جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 March 29 - ۱۸ رمضان ۱۴۴۵

پژوهش ها به کدام آدرس بروند؟

این روزها پژوهش های خاک گرفته در کتابخانه دانشگاه ها با طوفان انتقادها هم غبارروبی نمی شوند و دانشگاهیان و پژوهشگران مسیر پرچالش پژوهش تا تجارت را به جاده ناهموار سیاست های خارج از دانشگاه ها آدرس می دهند.
کد خبر: ۱۹۵۷۳۴
به گزارش ایران اکونومیست؛ اساسا حرکت دانشگاه‌ها به سمت کارآفرین شدن، نتیجه تمایل به تجاری‌سازی دستاوردهای دانش فنی و توسعه اقتصاد دانش‌بنیان است به طوری که دانشگاه های مهم دنیا با عبور از ماهیت یک نهاد آموزشی و پژوهشی صرف، به واسطه رویکرد و برنامه های کارآفرینی به مرحله درآمدزایی رسیده و به محلی برای اشتغالزایی دانشگاه و دانشجویان بدل شده اند؛ این برنامه ها در چارچوبی وسیع و گسترده، از اهدافی کلان برخوردارند که از ویژگی های آن می توان به وجود فعالیت ها و برنامه های درون دانشگاهی، و همچنین ارتباطات محیطی با مراکز تولیدی، صنعتی و خدماتی اشاره کرد.
به اذعان کارشناسان، تحول در دانشگاه‌های سنتی و پذیرش نقش توسعه اقتصادی، دانشگاه کارآفرین علاوه بر آموزش و پژوهش، عامل تحقق نوآوری فناورانه به ویژه در فضای فناوری‌های پیشرفته است و دانشگاه ها در قامت یک مرکز اقتصادی تمامی هزینه های تحصیل و پژوهش دانشجویان و دانشگاه را تامین می کنند و نیاز چندانی به بودجه های دولتی ندارند.
توجه به مفهوم کارآفرینی در دانشگاه های کشور ما با ابلاغ طرح «کاراد» (کارآفرینی در دانشگاه ها) از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به دانشگاه ها اواخر سال 1379 آغاز شد و تاکنون 29 دانشگاه در کشور به این طرح پیوسته و مراکز کارآفرینی را راه اندازی و فعال نموده اند، ولی نبود پیشرفت عینی موثر در این نقشه راه، دانشگاه ها و پژوهش های دانشگاهی کشور را با طوفان انتقادها مواجه کرده است.
در این خصوص، معاون سابق پژوهش و فناوری دانشگاه خواجه نصیر طوسی معتقد است: در واقع چیزی که مطرح است لزوم ایده هایی است که به محصول برسند و در نهایت با تجاری سازی برای جامعه سودآوری داشته باشد و همین چرخه ایده تا تجارت در زنجیره ای شکل می گیرد که دانشگاه تنها بخشی از آن است، به واقع سازمان ها و موسسات زیادی درگیر هستند که با بی توجهی به بخش های دخیل در این چرخه، با چشمان بسته و تنها با کپی برداری از دنیای غرب به نتیجه نخواهیم رسید.
مهدی احسانیان  اظهار کرد: با توجه به این که ما خیلی از زیرساخت های لازم در کشور را فراهم نکرده ایم، نباید منتظر نتیجه گیری به این زودی باشیم و باید از خود بپرسیم 'آیا رسالت دانشگاه محصول دادن است؟'، من اعتقاد دارم که دانشگاه باید ایده محصول را ایجاد کند و اگر عده ای نباشند که سرمایه گذاری کنند، بی شک این ایده ها عقیم می مانند و اگر صنعت ما ریسک پذیری نداشته باشد که با فناوری های جدید کار کند، به جایی نخواهیم رسید.
وی افزود: بخش عمده ای از صنعت مربوط به گذشته است که ترجیح می دهد ریسک نکند وبا همان روش های قبلی کار را ادامه دهد در حالی که ایده ها به دنبال مشتری هستند و ایده های جدید تنها وقتی تجاری سازی می شود که صنعت از آن حمایت کند.
معاون سابق پژوهش دانشگاه خواجه نصیر طوسی با انتقاد از برخی سیاست های واردات در کشور افزود: در برخی موارد هزینه های تمام شده ایده هایی که در دانشگاه به صنعت پیشنهاد می شود قدرت رقابت با قیمت وارداتی نمونه های خارجی را که توسط کمپانی های بزرگ که سالیان بسیاری در صنعت جهان فعال هستند ندارد و سیاست های وارداتی بسیاری از ایده های دانشگاهی را با شکست مواجه می کند.
احسانیان ادامه داد: دانشگاه رسالت خود را انجام داده است و بسترهای دیگر را باید سازمان ها و وزارت خانه ها ایجاد کنند و نباید انتظار داشت هیات علمی تمامی کارها را انجام دهد، در حقیقت یک عزم همگانی در سیاست های دولت و بخش صنعت نیاز است.
وی اظهار کرد: دانشگاه ها در مرز دانش حرکت می کنند و بعد از آموزش، پژوهش کارآفرین مطرح می شود؛ ما در آموزش و پژوهش هنوز به صورت عمیق وارد نشدیم و نباید شعار را به نحوی دهیم که در آموزش هم با مشکل مواجه شویم.
علی خاکی صدیق رئیس دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی نیز در مراسم هفته پژوهش از دغدغه های معیشتی پژوهشگران به عنوان یکی از موانع موجود در پژوهش یاد کرد و کمبود بودجه در دانشگاه های کشور را بزرگترین مشکل برای تقویت زیرساخت های دانشگاه ها در مسیر انجام پروژه های پژوهشی در کشور دانست.
این درحالی است که سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری با اشاره به نقش تاثیرگذار دانشگاه ها در صنعت، همواره تاکید دارد که تزریق بودجه دولتی در پژوهش ها پیمودن مسیری اشتباه بوده و بودجه های آموزش در کشور از بودجه های نظامی و بهداشتی نیز بیشتر است، در حالی که نمی توانیم از آن بهره ببریم و مشکلات پژوهشی ناشی از سیاست های غلط دولت در سالیان گذشته است.
به باور ستاری، هزینه های دولتی در پژوهش باید تنها در شکل گیری و هدف دهی به پروژه ها محدود شود، ادامه پژوهش ها و رساندن آن به صنعت و کارآفرینی در دانشگاه کارآفرین در بخش خصوصی میسر شود و دانشگاه ها محرک کار آفرینی در کشور شوند تا اطراف دانشگاه ها به مراکز صنعتی تبدیل شود.
از سوی دیگر، حمیدرضا طیبی رییس جهاد دانشگاهی در مراسم تقدیر از برترین های پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی، با اشاره به رابطه دو سویه صنعت و دانشگاه در کشورهای توسعه یافته، عنوان کرد که مذاکرات و تلاش های مکرر با بخش های صنعتی در تمامی این سال ها فقط به قول های مسوولین محدود بوده است و در دوره های مختلف هنوز به هیچ نتیجه مطلوبی نرسیده ایم.
در همین خصوص، مدیرکل امور پژوهشی دانشگاه صنعتی امیر کبیر با مقایسه رتبه جهانی ایران در 'نانوساینس' و 'نانو تکنولوژِی' گفت: رتبه ایران در نانو ساینس تک رقمی است در حالی که در نانو تکنولوژی رتبه 50 را داریم و همین مقایسه و تفاوت فاحش نشان دهنده نبود زیرساخت های پژوهشی در کشور است و بدون شک برای رقابت در عرصه پژوهش ها و تجاری سازی تکنولوژی نیازمند تجهیزات به روز در دانشگاه ها هستیم.
محمود محمدی اقدم  اظهار کرد: از سالیان دور ارتباط صنعت و دانشگاه مشکلات مختلفی داشته است، قوانین موجود در راستای تعامل صنعت و دانشگاه ها باید اصلاح شود تا این ارتباط شفاف تر شود.
وی با اشاره به هزینه های بالای پژوهش در کشور گفت: فهم مشترک از دانشگاه و صنعت ضروری است و بخش های صنعتی اصولا کار پژوهش را یک فرایند لوکس و غیرضروری می دانند و صنعت تنها زمانی که در رقابت با دیگر شرکت ها باشد و در مسیر صادرات قرار بگیرد نیاز به دانشگاه را احساس می کند.
وی افزود: حرکت روی مرز دانش و حفظ رتبه های برتر دانشگاهی در سطح جهان نیازمند تولید پژوهش های سطح بالا و به روز در جهان است و این در حالی است که مشکلات صنعت کشور در پژوهش های 20 سال گذشته کشورهای توسعه یافته منتشر شده و ایجاد تعادل در تولید پژوهش های دانشگاهی برای نیاز امروز صنعت کشور و فاصله گرفتن از پژوهش های همتراز دنیا یک مسئله جدی است که نباید آن را فراموش کرد.
به هر حال و فارغ از اما و اگر های مختلف، لازم به ذکر این که کاهش بودجه های دولتی در سال های اخیر، بیکاری و بحران اشتغال جوانان به ویژه تحصیلکردگان و تغییر در شیوه تولید دانش، به ویژه در دو دهه اخیر و تجاری سازی دانش و تحول در آموزش های سنتی و گرایش به سمت آموزش های نو و پژوهش های کاربردی، به ناگزیر نقش کارآفرینی دانشگاه ها را به عنوان یکی از ابزارهای حیاتی، راهبردی و کلیدیِ آموزش عالی برای مواجهه با این تغییرات و فشارها به یک ضرورت ملی اجتناب ناپذیر بدل کرده است.
نظر شما در این رابطه چیست
آخرین اخبار