جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 March 29 - ۱۸ رمضان ۱۴۴۵
۳۰ بهمن ۱۳۹۶ - ۱۶:۵۹

آثار اجرای مالیات بر ارزش افزوده بر الگوی مصرف جامعه

در هر برهه از زمان ساختار مالیاتی در هر کشوری با توجه واقعیت های روز جامعه و با در نظر گرفتن ملاحظات اقتصادی و اجتماعی و حتی سیاسی آن کشور توسط سیاستگذاران و دلتمردان آن کشور تعیین می شود.
کد خبر: ۲۰۳۶۰۵
به گزارش ایران اکونومیست ؛در ایران نیز با توجه به مشکلات موجود درمقوله ی مالیات های مستقیم درخصوص شناسایی منابع مالیاتی، مراحل تشخیص مالیات و سختی عملیات وصول مالیات و همین طور گریز های مالیاتی غیر قابل پوشش وجود داشت، دولت ها همواره به دنبال شیوه ای از مالیات ستانی بودند که ضمن سد نمودن راه های شناسایی شده ی فرار مالیاتی ،عملیات اخذ مالیات از مودیان در آن شفاف و آسان بوده و درآمد حاصل از این نوع مالیات قابل پیش بینی و اتکاء برای برنامه ریزی های میان مدت و دراز مدت باشد و در عین حال تا حد امکان مانع فرارمالیاتی شود .

در این راستا برای اولین بار پس از انقلاب در سال 1366لایحه مالیات بر ارزش افزوده که به همت کارشناسان خبره اقتصادی دولت وقت و با در نظر گرفتن تجربیات سایر کشورهای پیشرفته در امر مالیات ستانی تهیه شده بود توسط هیأت دولت تقدیم مجلس شورای اسلامی گردید.

این لایحه پس از کش و قوس های فراوان که معلول شرایط خاص اقتصادی ،اجتماعی و سیاسی دهه های شصت و هفتاد بود ، سر انجام پس از طی مراحل تصویب در تیر ماه سال یکهزاروسیصدوهشتادو هفت جهت اجرا به دولت ابلاغ گردید.

در این راستا ،سازمان امور مالیاتی کشور باتوجه به اختیارات حاصل از قانون و ضمن مد نظر قراردادن زیرساخت های فنی موجود و با لحاظ نمودن شرایط اقتصادی و،اجتماعی و سیاسی روز در مراحل مختلف مودیان مشخصی را تعیین و مشمول ثبت نام و پرداخت مالیات بر ارزش افزوده با نرخ تعیین شده از طرف مجلس شورای اسلامی می نماید.

باتوجه به تئوری های علم اقتصاد وضع هرنوع مالیاتی به طور کلی سبب انتقال قسمتی از قدرت خرید خانوارها درجامعه به بخش عمومی خواهد شد ،در این میان مالیات بر ارزش افزوده نیز از این قاعده مستثنی نبوده ، به عبارتی اجرای مالیات بر ارزش افزوده با انتقال پایه مالیاتی از درآمد به مصرف ، انگیزه های سرمایه گذاری را افزایش داده و منابع لازم را برای گسترش سرمایه گذاری ها از طریق افزایش امکانات پس انداز تامین و از جا به جایی سرمایه از بخشهای مولد به بخشهای خدماتی جلوگیری کرده است .

با اجرای این فرآیند مالیاتی ، اختلال در چرخه های تولیدی و سرمایه گذاری به حداقل رسیده ، به دلیل گسترده بودن پایه در این نوع مالیات، درآمدهای مالیاتی افزایش یافته است.

بنا بر این می توان گفت که اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده به طور کلی باعث کاهش میزان مصارف غیر ضروری خانوار ها شده است.

البته در بعضی از خانوارهای با وضع مالی بهتر که علاوه بر هزینه برای موارد ضروری و اولیه امکان هزینه نمودن برای برخی از موارد غیر ضروری و تجملاتی را نیز دارند،مالیات بر ارزش افزوده باعث تغییر الگوی مصرفی و تغییر توازن "مصرف-پس انداز" در بودجه خانوار به نفع مصرف شده است ، به طوریکه پس از پرداخت مالیات ، سهم مصرف کاهش نیافته بلکه از سهم پس انداز در بودجه خانوار کاسته شده است.

از سوی دیگر با بررسی قانون مالیات بر ارزش افزوده این طور به نظر می رسد که در این قانون با پیش بینی نرخ های مالیات و عوارض متفاوت و بسیار بالاترنسبت به سایر کالا و خدمات برای کالاهای آسیب رسان به سلامت جامعه ویا محیط زیست (مانند سیگار و بنزین و... قید شده درتبصره ماده 16 و ماده38 قانون مالیات بر ارزش افزوده) هدف اصلاح الگوی مصرف جامعه با استفاده از ابزار مالیات بر ارزش افزوده را مد نظر قانون گذار نیز بوده است .

همچنین شایان ذکر است در این خصوص با تعیین نرخ های متفاوت و باز دارنده برای کالاهای لوکس و غیر اساسی می توان با استفاده از ابزار مالیات بر ارزش افزوده ،الگوی مصرف جامعه از کالاهای لوکس و غیر ضروری را به سمت کالاهای اساسی و کاربردی هدایت نمود.

در نتیجه از مهمترین آثار دریافت مالیات بر ارزش افزوده در سطح ملی و کلان می توان به افزایش قابل ملاحظه ی درآمدهای مالیاتی دولت، حذف مقدار زیادی از هزینه های مصرفی غیر ضروری در سطح جامعه ، ایجاد تغییر در الگوی مصرف خانوارها و حرکت جامعه به سوی الگوی مصرف بهینه اشاره نمود که صد البته ادامه ی این روند در آینده ای نه چندان دور باعث اعتلای بیش از پیش اقتصاد ملی خواهد شد.
نظر شما در این رابطه چیست