اندازی این نمایشگاه که به اعتقاد وی مصداق ایران ساخت است، گفت: در واقع بسیاری از شرکت های دانش پایه و دانش بنیان محصولات و تجهیزات آزمایشگاهی با فناوری بالا تولید می کردند که همین محصولات می توانست مورد استفاده مراکز علمی، تحقیقاتی و دانشگاهی کشور باشد.
زندحسامی با بیان این که مشابه این محصولات آزمایشگاهی ساخته شده از سوی شرکت های دانش بنیان پیش از راه اندازی نمایشگاه ایران ساخت از خارج وارد کشور می شد افزود: معاونت علمی در اقدامی راهبردی از یک سو با ایجاد یک بستر و پلتفرم، شرکت های دانش بنیان را که قادر به ساخت تجهیزات آزمایشگاهی شده اند مورد حمایت خود قرار داد و از طرفی به مراکز علمی اعلام کرد که برای خرید محصولات ساخت شرکت های دانش بنیان داخلی به دانشگاه ها و مراکز علمی و تحقیقاتی یارانه 50 درصدی خرید اعطا می کند. این کار دانشگاه ها را تشویق کرد که جنس ایرانی بخرند،
وی با تاکید بر این که نبود اعتماد مهمترین مانع در برابر خرید جنس ایرانی است، گفت: بسیاری از افراد در حال حاضر فکر می کنند جنس خارجی بهتر و نشانه برتر بودن است که این موضوع هم درست و هم نادرست است. از این جهت درست است که ما در برخی مواقع صاحب تکنولوژی نبودیم و فناوری مختص خارجی ها بود که در نتیجه و مجبور به واردات آن بودیم، اما از این جهت نادرست است که بسیاری از کالاهای خارجی کیفیت تولید داخلی را ندارند.
**ساخت 10 هزار محصول در حوزه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی
مسئول دفتر دانش و صنعت و بازار در معاونت علمی وفناوری گفت: نمایشگاه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی 'ایران ساخت' پنج سال پیش با 55 شرکت و تعداد خیلی کمی محصول آغاز به کار کرد که در حال حاضر این شرکت ها به نزدیک 500 شرکت افزایش یافته اند و در حال حاضر بالغ بر 10 هزار محصول دانش بنیان در حوزه تجهیزات و مواد آزمایشگاهی از جمله مواد، عمران، مکانیک، شیمی، آب و خاک در کشورتولید می شود.
وی گفت: حاصل توجه به حوزه دانش بنیان در بخش تجهیزات آزمایشگاهی امروز آن است که شرکت هایی ایجاد شده اند که با 10 تا 15 نیرو شروع به کار کرده اند و امروز تعداد نیروهای خود را به بالای 150 نفر رسانده اند و بالغ بر 15 میلیارد تومان فروش دارند و خود آنها معترف هستند که اگر حمایت های معاونت علمی نبود، اینگونه پیشرفت نمی کردند.
زندحسامی افزود: ضمن این که در برهه ای تمام محصولات آزمایشگاهی مورد استفاده برخی دانشگاه ها برندهای آلمانی، ژاپنی، و آمریکایی داشت اما درحال حاضر از جنس ایرانی استفاده می کنند که به طور حتم مصداق بسیار خوب اعتماد به جنس ایرانی است.
وی ادامه داد: با وجود پایین بودن کیفیت هرچند البته در داخل تولیدات محصولات و تجهیزات آزمایشگاهی شرکت های دانش بنیان جنس ضعیف نیز وجود داشته و ساخته شده است اما در این پنج سال تجربه ما می توانیم ادعا کنیم که می توانیم لیست 50 شرکت ایرانی را از بین 500 شرکت نام ببرییم که محصولات آنها در این حوزه می تواند با جنس خارجی خود رقابت کند. برنامه امسال ما نیز این است که شرکت های کوچک را تجمیع کنیم و ذیل شرکت های بزرگ قرار دهیم تا بازدهی بهتری داشته باشند.
**حمایت از طرح های تجاری
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی در ادامه دومین اقدام دفتر دانش و صنعت و بازار را حمایت از تجاری سازی طرح ها عنوان کرد و گفت: در اینجا ما شرکت هایی را داریم که ایده بهتری داشته اند و کاری را شروع کرده اند و نمونه اولیه هم ساخته اند و تنها نیاز به یک حمایت دارند که بتوانند محصول خود را تجاری کرده و به بازار ارائه کنند.
وی گفت: پنج سال پیش که صندوق نوآوری و شکوفایی ریاست جمهوری شروع بکار نکرده بود، ما کار خود را آغار کردیم و تا امروز توانسته ایم نزدیک به 400 طرح را حمایت کنیم و بالغ بر 10 هزار نفر در این مجموعه ها جذب شده اند.
زندحسامی با اشاره به اینکه حدود 47 درصد از این طرح ها زمینه ساز ایجاد شرکت های دانش بنیان شده است گفت: ما نتیجه خیلی خوبی گرفتیم به واسطه اینکه با پارک ها و مراکز نوآوری تفاهمنامه منعقد کرده ایم و طرح های شایسته و آینده دار از نظر پارک ها را انتخاب می کنیم و پس از داوری آنها در کمیته داوران دهد مورد حمایت قرار می دهیم.
وی افزود: البته حمایت ما نیز منوط به فروش محصول و داشتن مشتری بوده است و به هیچ عنوان از طرح های تحقیقاتی صرف حمایت نکرده ایم بلکه طرح باید از مرحله تحقیق گذشته باشد و محصول آماده تحویل مشتری باشد و تنها نیاز به خرید مواد و بسته بندی داشته باشد.
مسئول دفتر دانش و صنعت و بازار در معاونت علمی و فناوری در عین حال گفت: البته این طرح حمایتی در آخرهای مراحل کار خود است چراکه ما امروز صندوق های نوآوری و شکوفایی را داریم که به صورت مشخص و طبق یک روال به شرکت های دانش بنیان خدمات تسهیلاتی ارائه می دهند.
**اعطاء جایزه تجاری سازی
زندحسامی در ادامه یکی دیگر از اقدامات دفتر دانش و صنعت و بازار را که معتقد است دراین پازل پس از حمایت از طرح های تجاری بسیار با اهمیت بوده است، اعطای جایزه تجاری سازی به شرکت های دانش بنیان تحت مدیریت دانشگاه ها عنوان کرد و افزود: این کار در راستای حمایت از دانشگاه ها برای حرکت به سمت ایجاد دانشگاه های کارآفرین و تشویق اساتید و دانشجویان انجام شده است.
وی با اشاره به ارائه 110 خدمت از سوی معاونت علمی و فناوری به شرکت های دانش بنیان گفت: برای موفقیت شرکت ها و تبدیل شدن آنها به دانش بنیان برخی اقدامات حمایتی برای ایجاد انگیزه بین دانشجویان و اساتید فعال در شرکت های دانش بنیان صورت گرفته است که اعطاء پنج درصد فروش بصورت بلاعوض بعنوان جایزه تجاری سازی به دانشگاه ها از آن جمله است که صرف زیرساخت ها و ایجاد بستر شده و مجددا به چرخه پژوهش بازگردد.
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی در خصوص اینکه آیا شرکت های دانش بنیان فروش خود را به صورت صحیح اعلام می کنند یا خیر نیز گفت: متاسفانه به دلیل این که شرکت های دانش بنیان خود مستقیما از سهم پنج درصدی ذینفع نمی شوند و این پول به دانشگاه پرداخت می شود لذا از اعلام دقیق مبلغ فروش خود برای جلوگیری از سهم خواهی دانشگاه ها هراس دارند.
وی شکل گیری این رفتار در برخی از شرکت های دانش بنیان را یک نوع تمامیت خواهی دانست افزود: این درحالی است که در دانشگاه های خارج از کشور هنگامی که یک پتنت ثبت می شود بهره مالکانه و حق تکثیر (رویالتی) آن در اختیار دانشگاه است و در صورت فروش آن، درصدی باید به دانشگاه تعلق گیرد.
زندحسامی افزود: حتی در خارج اگر اختراع و پتنتی ثبت شود که دانشگاه هزینه تحقیقاتی آن را پرداخت کرده باشد، گاهی تا 75 درصد بهره برداری این اختراع به دانشگاه تعلق می گیرد، در صورتی که در ایران حدود 20 درصد است و حتی این میزان را نیز حاضر نیستند به دانشگاه بدهند. این درحالی است که بستر را دانشگاه ایجاد کرده است و بایستی به شکلی منتفع شود که دوباره بتواند بستر و تجهیزات لازم را برای اقدامات پژوهشی دانشجویان فراهم کند.
وی گفت: البته ما برای این مسئله نیز پیشنهاد داده ایم که این پنج درصدی که به شما می دهیم بعنوان گرنت به خود شرکت داده شود تا کار تحقیق توسعه انجام دهند و کالای جدید تولید کنند.
زندحسامی با اشاره به هدف اعطاء جایزه تجاری سازی گفت: ما باید کاری کنیم که دانشگاه ها بروند به سمت حمایت از اساتید و بعنوان مثال اگر یک استاد دانشگاهی موظف است 30 ساعت در هفته در دانشگاه تدریس کند، اگر این استاد 10 ساعت درمرکز تحقیقاتی روی یک پروژه عملیاتی کار کرد باید از سوی دانشگاه بعنوان ساعت حضور پذیرفته شود.
**راه اندازی 66 مرکز نوآوری در دانشگاه های کشور
مسئول دفتر دانش و صنعت و بازار درمعاونت علمی وفناوری در ادامه یکی دیگر از اقدامات اساسی و مهم دیگر دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای نخستین بار در کشور را ایجاد مراکز نوآوری در دانشگاه ها با هدف سوق دادن دانشجویان و جوانان خلاق به سمت ایجاد و ترویج نوآوری و کارآفرینی به جای انجام کارهایی تکراری همچون کارمندی عنوان کرد.
وی با اشاره به تخصیص حدود 40 میلیارد تومان به این مراکز کارآفرینی در دانشگاه ها، در عین حال اظهارکرد: متاسفانه فضای کارآفرینی و نوآوری هنوز هم در دانشگاه ها آماده نشده و این فقر بزرگی است.
زندحسامی با اشاره به تجربیات خود در خصوص برگزاری دوره های نوآوری و کارآفرینی برای اساتید دانشگاهی گفت: استادی که استاد تمام فیزیک یا شیمی است می گوید هدف ما بیشتر ارائه مقالات است و دانشگاه جای یادگیری علوم مختلف است.
وی افزود: این درحالی است که ما قصد داریم آنان را توجیه کنیم که همین علوم باید محصول و خروجی داشته باشد و از طریق آن برای جامعه ایجاد ثروت کرد، از این دروس علوم پایه مانند فیزیک یک علمی می توان درست کرد به اسم فوتونیک که در بخش درمان می توان بسیار از آن بهره برد و ما مراکز نوآوری لیزر درمانی، لیزر مو، پوست و دندانپزشکی را با حمایت مراکز نوآوری راه اندازی کرده ایم.
زندحسامی با بیان این که ما تجارب دانشگاه های شریف، تهران و پارک فناوری اصفهان را تکثیر کرده ایم افزود: کسی که از سوی دانشگاه به عنوان رییس مرکز نوآوری انتخاب می شود حتما نباید استاد تمام باشد بلکه باید به بحث نوآوری و کارآفرینی مسلط باشد و از توانایی لازم برای کمک به هسته ها و مراکز فناور در دانشگاه ها برخوردار باشد.
** دانشگاهیان تمایلی به کارآفرینی نشان نمی دهند
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی افزود: در عین حال دانشگاه ها با وجود بسیاری از حرف هایی که زده می شود، برای ایجاد شرکت های دانش بنیان و حرکت به سمت کارآفرینی میل و رغبتی نشان ندادند و سراغ ما نیامدند که البته می توان این مسئله را تحلیل کرد.
وی با بیان اینکه، متاسفانه بسیاری از اساتید دانشگاه اعتقادی به کارآفرینی ندارند و معتقدند دانشگاه تنها محل تولید علم و دانش است و با کسب کار نباید کاری داشته باشند و آنها تنها باید مقاله بدهند و پتنت ثبت کنند، افزود: این درحالی است که ما معتقدیم این کارهایی که انجام می شود بایستی یک خروجی داشته باشد.
زندحسامی اظهارکرد: ما نمی گوییم استاد دانشگاه شرکت بزند چراکه این نیز اشتباه است و استاد دانشگاه این کاره نیست و اگر شرکت بزند از کار خود باز می ماند، ما می گوییم استاد دانشگاه باید بعنوان منتور و کسی که در یک زمینه خاص صاحب کرسی و تجربه و دارای تخصص است به دانشجویان ایده بدهد و آنها را برای انجام کارهای عملی مدیریت و راهنمایی کند نه اینکه تنها مقاله تولید کند.
وی با تاکید براینکه لذا دانشگاه بایستی چیزی تولید کند که مردم حاضر باشند بابت آن پول بدهند گفت: دانشگاه ها بایستی از شرکت ها کمک گرفته که آنها بروند ایجاد نیاز کنند، خیلی از کالاهایی که امروز فراگیر شده است مانند موبایل یا رکوردر در ابتدا کسی به اینها نیاز نداشت اما شرکت ها ابتدا برای مصرف کنندگان ایجاد نیاز کردند.
**به روزرسانی قوانین و جلوگیری از واردات دغدغه اصلی شرکت های دانش بنیان
اما زندحسامی با اشاره به اینکه شرکت های دانش بنیان اغلب با مشکل قانون و دورزدن قانون مواجه هستتند، یکی دیگر از اقدامات دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را پیگیری مشکلات قانونی حوزه کسب و کارهای نوین و همچنین جلوگیری از واردات کالاها و تجهیزاتی دانست که از سوی شرکت های دانش بنیان به صورت کیفی ساخته می شود.
وی با اشاره به عضو شدن در برخی کمیته های مختلف در بدنه دولت گفت: ما به صورت جدی در حال پیگیری این مسائل هستیم تا ضمن برطرف کردن مشکلات قانونی شرکت ها از ورود کالاهای خارجی در صورت وجود مشابه داخلی نیز جلوگیری کنیم.
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی گفت: البته بحث دیگری وجود دارد و آن در خصوص کالاهای است که مشابه داخلی دارند اما هنوز تولید آن به حد خودکفایی و نیاز نرسیده است که در اینجا با ایجاد تعرفه و رقابت سعی در حمایت از تولیدات داخلی داریم.
وی با بیان اینکه بسیاری از تاجران کشور عمری از راه واردات نان خورده اند و حالا یکسری شرکت های دانش بنیان پیدا شده اند که می خواهند راه آنها را ببندند، گفت: این بخش که از تجربیات ارزنده ای نیز بهره مند هستند به راحتی میدان را برای شرکت های دانش بنیان خالی نمی کنند.
زندحسامی افزود: بسیاری از واردکنندگان با دور زدن قانون به واردات خارجی که مشابه کیفی آن در داخل کشور ساخته می شود مشغول هستند، به عنوان مثال قطعه ای که طبق قانون 40 درصد تعرفه گذاری شده است با یک کد تعرفه مشابه دیگری که 5 درصد است وارد می کنند و این مشکل گمرک است. یا قطعات یک ابزار را که از تعرفه بالایی برخوردار است را با تعرفه بسیار پایین وارد می کنند و در داخل آن را مونتاژ می کنند.
**دولت نیاز به یک بازآفرینی اساسی دارد
زندحسامی با تاکید براینکه ما آماده این تغییر و تحولات درعرصه علم و فناوری در طول سال های اخیر نبوده ایم و به طور حتم دولت نیاز به یک باز آفرینی دارد گفت: البته دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین در حال حاضر مشکلات شرکت های دانش بنیان را مورد به مورد پیگیری می کند، ما ارتباط خود را با شرکت ها قوی کرده ایم و می گوییم هرکسی هر مسئله ای دارد بیاید و مورد را با سند به ما ارائه دهد و ما برای رفع آن اقدام می کنیم. وی گفت: البته درست است که دولت در برخی موارد نتوانسته است انتظارات بخش حوزه تولید را برآورده کند اما باید به این نکته نیز توجه داشت که بخشی از تولیدکننده های داخلی نیز به حرف های خود وفادار نبوده اند، کما اینکه شما می بینید هنگامی که یک رستوران باز می شود و بازارش می گیرد قیمت های خود را غیر منطقی افزایش می دهد.
**گیر اصلی حمایت از کالاهای ایرانی در کجاست؟
اما مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی با تاکید براین که دولت در کشورمان بزرگترین اجرا کننده پروژه های ملی و بزرگترین و کلیدی ترین خریدار کشور در بخش های مختلف است گفت: خود دولت در ابتدا باید به این باور برسد که ملزومات خود را از کالاها و اجناس ساخت داخل تامین کند.
وی افزود: دولت باید باور کند که امروز بسیاری از ملزومات وزارت نفت را تولیدکنندگان داخلی می توانند تامین کنند و این خود اشتغال نیروی ایرانی را به دنبال خواهد داشت اما از طرفی نیز ممکن است بسیاری از کالاها و فناوری ها نیز وجود داشته باشند مثل حوزه اکتشاف که تنها تولیدکننده کیفی آن برخی شرکت های خارجی هستند و عدم واردات این نوع محصولات نیز ما را در مقایسه با سایر کشورها از پیشرفت باز دارد.
زندحسامی با تاکید براین که در حمایت از تولیدات داخلی نبایستی دچار افراط و تفریط شد گفت: متاسفانه در دوره هایی تاکید می کردند فقط باید جنس خارجی خرید و در دوره ای نیز تاکید می کنند فقط کالای ایرانی باید خرید، این درحالی است که ممکن است کالای ایرانی حتی دارای کیفیت معمولی نیز در بازار وجود نداشته باشد.
وی افزود: باید بپذیریم که ما در برخی حوزه ها و صنایع نتوانسته ایم رشد کیفی داشته باشیم و در این حوزه ها نیازمند واردات هستیم و نبایستی با اصرار به مصرف تولیدات بدون کیفیت داخل در مصرف کننده دلزدگی ایجاد کنیم.
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی با اشاره به پیشرفت های کشورمان در بسیاری از بخش ها و از جمله انرژی هسته ای، حوزه نانو تکنولوژی، بیوتکنولوژیک یا تجهیزات ساختمانی گفت:به طور مسلم ما در چنین بخش هایی که به صورت حرفه ای کار کرده و محصولات کیفی تولید کرده ایم، نیازی به واردات نداریم.
زندحسامی در عین حال گفت: البته شیوه واردات کالاهای خارجی بحث مهمی است و خوشبختانه در حوزه سیاست گذاری دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین روی آن کار شده است به طوری که واردات باید پیوست فناوری را همراه داشته باشد.
**بازار کشور را ارزان در اختیار خارجی ها قرار دادیم
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی در ادامه ضمن اظهار تاسف ازاینکه در طول سال های گذشته بازار کشورمان در بخش های مختلف به صورت رایگان در اختیار شرکت های تولیدکننده خارجی قرار داده ایم، با ذکر مثالی به بازار خودروی ایران اشاره کرد و با بیان این که درحال حاضر ایران یکی از بزرگترین بازارهای خودرو در دنیا محسوب می شود افزود: این درحالی است که این بازار را به راحتی دراختیار شرکت های آسیایی و اروپایی قرار داده ایم.
وی با اشاره به اینکه امروزه کشورها برای در اختیار قرار دادن بازار خود به شرکت های تولید کنند خارجی امتیازات ارزشمندی می گیرند گفت: تمام کشورهای اطراف ما مانند ترکیه، روسیه و چین همواره در مقابل در اختیار دادن بازار مصرفی خود به سایر کشورها درخواست راه اندازی کارخانه و ایجاد اشتغال در کشورشان را دارند و اعلام می کنند که اگر بازار صادراتی ما را می خواهی باید بیایی در اینجا از نفرات ما در تولید استفاده کنی و همینجا تولید و عرضه کنید.
زندحسامی گفت: البته اگر در برخی موارد نیز خودروسازان خارجی را مجاب کرده ایم که در ایران تولید داشته باشند و محصولات خود را به مردم عرضه کنند، از به روز رسانی صنعت جا مانده ایم و سال ها یک محصول از رده خارج در سایر کشورها را تولید و در بازار داخلی به فروش رسانده ایم. این درحالی است که اگر قرارداد به صورت صحیح بسته شده باشد شرکت تولید کننده باید جدیدترین محصولات خود را در کشورمان تولید کند.
وی گفت: نبایستی با یک عینک مسائل را نگاه کرد و روی مردم باید کار کرد، مدیر دولتی که در برنامه تلویزیونی می گوید باید از ساخت ایران حمایت کنیم اما کت و شلوار تن او خارجی است، به این معنی است که مساله را ریشه ای باور نکرده ایم.
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی افزود: از آن طرف نیز کت شلوار دوز در کشورمان نیز اگر ایرادهای جنس خود را گردن نگیرد و تولید کیفی نداشته باشد، مردم همچنان به خرید نوع خارجی محصولات اصرار می ورزند. در حال حاضر برخی برندهای کیفی خارجی را می توان با یک سوم قیمت کت شلوار داخلی تهیه کرد.
وی با بیان این که مردم باهوش هستند و به خوبی تفاوت کیفیت اجناس را متوجه می شوند افزود: بسیاری از مردم به کالای ایرانی اعتقاد دارند اما اگر استفاده کنند و کیفیت نداشته باشد، دیگر نمی خرند، و برعکس اگر با کیفیت باشد استقبال هم می کنند بعنوان مثال هنگامی که تجهیزات سرویس بهداشتی و سنگ های ساختمانی با کیفیت ایرانی در مقابل محصولات بی کیفیت چینی وارداتی عرضه می شود مردم با افتخار از خرید تولیدات کشورمان خرید و استفاده می کنند.
**نقاط قوت و ضعف زیست بوم فناوری در کشور
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی در ادامه با اشاره به نقاط قوت و ضعف حوزه علم و فناوری در کشور اظهارکرد: شکل گیری و ترویج فرهنگ نوآوری و کارآفرینی و این دیالوگ و فضای جدیدی که در کشور در حوزه دانش بنیان و کسب و کارهای نوین ( استارتاپی) شکل گرفته است و در حال حاضر بخصوص در بیانات رهبر معظم انقلاب نیز بسیار بر آن تاکید می شود از بزرگترین نقاط قوت کاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری است.
زندحسامی در ادامه اظهار کرد: امروز حتی بحث های دانش بنیان و کارآفرینی و نوآوری در بین صحبت های مردم عادی نیز رسوخ کرده است و این کار بزرگی است که با حمایت مجموعه معاونت علمی و فناوری اتفاق افتاده و در حال حاضر بسیاری با ادبیات کارآفرینی آشنا شده اند.
وی با اشاره به این که معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری به شکل ساده و صریح مشکلات این زیست بوم را مطرح می کند، افزود: از طرفی واحدهایی در سازمان ها و وزارتخانه های مختلف برای کارآفرینی و ایجاد اشتغال نوین راه اندازی شده است و یا این که موظف به راه اندازی آن شده اند و این اتفاق مبارکی است.
زندحسامی ادامه داد: امروز هنگامی که به دانشگاه می رویم مشاهده می شود که جوانان دانشجو دغدغه دارند که خودشان در قالب شرکت های دانش بنیان کسب و کاری راه بیاندازند و دیگران را هم مشغول کنند، حتی برخی از آنها که دارای تحصیلات عالیه با معدل بالا هستند دیگر نمی خواهند تنها استاد دانشگاه شوند و با تولید مقاله خود را مشغول کنند هرچند این کار هم با ارزش است اما تبدیل علم به فناوری دغدغه ارزشمندتری است.
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی در عین حال ضعف در قانونگذاری در حوزه دانش بنیان را از اصلی ترین مشکلات این حوزه دانست و اظهارکرد: متاسفانه فرایند قانونگذاری در کشور با دست اندازهای بسیاری روبروست و این نیازمند همکاری همه نهادها است .
وی افزود: بدنه دولت خیلی سریع است اما بخش قانونگذاری در ایران بسیار کند و سخت کار می کند و جالب اینکه بهترین حالت برای تغییر یک قانون در ایران حداقل صرف یک دوره چهارساله است.
زندحسامی گفت: در آستانه ورود جههان به انقلاب چهارم صنعتیف قوانین کشورمان در حوزه علم و فناوری مربوط به مربوط به انقلاب دوم صنعتی است، به عنوان مثال اگر خودرو خودران به بازار آمد و فرضا یک نفر با برخورد با این خودرو از بین رفت مشخص نیست که مسئول کیست، آیا خریدار مقصر است؟ شرکت تولید کننده مقصر است یا شرکتی که اینترنت و Gps را طراحی کرده است لذا قانون در این حوزه نیازمند به روز رسانی است.
وی با ذکر مثالی با اشاره به پیشرفت بسیاری از شرکت ها در حوزه ساخت پهپادها گفت: اگر پهپادی بر اثر قطع خطوط ارتباطی یا برق سقوط کند و بر اثر آن افرادی دچار آسیب شوند، آیا مقصر شرکت سازنده است یا اینکه بخش های دیگر لذا با قوانین قدیمی نمی توان نوآوری کرد و کسب کارهای نوین راه انداخت.
مدیرکل دفتر نوآوری و کسب و کارهای نوین معاونت علمی با اشاره به اینکه، در حال حاضر در دولت یک کارهایی برای به روز رسانی قوانین در حال انجام است که نیازمند سرعت بیشتر است ادامه داد: این بخش نیازمند همگرایی هرچه بیشتر مجلس و دولت است که در حال حاضر از ضعف های بزرگ زیست بوم نوآوری و فناوری در کشور محسوب می شود.
وی در ادامه با تاکید بر این که در اکوسیستمی که از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تهیه شده تعداد افرادی که شکست می خورند روز به روز بیشتر می شود گفت: البته ستاد فرهنگ این معاونت در حال کار است به طوریکه مردم باید بدانند اگر می خواهند بزرگ شوند و موفق، باید شکست بخورند؛ آمار نشان می دهد که 75 درصد شرکت هایی که روزی از 500 شرکت برتر دنیا بودند، 20 سال بعد اصلا وجود نداشتند لذا در این مسیر در مواجهه با سختی ها نبایستی ناامید شد.
