او معتقد است که نگاه اشتباه مدیران در اوایل انقلاب به صنعت هوایی کشور موجب شد این صنعت جزو صنایع لوکس قلمداد شود و از توسعه باز بماند.
مصطفوی معقتد است که حمل و نقل هوایی و صنعت نفت، دو صنعتی بودند که در خط مقدم جنگ سرد میان ایران و آمریکا در زمان تحریم قرار داشتند و در بخش هواپیمایی، آمریکا قوانین سنگینی را قرار داد که شامل در اختیار ندادن قطعات و هواپیما و حتی این اواخر برخی فرودگاهها از دادن سوخت به هواپیماهای ایرانی خودداری می کردند.
در زیر متن گفت وگوی خبرنگار ایران اکونومیست به ایشان را می خوانید:
** لطفا خودتان را معرفی کنید؟
* سید امیر رضا مصطفوی هستم و اواخر دهه شصت رییس روابط عمومی شرکت ملی نفتکش ایران بودم "ان آی تی سی" و از اوایل سال هفتاد به عنوان مدیر روابط عمومی هواپیمایی آسمان وارد این شرکت شدم.
** شرایط شرکت های هواپیمایی در زمان شروع به کار شما چگونه بود؟
*در آن مقطع تنها دو ایرلاین در ایران فعالیت داشتند که یکی شرکت ایران ایر "هما" بود و دیگری شرکت آسمان و طبیعتا این دو شرکت با پایان جنگ به دنبال توسعه شرکت های هواپیمایی و حمل و نقل خود بودند و از سوی دیگر بازسازی زیر ساخت های شهری و از جمله فرودگاه های کشور در دستور کار دولت آن زمان قرار داشت. در آن مقطع تعداد فرودگاه های کشور محدود بودند و تا پیش از آن این فرودگاه ها بیشتر در راستای نیازهای جنگ بهره برداری می شدند و با اتمام جنگ تمامی سازمان ها و نهادها به دنبال سازندگی بودند و از جمله آن احداث فرودگاه های جدید در شهرها و استان های کشور بود.
در این میان شرکت آسمان نیز که از ادغام چهار شرکت پیش از پیروزی انقلاب اسلامی شامل شرکت "ایر تاکسی" و "پارس ایر" و "ایر سرویس" و "هور آسمان" به وجود آمده بود. باید یادآوری کنم که شرکت ایر تاکسی از سال 1337 و پیش از هواپیمایی ایران ایر تشکیل شده بود و در سال 1358 بر اساس مصوبه شورای عالی انقلاب به نام شرکت هواپیمایی آسمان تغییر نام دادند و با امکانات موجود خدمات پروازی و مسافرتی خود را آغاز کردند که شامل هواپیماهای مسافری کوچکی چون مدل های فوکر 28 و فوکر 27 بود.
شرکت آسمان در زمان جنگ نیز تلاش بسیاری در جهت منافع کشور و در راستای تامین نیازهای جنگ داشت و حتی متاسفانه یکی از هواپیماهای شرکت آسمان که در آن شهید محلاتی هم حضور داشتند نیز مورد اثابت قرار گرفت.
اساسا در آن مقطع توسعه مناطق محروم از الویت های دولت بود و شرکت هواپیمایی آسمان نیز در این موضوع نقش مسئولانه و فعالی را عهده دار بود و هم اکنون نیز شرکت آسمان با حدود یک هزار پرواز داخلی در ماه دارای پر حجم ترین خدمات مسافرتی و پروازی کشور است و شرکت هواپیمایی ایران ایر با حدود 650 تا ۷۰۰ پرواز داخلی در ماه در رتبه دوم قرار دارد.
** از نظر شما که بیش از ۲۲ سال مدیر روابط عمومی یک شرکت هواپیمایی بودید، مشکلات این دو شرکت چه بوده است؟
*در آن سال ها نگاه لوکس به شرکت های هواپیمایی در روند توسعه پس پیروزی انقلاب اسلامی باعث شد تا این شرکت های مورد کم لطفی از سوی نهادهای مختلف قرار بگیرند. در پس کلمه لوکس فضایی ایجاد شده بود که این شرکت ها از برخی امکانات که در امر توسعه تعلق می گرفت، محروم بمانند و به این واسطه شرکت های هواپیمایی از امر توسعه جا مانده و با مشکلاتی مواجه شدند.
بطور مثال ایجاد خط پروازی هواپیمایی آسمان به جزیره ابوموسی و تامین هزینه آن از سوی استانداری هرمزگان با توجه به سودده نبودن آن اقتدار دولت را در امر توسعه در منطقه نشان خواهد داد.
یکی از شاخصه های توسعه اقتصادی وجود فرودگاه در شهرها است. در آن سال ها دولت به دنبال ایجاد فرودگاه های جدید در شهرهای مختلف کشور بود تا با رفت و آمد مهندسان، پزشکان، اساتید دانشگاه ها، سرمایه گذاران و همچنین ماموران دولتی و جذب گردشگر، اقتصاد کشور رونق و توسعه بیشتری بیابد.
شرکت آسمان نیز اولویت توسعه کار خود را بر مناطق محرومی چون سنندج، خرم آباد، لار، پیرانشهر، زابل، بیرجند و غیره قرار داد. همزمان با توسعه اقتصادی، نگاه دولت بر ایجاد ایرلاین های جدید نهاده شد که از دل این سیاست شرکت هایی همچون ماهان، کیش ایر، سفیران، قشم ایر، تابان و غیره پا به عرصه حمل و نقل هوایی کشور گذاشتند و هر کدام تا به امروز بخشی از بار حمل و نقل هوایی کشور را به دوش می کشند.
** با وجود شرایط اقتصادی بعد از جنگ، وضعیت اقتصادی شرکت های هواپیمایی در زمان شروع به کار چگونه بود؟
*در آن زمان نرخ بلیت هواپیماها به صورت دولتی محاسبه می شد که تا حدود دو سال پیش با ارائه طرحی از سوی رئیس سازمان هواپیمایی کشور به مجلس نرخ بلیت هواپیما آزاد شد و این نرخ آزاد به معنی گران شدن نیست، بلکه تعیین نرخ متناسب با شرایط بازار محاسبه شود.
بطور مثال در روزهایی از سال که حجم سفر کمتر است نرخ بلیت به حداقل قیمت کاهش پیدا می کند و در فصل های پر تردد با افزایش تقاضای سفر نرخ بلیت افزایش می یابد و در اصل عرضه و تقاضا تعیین کننده نرخ بلیت است که البته این طرح در رابطه با نرخ بلیت های شهرهای مذهبی بعضا مورد انتقاد نیز قرار می گیرد.
** تحریم های سال های گذشته چه تاثیر بر صنعت حمل و نقل هوایی ایران داشت؟
*حمل و نقل هوایی و صنعت نفت، دو صنعتی بودند که در خط مقدم جنگ سرد میان ایران و آمریکا در زمان تحریم قرار داشتند و در بخش هواپیمایی، آمریکا قوانین سنگینی را قرار داد که شامل در اختیار ندادن قطعات و هواپیما و حتی این اواخر برخی فرودگاهها از دادن سوخت به هواپیماهای ایرانی خودداری می کردند که جا دارد قدردانی ویژه ای از مدیران، خلبانان، مهندسان پرواز، کادر فنی و کلیه کارکنان هواپیمایی انجام شود که بخش زیادی از فشار تحریم های ظالمانه آمریکا را به عهده گرفتند و مردم کمتر این فشار را متحمل شدند. و این باعث ایجاد پروازهای امن تری با وجود محدودیت های تحریم شد و در مجموع صنعت هواپیمایی کشوری کارنامه قابل قبولی از خود به جای گذاشت.
** شما به عنوان یکی از قدیمی ترین مدیران صنعت هوایی کشور چه توصیه برای مردم دارید؟
*توصیه بنده به مردم این است که وقتی پروازی دچار تاخیر و یا کنسل می شود، به رغم انتظار به حقی که مردم در مورد منظم بودن ساعات پرواز دارند، باید در نظر داشته باشند، در شرایط فعلی ایمنی یک پرواز از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. به طور مثال اگر خلبان هواپیمایی به علت نقص فنی پرواز را دو ساعت تاخیر می اندازد از مردم تقاضا دارم تا با صبوری مهندسان و کادر پرواز را یاری کنند، زیرا گاهی برخی عوامل طبیعی مانند بدی آب و هوا از کنترل ما نیز خارج است. در اصل این تاخیر به خاطر حفظ جان خود مسافران و حفظ ایمنی پرواز است.
البته شرکت های هواپیمایی نیز باید در این راستا کوشش های بیشتری در جهت آگاهی رسانی و فرهنگ سازی مردم انجام دهند. جا دارد گلایه ای از صدا و سیما داشته باشم که هزینه ای بابت فرهنگ سازی اینگونه مسائل انجام نمی دهند و با توجه به نگاه لوکسی که به این صنعت در کشور وجود دارد و شرکت های هواپیمایی را به عنوان شرکت های ثروتمند کشور می دانند، همان تعرفه تبلیغات و تولید برنامه های محتوایی را که برای موارد دیگر است برای این شرکت ها نیز در نظر می گیرند. در حالی که شرکت های هواپیمایی به همراه این تبلیغات سعی در فرهنگ سازی، آموزش و توسعه فرهنگ هواپیمایی در جامعه دارند.
** در صورت امکان سایر مشکلات صنعت حمل هوایی کشور را هم توضیح دهید؟
* از جمله مشکلات امروز صنعت حمل و نقل هوایی کشور می توان به عدم به روز شدن قوانین متناسب با رشد و توسعه اشاره کرد. با به وجود آمدن تحریم ها مدیران صنعت هوایی کشور جهت حل مشکلات و همچنین توسعه شرکت با معضلات به روز نشدن قوانین بین المللی و قانون تجارت با توجه به شرایط جدید کشور روبرو بودند.
به طور مثال در سال های تحریم یک موتور هواپیما که تعمیر شده و به کشور وارد شده بود، گمرک کشور طی مجوزهای ورود نیازمند تایید شرکت سازنده موتور هواپیما جهت ترخیص بود، اما با توجه به تحریم، ما توانایی در کسب تاییدیه از شرکت سازنده موتور را نداشتیم و موتور ۱۰ میلیون دلاری به بخش کالای متروکه گمرک انتقال می یافت. که البته از این نوع مشکلات برای شرکت های هواپیمایی زیاد بود.
** چه نقاط مثبتی در سال های مدیریت خود در صنعت هواپیمایی کشور رخ داده است؟
* یکی از کارهای مثبت که در صنعت هواپیمایی کشور اتفاق افتاده و هواپیمایی آسمان نیز یکی از پیشگامان آن بود، حضور خلبان های خانم و حتی مهندسین پرواز خانم است که این امر به نوبه خود نشان از رشد و اعتماد این صنعت به بانوان کشور دارد.
مردم ما باید به این باور برسند که بانوان نیز می توانند در کنار مردان در امر هدایت و خدمات پرواز فعالیت کنند تا جایی که امروز شاهد هستیم، مدیر عامل هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران را یک خانم بر عهده دارد و این نشان از توان بالقوه بانوان ایران جهت حضور در تمام حوزه های صنعتی کشور است.
** بهترین و بدترین خاطره ای که در سال های خدمت در صنعت هواپیمایی داشتید را چه بوده است؟
* ابتدا از بدترین خاطرات خود شروع می کنم. همیشه وقوع تاخیر و سانحه برای بنده جزو بدترین خاطرات سال های خدمتم بوده است و دو سانحه در سال های 1373 با ۶۶ نفر کشته و دومین خاطره بد بنده مربوط به سانحه سال 1387 هواپیمایی آسمان بود و البته سانحه برای هر شرکت هواپیمایی ناراحت کننده است و این موضوع به گونه ای است که هرگاه حادثه ای برای ایرلاینی در هر جای دنیا اتفاق می افتد، بقیه همکاران در کشورهای دیگر نیز متاسف می شوند.
از بهترین خاطرات دوران خدمتم نیز خرید هواپیماهای جدید است. به خصوص هواپیماهایی که در دهه هفتاد خریداری کردیم و هم اکنون نیز در مسیرهای مختلف در حال خدمت رسانی به مردم ایران است که این خود به معنی توسعه در حمل و نقل است و به طبع آن ایجاد اشتغال بیشتر برای جوانان و متخصصان کشور به وجود آورده است. با ورود هر هواپیما به کشور به طور مستقیم و غیر مستقیم حدود یک هزار شغل جدید ایجاد می شود و این خود از خبرهای بسیار خوب و دلگرم کننده برای بنده است که البته می توان به عقد قرارداد با شرکت هواپیماسازی بوئینگ برای خرید ۶۰ فروند اشاره کرد.
** و در پایان اگر مطلبی هست بفرمایید؟
* صنعت هواپیمایی، بسیار صنعت حساسی است و از رسانه ها و مردم تقاضا دارم که نارحت نشوند که پروازها تاخیر دارند، همکاران بنده به دنبال ایمنی پروازها برای شما هستند و عوامل متعددی چون کمبود هواپیما، آب و هوا، نقص فنی مشکلات خدمات فرودگاه، کمبود کانترهای بازرسی، گیت های کنترل جهت تسریع در تحویل بار و ترافیک هواپی و حتی باند پرواز که به طور مثال در فرودگاهی چون مهرآباد روزانه حدود 600 پرواز صورت می گیرد و کافیست یکی از دو باند فرودگاه دچار مشکل شود و این خود نظم پرواز را تحت شعاع قرار خواهد داد و رفع این مسائل در هماهنگ کردن کشور با امر توسعه و استفاده از مدیران لایق در صنعت هواپیمایی کشوری است.
گفت و گو از مجید کریمیان
