آیین‌نامه توسعه و ایجاد اشتغال پایدار
روستایی و عشایری آبان ماه سال ۹۶ توسط هیات وزیران به تصویب رسید که بر
مبنای ماده سه این مصوبه، منابع مالی برای اجرای آن صندوق توسعه ملی و
بانک‌های عامل عنوان شدند.طبق این آئین‌نامه مقرر شد ۱.۵میلیارد دلار از محل صندوق توسعه ملی و ۱.۵میلیارد دلار نیز از سوی بانک‌های عامل برای توسعه و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق روستایی و عشایری کشور اختصاص یابد که ۲۰درصد از مجموع اعتبار مذکور برای ایجاد اشتغال در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی در روستاها در نظر گرفته شد.
در نهایت با مشخص شدن سهم استان‌ها از اعتبارات اشتغال روستایی کشور، مقرر شد که استان مرکزی در مرحله اول از اعتبار ۱۰۲میلیارد تومان برخوردار شود که با احتساب سهم ۲۰درصدی این اعتبارات برای حوزه گردشگری و صنایع‌دستی، امکان تخصیص حدود ۲۰میلیارد تومان به این بخش میسر شد.
مساله ای که در ابتدای این مسیر رخ نمایانده گره‌هایی است که در فرآیند اجرای کار خود را نشان و مشکلاتی را بر سر راه متقاضیان و دستگاه‌های مربوطه قرار داده است.
در رابطه با اشتغال روستایی در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی نیز این مسائل وجود دارد که ازجمله آن می‌توان به فرآیندهای وقت‌گیر و فرسایشی درخواست مجوز و تسهیلات، تقاضای وثیقه‌هایی از سوی بانک‌ها که روستاییان توان تأمین آن را ندارند، طرح‌های پیشنهادی کم بازده و غیرپایدار و مقطعی، ناکافی بودن سهم ۲۰درصدی اختصاص داده شده به گردشگری و صنایع‌دستی و... اشاره کرد.
این گره‌ها و موانع موجب شده که فرآیند کار با روند کندی مواجه شود که قطعاً این مسئله کاهش تعداد متقاضیان کارآفرینی روستایی را به دنبال خواهد داشت و در نهایت ممکن است طرح به اهداف موردنظر خود دست پیدا نکند.
درخواست‌های بی‌شمار اعطای تسهیلات و سهم بودجه پایین حوزه گردشگری و صنایع‌دستی
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در این زمینه اظهار داشت: ۱۰۲میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی برای اشتغال روستایی و عشایری استان مرکزی اختصاص‌یافته که ده درصد از این میزان یعنی ۱۰ میلیارد تومان تسهیلات می‌تواند به بخش گردشگری اختصاص یابد، این در حالی است که هم‌اکنون بیش از ۲۸میلیارد تومان تقاضای ایجاد اشتغال گردشگری روستایی در استان مرکزی به ثبت رسیده است.
۱۰میلیارد تومان تسهیلات به بخش گردشگری اختصاص یافته، این در حالی است که هم اکنون بیش از ۲۸میلیارد تومان تقاضای ایجاد اشتغال گردشگری روستایی در استان مرکزی به ثبت رسیده است
سید محمد حسینی افزود: درزمینهٔ اشتغال روستایی در حوزه صنایع‌دستی هم امسال ۹۶ طرح در استان مرکزی مصوب شده که با تخصیص اعتبار ۱۶میلیارد تومان، برای یک‌صد نفر اشتغال ایجاد کرده است.
وی بیان کرد: ثبت طرح‌های اشتغال‌زای روستایی و تأمین اعتبار آن‌ها از دو محل پیگیری می‌شود که شامل دفتر امور روستایی استانداری و سامانه کارا(وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی) است، در حوزه دفتر امور روستایی استانداری ۳۵طرح معرفی‌شده که برای آن‌ها ۳۴میلیارد تومان اعتبار نیاز بوده و از این میزان تاکنون چهار میلیارد تومان به بانک عامل ارجاع داده‌شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی خاطرنشان ساخت: در حوزه سامانه کارا نیز ۸۳طرح اشتغال‌زایی گردشگری روستایی در استان مورد تأیید قرارگرفته که تاکنون پنج میلیارد و ۵۰۰میلیون تومان مصوب شده و ۱۶میلیارد تومان نیز در مرحله پیگیری نهایی برای معرفی به بانک عامل قرار دارد.
عدم همخوانی طرح توجیه اقتصادی تقاضاهای اشتغال با آنچه در عمل انجام می‌شود
حسینی با اشاره به راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم گردی به‌عنوان یکی از مظاهر اشتغال روستایی در حوزه گردشگری، ادامه داد: امسال ۳۶ متقاضی برای راه‌اندازی اقامتگاه‌های بوم گردی در روستاهای استان مرکزی درخواست ارائه داده‌اند که چهار مورد با تخصیص تسهیلات به بهره‌برداری رسیده و مابقی نیز در مرحله اجرا هستند.
وی اضافه کرد: تعداد اشتغال ایجاد شده درزمینهٔ اقامت‌های بوم گردی روستایی استان در سال جاری ۳۵مورد به‌صورت مستقیم بوده که با اتمام ۳۲طرح دیگر و بهره‌برداری از آن‌ها در سال آتی این تعداد اشتغال افزایش خواهد یافت.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی با اشاره به مشکلات و موانع تصویب و اجرای طرح‌های اشتغال‌زای روستایی در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی گفت: یکی از مشکلات این است که مدارک متقاضیان با نواقص مختلف روبرو است و این مساله فرآیند رسیدگی به درخواست‌ها را کُند می‌کند، از سوی دیگر در برخی از شهرستان‌ها میزان تقاضاها از نظر حجم تسهیلاتی که باید به آن‌ها اختصاص یابد، بسیار بالاتر از سهم اعتبار در نظر گرفته‌شده برای اشتغال روستایی آن شهرستان است.
حسینی افزود: مساله دیگر اینکه در برخی درخواست‌های ایجاد اشتغال روستایی، طرح توجیه اقتصادی این تقاضاها با آنچه که در عمل قرار است انجام شود همخوانی ندارد، این طرح‌ها قابلیت آن را که تسهیلات دریافت کنند ندارد و در کنار آن‌ها، طرح‌های دیربازده نیز از شمول دریافت تسهیلات خارج می‌شوند.
وی بیان کرد: دغدغه مهم آنجا است که در حال حاضر میزان تقاضاهای ایجاد اشتغال روستایی در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی در استان مرکزی چندین برابر اعتبار در نظر گرفته‌شده برای این دو حوزه است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان مرکزی خاطرنشان کرد: تلاش داریم زمینه تخصیص تسهیلات بیشتر برای طرح‌های اشتغال‌زای روستایی در حوزه گردشگری و صنایع‌دستی استان مرکزی فراهم شود و این مهم را در سال آتی با جدیت پیگیری خواهیم کرد.
لزوم افزایش سهم تسهیلات بخش گردشگری و صنایع‌دستی در اشتغال روستایی
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیزدر این رابطه اظهار داشت: موضوع اشتغال‌زایی روستایی به‌منظور توسعه و رونق اقتصادی در روستاها و جلوگیری از مهاجرت به شهرها پیگیری شده که مقرر شد از محل صندوق توسعه ملی و بانک‌های عامل ۱۲هزار میلیارد تومان برای این مهم اختصاص یابد، اما بحث نحوه توزیع آن از اهمیت بسیار برخوردار است.
درحوزه اشتغال روستایی برای گردشگری و صنایع دستی سهم پایینی در نظر گرفته شده درحالی که ظرفیت های بسیار برای ایجاد شغل در این دو بخش وجود دارد
علی‌اکبر کریمی افزود: در حوزه اشتغال روستایی برای بخش گردشگری و صنایع‌دستی سهم پایینی جمعاً حدود ۲۰درصد در نظر گرفته‌شده درحالی‌که ظرفیت‌های بسیاری برای ایجاد اشتغال روستایی در این دو بخش وجود دارد.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: با توجه به ظرفیت‌های ذکرشده انتظار می‌رود سهم بیشتری برای تخصیص تسهیلات اشتغال‌زایی در بخش‌های گردشگری و صنایع‌دستی نسبت به حوزه‌های دیگر همچون صنعت و... اختصاص یابد چراکه این نوع اشتغال با بافت و شرایط بومی روستاها همخوانی دارد.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس شورای اسلامی خاطرنشان کرد: بایستی هم در سطح ملی و هم در سطح استان‌ها و شهرستان‌ها، برای هر بخش در حوزه اشتغال روستایی، سهمی متناسب با میزان تقاضاها و طرح‌های اشتغال در آن بخش اختصاص یابد.
کریمی ادامه داد: خوشبختانه در این رابطه میزانی از بودجه تخصیص‌یافته به هر استان به‌عنوان گلوبال در دست قرار دارد که می‌توان برای بخش‌هایی که متقاضیان اشتغال بیشتری دارند از این محل اعتبار اختصاص داد.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اضافه کرد: برای استان مرکزی در رابطه با اشتغال روستایی یک‌صد میلیارد تومان بودجه در نظر گرفته‌شده که ۳۰درصد از این میزان به‌صورت گلوبال است و در اختیار بخش‌های دارای متقاضی بیشتر قرار می‌گیرد تا میزان فرصت‌های شغلی ایجادشده در روستاها افزایش یابد، در این رابطه چون بخش‌هایی همانند گردشگری و صنایع‌دستی اقبال و تقاضای بیشتری برای ایجاد شغل در روستاها دارند، زمینه برای افزایش بودجه تخصیصی آن‌ها فراهم است.
به نظر می‌رسد در این شرایط سهم حوزه گردشگری و صنایع‌دستی از تسهیلات اشتغال روستایی و عشایری باید افزایش یابد و این دو بخش به سبب آن‌که با بافت و فرهنگ روستاها تطابق دارد، بیشتر موردتوجه قرار گیرد. در این رابطه قطعاً پیگیری دستگاه مرتبط نیز تأثیرگذار خواهد بود و با این اقدام علاوه بر ایجاد اشتغال و درآمدزایی و توسعه روستاها، به حفظ و ترویج فرهنگ و سنت بومی مناطق روستایی کمک می‌شود.
