به گزارش ایران اکونومیست به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، تجارت غیرقانونی عاج فیل، شاخ های گرگدن و پوست ببر در بسیاری از کشورها به ویژه در آسیا و آفریقا گسترده است و توسط گروه‌های خطرناک که مواد مخدر یا سلاح را قاچاق می‌کنند،کنترل می‌شود.
در 20 دسامبر 2013، مجمع عمومی سازمان ملل متحد در شصت و هشتمین نشست خود، سوم مارس برابر با روز امضای کنوانسیون تجارت بین‌المللی گونه های باقیمانده جانوری و گیاهی وحشی موسوم به CITES را به عنوان روز جهانی حیات وحش اعلام کرد.
هدف از این نامگذاری، افزایش آگاهی عمومی نسبت به حیوانات و گیاهان در معرض خطر و راه‌های مبارزه با جرایم در حوزه حیات وحش بود. سازمان ملل متحد، همچنین دبیرخانه CITES را به عنوان تسهیل کننده برنامه ها و مراسم مرتبط با این مناسبت، تعیین کرد.
روز جهانی حیات وحش در حال حاضر مهمترین رویداد جهانی سالانه است که به حیات وحش اختصاص دارد.
شعار روز جهانی حیات وحش در سال 2018،' گربه های بزرگ: شکارچیان تحت تهدید' است و به دلیل اهمیت موضوع، سازمان ملل سال 2018 را به این موضوع اختصاص داده است.
گربه سانان بزرگ یکی از گروه های حیوانات شناخته شده و مورد تحسین در سراسر جهان هستند. با این حال، امروزه این شکارچیان کاریزماتیک، با تهدیدات فراوان و متفاوت مواجه هستند که عمدتا ناشی از فعالیت های انسانی است.
به طور کلی، جمعیت آنها به علت از دست دادن زیستگاه و طعمه، درگیری با مردم، شکار و تجارت غیرقانونی، به شدت کاهش یافته است. به عنوان مثال، جمعیت ببر در 100 سال گذشته، 95 درصد کاهش یافته و جمعیت شیرهای آفریقایی فقط در طی 20 سال، به میزان 40 درصد کاهش یافته اما برای جلوگیری از این روند افزایشی، اقدامات متعددی صورت گرفته است.
برای جلب حداکثری مخاطبان، روش های متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد، به طور مثال از گربه های بزرگ که نه تنها شامل شیر، ببر، پلنگ و جگوار ( پلنگ خالدار امریکایی) یعنی 4 تن از بزرگترین گربه‌های وحشی است بلکه یوزپلنگ، پلنگ برفی، پوما (یوزپلنگ امریکایی) و لئوپارد ( پلنگ/ گربه وحشی) هم در دنیای صنعت، هنر، تجارت و مد نماد سازی می‌شود. مانند آرم شرکت های خودروسازی، باشگاه های ورزشی و برندهای تجاری که در سراسر جهان استفاده می‌شود.
گونه های بزرگ گربه سانان در آفریقا، آسیا، شمال آمریکا وآمریکای مرکزی و جنوبی پراکنده هستند.
در طول قرن گذشته، ما با شکوه ترین شکارچیان سیاره را از دست داده‌ایم. تجارت حیات وحش یکی از سودآورترین معاملات غیرقانونی در جهان است که سود سالانه آن 10 میلیارد دلار تخمین زده می شود.
جرم و جنایت در حوزه حیات وحش، شامل فروش غیرقانونی و خرید اعضای بدن حیوانات و همچنین سرقت و یا کشتن حیواناتی که توسط قوانین و مقررات محافظت می‌شوند از یک سو و تغییر اقلیم، از دست رفتن زیستگاه و کمبود شکار و طعمه از سوی دیگر، صدمات جبران ناپذیری به گونه های مختلف وارد کرده و می‌کند.
از این رو سازمان هایی مانند صندوق جهانی حیات وحش (WWF) و سازمان ملل متحد (UN) می خواهند به این جنایات پایان داده و از اثرات فعالیت های انسان ساخت در تخریب شرایط زیستی حیات وحش، جلوگیری کنند.
انتخاب سال 2018 به عنوان سال جهانی حیات وحش، به منظور بالا بردن آگاهی در مورد وضعیت بسیار ناگوار آنها و حمایت از اقدامات ملی و جهانی برای نجات این گونه‌های معروف، به ما این فرصت را می‌دهد که توجه همه مردم را به این گربه‌سانان بزرگ و اهمیت حضور آنها در چرخه طبیعت، جلب کنیم .
*** Cheetah ( یوزپلنگ)
بر اساس تخمین های موجود از یوزپلنگ، که به عنوان سریع‌ترین حیوان روی زمین شناخته می شود تنها 7100 قلاده در جهان باقی مانده است و آینده آنها هنوز مشخص نیست. یوزپلنگ‌ها از حدود 90 درصد از محدوده تاریخی خود در آفریقا، ناپدید شده‌اند و در آسیا به جز یک نوع در ایران، که تعدادشان حدود 50 قلاده است، دیگر وجود ندارند.
یوزپلنگ‌ها عمیقا تحت تاثیر صدمات ناشی از شکار توسط انسان و تغییر کاربری زمین برای کشاورزی و دیگر اهداف توسعه‌ای قرار دارند. همچنین تجارت غیر قانونی توله های زنده و بزرگسال نیز وجود دارد که بسیاری از آنها در جابجایی‌ها از بین می‌برد. آنها در فهرست بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) به رنگ قرمز یعنی'خطرناک' لیست شده‌اند که در شمال آفریقا و آسیا، در لیست'در معرض خطر بحرانی' قرار دارند.
*** Jaguar ( پلنگ خالدار امریکایی)
بزرگترین محل زندگی امروز پلنگ، این گربه وحشی، در آمریکا است که به دلیل شکار غیر قانونی، جنگل زدایی و نبودن طعمه، در معرض تهدید قرار دارد. پلنگ ها در 18 کشور از آمریکای لاتین، از مکزیک تا آرژانتین وجود دارند اما از بیش از 40 درصد از محدوده تاریخی خود، ناپدید شده‌اند و در دو کشور السالوادور و اروگوئه به کلی منقرض شده‌اند.
در طول دهه های 1960 و 1970، پلنگ‌ها به خاطر پوست خود به تعداد زیاد شکار شدند. تا سال 1973، یعنی زمانی که کنوانسیون تجارت بین المللی گونه های در معرض خطر (CITES) برگزار شد، هر سال نزدیک به 18000 پلنگ، کشته می شد. پلنگ در لیست قرمز (IUCN) در فهرست 'گونه‌های تهدید شده' قرار دارد، هرچند وضعیت آن در حال بررسی است و ممکن است در سال آینده به 'آسیب پذیر' تغییر یابد.
همانطور که انسان‌ها زمین را برای کشاورزی و سایر اهداف خود توسعه می دهند، زیستگاه های پلنگ نیز از بین می رود و موجب منزوی شدن جمعیت و ایجاد بی‌ثباتی ژنتیکی گونه‌ها می‌شود. فقدان طعمه طبیعی( مانند گوزن) به دلیل شکار بیش از حد توسط انسان، سبب می‌شود پلنگ‌ها به شکار دام‌ها و حیوانات خانگی روی بیاورند و این امر باعث بروز درگیری میان انسان و حیوانات می‌شود.
*** leopard ( پلنگ، گربه وحشی)
لئوپاردها بزرگترین نوع از گربه سانان بزرگ از نظر تعداد هستند و طیف گسترده‌ای از زیستگاه ها را از مناطق جنگلی کنگو تا بیابان های خاورمیانه اشغال می‌کنند و با وجود سازگاری قابل توجه آنها، جمعیتشان در آفریقا و آسیا در حال کاهش است.
جمعیت پلنگ‌ها، تقریبا 75 کشور در سراسر آفریقا و اوراسیا را پوشش می‌دهد اما از حدود 40 درصد از محدوده تاریخی خود در آفریقا و بیش از 50 درصد از محدوده تاریخی خود در آسیا ناپدید شده‌اند. آنها در 6 کشور هنگ کنگ، چین، کویت، لیبی، سنگاپور، عربستان سعودی و تونس به کلی منقرض و حضورشان در 6 کشور عراق، قزاقستان، جمهوری کره، لبنان، لسوتو و موریتانی هم بسیار نامطمئن است.
لئوپاردها در فهرست'نزدیک به خطر' در لیست اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار داشتند که در سال 2015 به فهرست 'آسیب پذیر' تغییر یافته اند و در آسیای میانه و سری لانکا در لیست 'در معرض خطر' و در خاورمیانه، روسیه و در جزیره اندونزی جاوا 'در معرض خطر بحرانی' قرار دارند.
گاوهای نر و همچنین مواد شیمیائی که در کشاورزی مورد استفاده است، تهدیدی مستقیم برای پلنگ‌ها هستند و اغلب آنها در تله های سیمی و تله هایی که برای گونه های دیگر گذاشته شده‌اند، گرفتار و کشته می‌شوند. لئوپاردها هم، زیستگاه خود را به دلیل فعالیت های انسانی از دست می‌دهند و به خاطر تهدیدی که برای دام‌ها هستند و همینطور برای تجارت غیرقانونی پوست و سایر اعضای بدنشان، کشته می‌شوند.
*** lion (شیر)
شیرها که محل زندگی اصلی آنها آفریقا است، حتی در بزرگترین و بهترین مناطق حفاظت شده، در معرض خطر فاجعه بار انقراض قرار دارند. آنها در 27 کشور آفریقایی و یک کشور آسیایی وجود دارند، اما تنها 7 کشور شناخته شده هستند که دارای بیش از 1000 شیر است، شیرها از بیش از 80 درصد از محدوده تاریخی خود، تنها در 100 سال گذشته ناپدید و در 26 کشور آفریقایی به کلی منقرض شده‌اند.
حدود یک قرن پیش، بیش از 200000 شیر وحشی در آفریقا زندگی می‌کردند. نظرسنجی های اخیر برآورد می‌کند که در دو دهه گذشته، تعداد شیرها از حدود 30000 به 20000 کاهش یافته است. شیرها در حال حاضر تحت عنوان 'آسیب پذیر' در لیست اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) در فهرست قرمز گونه های تهدید شده قرار دارند. در غرب آفریقا، این گونه در حال حاضر به عنوان ' در معرض خطر بحرانی' طبقه بندی شده است.
همراه با از بین رفتن زیستگاه حیات وحش توسط انسان، سکونتگاه های انسان و شیر به هم نزدیک می شود. دام‌ها، شکار طبیعی شیر می‌شوند و این کار منجر به درگیری میان انسان و شیر شده و شیرها به دلیل به خطر انداختن معیشت انسان‌ها، کشته می‌شوند.
گاوهای نر و مواد شیمیایی مورد استفاده در کشاورزی که جمعیت‌های شکار را کاهش می دهد، مانند سایر گونه های گربه سانان تهدیدی برای شیرها به حساب می‌آیند. از سوی دیگر آنها اغلب در تله های سیمی و سایر تله‌ها که برای شکار آنها گذاشته می‌شود، گرفتار و از بین می روند. شکار غیرقانونی شیرها برای اعضای بدنشان که در طب سنتی محلی و بین المللی ( به ویژه در آسیا ) مورد استفاده قرار می‌گیرد هم، از دلایل دیگرکاهش جمعیت شیر است.
*** Puma (یوزپلنگ امریکایی):
یوزپلنگ امریکایی که به عنوان گربه وحشی پشمالو و شیر کوهی شناخته می‌شود، در 28 کشور آمریکای جنوبی زندگی می کند اما، تعداد این گونه هم در حال کاهش است. محل زندگی پوما داخل هر نوع جنگل در محدوده خود و همچنین بیابان‌های مونتانا و مراتع استپ آزاد است.
پوما دارای بزرگترین محدوده جغرافیایی در میان پستانداران در نیمکره غربی از جنوب آلاسکا تا قسمت‌های جنوبی شیلی است. نسل این حیوان زیبا، طی 200 سال گذشته در سراسر نیمه شرقی آمریکای شمالی، به جز جمعیت کوچکی در فلوریدا، از بین رفته است و باقی مانده آنها در فلوریدا نیز در خطر هستند که خوشبختانه با اقدامات صورت گرفته وضعیت آنها در حال بهبود است.
پوما به عنوان یک گونه 'نگران کننده' توسط (IUCN) در لیست قرمز گونه های در حال خطر فهرست شده است و وضعیت جمعیت آنها در آمریکای مرکزی و جنوبی به طور عمده، ناشناخته و احتمال کاهش جمعیت آنها بسیار است.
به دلیل فعالیت های انسانی در راستای توسعه، پوماها به طور فزاینده‌ای زیستگاه خود را از دست می‌دهند و یا زیستگاهشان تکه تکه می‌شود. درگیری های انسان و پوما، از جمله اقدامات تلافی جویانه و یا پیشگیرانه، یک تهدید اولیه برای آنها است و متاسفانه افراد مسن، ترس از پوماها را در ذهن جوان‌ترها تشدید می‌کنند.
از سوی دیگر در برخی از مناطق آمریکای جنوبی، جمعیت طعمه پوماها هم کاهش می‌یابد و همچنین شکار قانونی و غیرقانونی هم، تهدیدی جدی برای آنها در سراسر محدوده‌ی زندگی این گربه‌سانان بزرگ است.
*** Snow Leopard (پلنگ‌های برفی)
پلنگ های برفی، به خاطر مخفی ماندنشان و اینکه به ندرت دیده می‌شوند، اغلب توسط مردم محلی به عنوان 'ارواح کوهستانی' شناخته می‌شوند. پلنگ برفی در میان گربه‌های بزرگ، کمتر شناخته شده است و محل زندگی او، چشم اندازهای مرتفع و بین 2500 تا5500 متر از سطح دریا است. 60 درصد از این زیستگاه برفی یخی، تنها در چین یافت می‌شود. این حیوان وحشی زیبا و کمیاب به جز چین، در 12 کشور و در وسعت 2 میلیون کیلومتر مربع زندگی می‌کند.
اعتقاد بر این است که هم اکنون بین 4500 تا 10000 پلنگ برفی وجود دارد. تعداد دقیق آنها مشخص نیست زیرا به ندرت ظاهر می‌شوند. با این حال تحقیقات جدید، با کمک دوربین های کار گذاشته شده در زیستگاه های این حیوان، نشان می دهند که ممکن است تعداد بیشتری از این گربه‌ها وجود داشته باشند.
پلنگ برفی به عنوان 'آسیب پذیر' در لیست قرمز گونه های خطرناک اتحادیه بین المللی حفاظت از طبیعت (IUCN) ذکر شده است. نگهداری یا کشتار غیرقانونی پلنگ برفی، تهدید اصلی برای بقای این گونه است. حیوان زنده یا اعضای بدن آنها می تواند به هزاران دلار آمریکا فروخته شود. پوست زیبا و متفاوت آنها، بسیار طرفدار دارد و استخوان های آنها در طب سنتی درآسیا استفاده می‌شود.
پلنگ برفی اغلب به دلیل شکار دام‌ها، توسط انسان‌ها کشته می‌شود. این حیوان هم در حال از دست دادن طعمه خود است که عمدتا گوسفند و بز کوهی وحشی است چون این حیوانات هم به صورت غیر قانونی و هم بصورت قانونی توسط انسان‌ها، شکار می‌شوند.
*** Tiger( ببرها)
ببرها با کمتر از 3900 قلاده باقیمانده در حیات وحش، بیش از همه گربه سانان بزرگ، نزدیک به انقراض هستند. آنها فقط 4 درصد از محدوده تاریخی خود را حفظ کرده‌اند و در 11 کشور آسیا وجود دارند، اما فقط در 8 کشور موجود، دارای جمعیت های تایید شده هستند. ببرها در حال حاضر دیگر در 96 درصد از محدوده تاریخی خود زندگی نمی‌کنند. یعنی در 10 کشور دنیا نسلشان منقرض شده و بیشتر این کاهش، در دهه گذشته رخ داده است.
فقط بیش از یک قرن پیش، 100 هزار ببر وحشی در آسیا زندگی می‌کردند و امروز، کمتر از 3900 قلاده از آنها باقی مانده است. ببر به 9 زیر‌گونه تقسیم شده است، سه مورد از آنها (جاوین، خزر و بالی) منقرض شده‌اند. گونه های موجود بنگال، هندوچین، سوماترا، سیبری و مالایی هستند.
ببرها در لیست 'گونه های در معرض خطر' در فهرست بین المللی حفاظت از طبیعت(IUCN) قرار دارند. زیر گونه های مالایی و سوماتان به عنوان ' در معرض خطر بحرانی' قرار دارند. این حیوانات برای سود سالانه 20 میلیارد دلاری در بازارهای غیر قانونی شکار می‌شوند. اعضای بدن ببر، برای مصارف دارویی سنتی در سراسر آسیا مصرف می‌شود و در چین بسیار متقاضی دارد.
ببرهای وحشی به دلیل حفاظت از جان خودشان و دام‌ها، مورد آزار و اذیت روستاییان قرار می‌گیرند. زیستگاه ببر به طور فزاینده‌ای از فعالیت‌های کشاورزی، به ویژه تک کشتی به خصوص برای گیاهان روغنی تهدید می‌شود. همچنین طعمه‌های این گربه سانان بزرگ، مانند گوزن و خوک وحشی، همچنان از بین می‌رود و ببرها را مجبور می‌کند تا به شکار دام روی بیاورند و بتوانند خود و توله‌های خود را تغذیه کنند که این فرآیند منجر به درگیری میان ببرها با هم و با انسان می‌شود.
دولت ها در تمام کشورها باید به این موضوع مهم توجه داشته باشند که جرم و جنایت در حوزه حیات وحش تاثیرات اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی بسیار مخربی در سراسر جهان دارد و لازم است با اصلاح و تقویت قوانین خود در زمینه پیشگیری از این تخلفات، اقدامات جدی انجام دهند.
