چنین مسأله‌ای گویای آن است که خودروهای سنگین، مصرف بنزین و گازوئیل‌شان هیچ استانداردی ندارد. وقتی یک کامیون عمر 40 ساله دارد به‌طور متوسط در هر 100 کیلومتر پیمایش، 45 لیتر گازوئیل می‌سوزاند. این در حالی است که کامیون نو، مصرف گازوئیلش در هر 100 کیلومتر پیمایش، 27 لیتر است.
با این تفاسیر اگر قیمت استاندارد گازوئیل را یک دلار در نظر بگیریم به ازای هر 100 کیلومتر پیمایش معادل 20 لیتر گازوئیل (20 دلار) هدررفت سرمایه صورت می‌گیرد.
اگر در سال یک خودروی سنگین فرسوده 80 هزار کیلومتر پیمایش داشته باشد، 160 هزارلیتر گازوئیل بیشتر مصرف می‌کند که این به منزله دور ریختن 160هزار دلار است. حال اگر همین پول ذخیره شود، بعد از 5 سال می‌توان یک کامیون نو خریداری کرد.
اتوبوس‌های شهری هم ، چنین وضعیتی دارند.
عمر متوسط آنها 20 سال است و ضرورت خروج آنها از ناوگان بشدت احساس می‌شود. برای آنکه این بخش در مسیر درستی هدایت شود باید به سمت اتوبوس برقی حرکت کنیم.
در سایر بخش‌های حمل‌و نقل همچنین مشکلاتی وجود دارد. طی یک برنامه میان مدت باید در مدت سه الی 5 سال اتوبوس، مینی بوس، ون و انواع کامیون‌های فرسوده را از رده خارج کنیم.
زمانی می‌توان چالش‌های این حوزه را حل کرد که همت عمومی از سوی شهرداری، وزارتخانه‌های نیرو، صنعت، معدن و تجارت و بانک مرکزی برای از رده خارج کردن خودروهای فرسوده ایجاد شود.
طرح کنونی دولت برای نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی که از آن به‌عنوان بزرگ‌ترین نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای تاریخ ایران یاد می‌شود در همین راستاست.
توصیه می‌کنم برای نوسازی ناوگان حمل و نقل جاده‌ای و درون شهری از بانک جهانی وام یا فاینانس گرفته شود و به‌طور قطع بازپرداخت آن با مشکلی مواجه نخواهد شد. چرا که از محل ذخیره گازوئیل و بنزینی که به دست می‌آید می‌توان اقساط وام را پرداخت کرد. این اتفاق باعث می‌شود بعد از 5 سال ناوگان را به صورت مجانی نوسازی کنیم.
نکته‌ای در این میان وجود دارد و آن این است که تولیدکنندگان داخلی توان تولید به میزان درخواست‌ها را ندارند لذا از وزارت صنعت می‌خواهیم که مجوز واردات کامیون، اتوبوس و مینی بوس را صادر کند.
در حال حاضر 300 هزار دستگاه خودروی سنگین نیاز به نوسازی دارد که از این تعداد 210 هزار دستگاه مربوط به کامیون‌ها است. اگر تولیدکننده داخلی بخواهد این خودروها را تأمین کند باید سالی 20 هزار کامیون تولید کند که این امر حداقل 10 سال طول می‌کشد.
در بخش تاکسی‌ها هم معضل بزرگی وجود دارد. در اکثر شهرهای بزرگ تاکسی‌ها فرسوده هستند و سطح آلایندگی آنها زیاد است.در این حوزه تنها راهکار حرکت به‌سمت خودروهای هیبریدی است.
بدین جهت خودروسازان باید یک خط تولید خود را تنها به خودروهای هیبریدی اختصاص دهند تا مشکل این حوزه هم مرتفع شود. البته این امر حمایت شهرداری و وزارت نیرو را می‌طلبد تا زیرساخت‌های آن را تأمین کنند.
اکنون اکثر کلانشهرها با آلودگی هوا مواجه شدند و قابل پیش‌بینی است که اگر اقدامی در این حوزه صورت نگیرد روستاها هم با معضل آلودگی هوا روبه‌رو خواهند شد.
قطعاً حرکت در مسیر نوسازی ناوگان حمل و نقل و به تبع آن مهار چالش آلودگی هوا، نیازمند عزم ملی است و تنها یک دستگاه و وزارتخانه نمی‌تواند برای نوسازی ناوگان کاری از پیش ببرد.
سخنان روز گذشته رئیس جمهوری در همایش طرح‌های نوسازی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای ودرون شهری نشان می‌دهد که عزم‌ها برای تغییر و تحول در این حوزه جزم شده است. رئیس جمهوری یادآور شده است در راستای اجرای طرح نوسازی ناوگان افرادی که خودروی فرسوده خود را برای نوسازی بدهند.
حدوداً 50 درصد قیمت خودرو را پرداخت می‌کنند که از این میزان حدود 20 درصد توسط مالک خودرو و مابقی نیز از طریق تسهیلات با بازپرداخت 60 ماهه انجام می‌شود. 50 درصد باقی‌مانده هم از محل صرفه‌جویی سوخت توسط وزارت نفت تهیه خواهد شد.
این طرح و پیش‌بینی منابع تسهیلاتی ارزانقیمت می‌تواند در نوسازی ناوگان حمل و نقل تأثیر شگرفی داشته باشد.
مسعود دانشمند رئیس کانون سراسری انجمن‌های حمل و نقل بین المللی
