به گزارش ایران اکونومیست، عده ای بر این باورند که بارورسازی ابرها روشی ارزان و پربازده است که کمبودهای آبی کشور را جبران می کند اما شماری دیگر اجرای چنین طرح هایی را بی ثمر می دانند.
و درحالی که از نگاه مخالفان باورسازی این اقدام در صورت نبود بررسی های دقیق و کارشناسانه نتیجه برعکس داده و خشکسالی را تشدید می کند . گزارش های مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها ، حکایت از تاثیر گذاری مثبت این اقدام در صورتی عملی شدن دارد.
از سویی شایعات و باورهای نادرستی در مورد اقدامات عمدی کشورهای همسایه در بروز خشکسالی در ایران، از بین رفتن ابرهای فراز آسمان ایران در اثر پارازیت ها یا پروژه های عقیم سازی ابرها در فضای مجازی دست به دست می شود ، کارشناسان محیط زیست آنها را از اساس رد و اعلام می کنند که هیچ پایه و مستندات علمی برای این ادعاها وجود ندارد.
** بارورسازی ابرها چیست؟
باروری ابرها به عنوان یک روش تعدیل آب و هوا، افزودن مواد به داخل یک ابر (با استفاده از ژنراتورهای زمینی، موشک یا هواپیما) با هدف تقویت تشکیل و رشد بلورهای یخ و درنتیجه افزایش بارش برف یا باران است.
به عبارت دیگر باروری ابرها روشی جدید برای تأثیرگذاری بر ابرهای طبیعی است که در آن با استفاده از مواد شیمیایی آب بیشتری از ابر به شکل باران یا برف گرفته می شود.
سابقه استفاده از این فناوری در ایران به دهه 70 و پس از زمان تاسیس مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها بازمی گردد. این مرکز در سال 1376 با دستور رئیس جمهوری وقت با هدف استحصال بیشتر بارش از منابع آب جوی در استان یزد تاسیس شد. نخستین فعالیت های این مرکز نیز با امضای تفاهم نامه ای با یک شرکت آب و هواشناسی روسیه ای برای اجرای چهار طرح مشترک باروری ابرها در مناطق مرکزی و یک طرح در استان گیلان در سال 1377 آغاز شد.
همچنین، از آبان تا اسفند ماه سال 95 نیز باروری ابرها برای برخی استان های مرکز به ویژه فارس، اصفهان و یزد بر اساس اولویت ها انجام شد. بر اساس گزارش های منتشر شده اجرای طرح هایی در سال آبی 93 و 94 به ویژه در استان های مرکزی و جنوبی دو میلیارد مترمکعب در حجم ذخایر آبی این استان ها افزود.
** باروری ابرها؛ روشی ارزان و پربازده
در روزهای اخیر نظرات زیادی درباره موضوع بارورسازی ابرها در فضای رسانه ای کشور مطرح شد. این اظهارات پس از اعلام آمادگی یکی از ارگان های کشور برای خرید و نصب تجهیزات بارورسازی ابرها بیان شد. حامیان استحصال آب به روش بارورسازی ابرها، بر مزیت های این روش تاکید می کنند.
به گفته «فرید گلکار» مدیرعامل مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها، تولید آب با استفاده از فناوری بارورسازی ابرها، کم هزینه ترین روش تامین آب است؛ به طوری که میانگین هزینه استحصال هر متر مکعب آب فقط 100 ریال است.
صرفه اقتصادی مهمترین دلیل حامیان و اجراکنندگان این طرح در کشور است.
این در حالی است که هزینه استحصال هر یک هزار متر مکعب آب از طریق شیرین کردن آب های شور 2 هزار دلار، انتقال بین حوزه ای 400 دلار، تغذیه مصنوعی سفره های آبهای زیرزمینی 230 دلار، تصفیه فاضلاب ها 230 دلار و بارورسازی ابرها فقط 15 دلار است.
از نگاه این گروه، عدم تخریب های زیست محیطی مهمترین برتری این روش است. همچنین به دست آوردن آب با کیفیت، افزودن آب تازه بر ذخایر آبی کشور و بی نیازی به هزینه و تاسیسات برای انتقال آب از نقطه ای به نقطه دیگر باعث شده تا موضوع بارورسازی ابرها در ماه های اخیر جدی تر مورد پیگیری قرار گیرد.
تخصیص نیافتن بودجه کافی برای خرید امکانات و اجرای طرح های پژوهشی و همچنین به روزرسانی تجهیزات لازم برای بارورسازی ابرها مهمترین چالش پیش روی به کارگیری این فناوری در کشور برای کاهش بحران کم آبی است. این موضوع بارها از سوی سازمان ها و مسئولان مربوطه در فضای رسانه ای کشور مطرح شده است.
** باروری ابرها نتیجه ای ندارد!
کارشناسان محیط زیست و حوزه آب وهوا اما نظری متفاوت دارند. به گفته آنان، بارورسازی ابرها نه تنها در ایران نتیجه ای نخواهد داشت بلکه این تجربه در سایر کشورها نیز شکست خورده است.
«داوود پرهیزکار» رئیس سازمان هواشناسی کشور با تاکید براینکه بارورسازی ابرها تاثیر آشکاری بر جبران کم بارشی و خشکسالی کشور ندارد، موضع این سازمان را در مورد باروری ابرها اعلام کرد و نسبت به خطرات ناشی از باروری هشدار داد.
بر این اساس، اگر بدون شناخت دقیق ابر نسبت به بارورسازی اقدام و به اشتباه هسته های تراکم زیادتر از نیاز وارد ابر کنیم؛ نه تنها در افزایش بارش موفق عمل نکرده‌ایم بلکه حتی ممکن است با این عمل باعث کاهش مقدار طبیعی بارش ابر شویم.
سازمان هواشناسی به شکلی که در حال حاضر باروری ابرها صورت می گیرد، معتقد نیست و تاکید دارد که بارورسازی ابرها نیاز شدیدی به مطالعات دقیق ابرها دارد. در واقع، برای انجام بارورسازی ابر باید رادارهای ویژه ای برای شناسایی مشخصات و رفتار ابر در کشور داشته باشیم که در حال حاضر از چنین رادارهایی برخوردار نیستیم.
«اسماعیل کهرم» کارشناس محیط زیست در باره استفاده از این فناوری در ایران می گوید: ابرها را می‌توان بارور کرد، اما نمی‌توان عقیم ساخت. هواپیماهایی که ویژه این کار هستند با پاشیدن پودر‌هایی نظیر نیترات نقره دمای ابرها را پایین می‌آورند و ابرها را می بارانند. این کار در کشورهای دیگر انجام شده، اما در ایران چنین اتفاقی نیفتاده است و اساسا این فناوری گرانی است.
کهرم عنوان کرد: ادعا‌هایی مبنی بر این وجود دارد که ایرانیان توانسته اند ابرها را بارور کنند، اما این اتفاق در سطحی نیفتاده که قابل توجه و تامل باشد و اگر باروری ابرها نیز اتفاق افتاده باشد در سطحی کم و به صورت آزمایشگاهی بوده است.
برخی کارشناسان این ادعا را مطرح می سازند که بارورسازی ابرها در هیچ کشوری نتیجه‌ای ندارد چرا که بازدهی این قبیل طرح ها در کشورهای مستعد برای اجرا ١٥ درصد است اما در کشوری همچون ایران باید برای همین مقدار کم اثرگذاری هم برنامه ریزی داشت.
قبول دیدگاه هر یک از مخالفان یا موافقان باروری ابرها نیازمند بررسی های دقیق و کارشناسانه است. به طور حتم، اجرای چنین فناوری هایی در داخل کشور نیازمند بررسی های کارشناسانه و دقیق تر است. در صورت پذیرش دلایل حامیان استفاده از روش باروری ابرها برای رفع خشکسالی، به نظر می رسد به کارگیری این شیوه به ویژه برای مناطق کم بارش، تاثیر بیشتری داشته باشد.
