به گزارش ایران اکونومیست ؛ امروزه جوامع بیش از پیش به اهمیت محیط زیست پی برده اند ونسبت به آثار و پیامدهای تخریب یا آلودگی آن آگاهی یافتهاند.
تا چند سال پیش اعتراضات طرفداران محیط زیست علیه کشورهای صنعتی برای شهروندان چندان قابل درک نبودو به تعبیری محلی ازاعراب نداشت، اصولا این گونه مسائل دغدغه هایی روشنفکرانه و دور از زندگی مردم به نظر می رسید، اما هنگامی که مردم تاثیرات این آلودگی ها را بر زندگی خود مشاهده کردند، نسبت به اهمیت حفاظت ازمحیط زیست به عنوان اساس وبنیان حیات خود پیبردند.
شهروندان می دانند دیگر یک شهر یا حتی یک کشور از آثارآلودگی در جاهای دیگر در امان نیست. برای مثل برفی که در نروژ می‌بارد مواد آلاینده‌ای به همراه دارد که منشا آن از انگلستان و آلمان است; یا باران اسیدی درکانادا نتیجه مواد آلاینده‌ای است که منشا آنها از ایالات متحده است.
قطع درختان، استفاده گسترده از سوخت های فسیلی،رشد نامتوازن جمعیت ،گسترش بی رویه شهرها، فعالیت های برخی صنایع وکارخانهها بخشی از عوامل آلوده کننده محیط زیست هستند.
در سال های اخیرکشورهای جهان تلاش کرده اندتا به این مسائل ومشکلات واکنش نشان دهند، در برنامه ای که سازمان ملل متحد در سال2000 با نام اهداف توسعه هزاره تدوین کرد و به امضای 189 کشور عضو رسید، حفاظت از محیط زیست به عنوان یکی ازهشت هدف اصلی برای دستیابی به توسعه پایدار اعلام شده است.
درداخل کشورها نیز موضوع حفاظت از محیط زیست بیش ازگذشته درکانون توجه سیاستگذاران و تصمیم گیران قرار گرفته است.
در ایران سیرتحولات سیاست ها و برنامه های محیط زیست درطول سال های گذشته روند تکاملی را نشان میدهد واز ارتقای جایگاه محیط زیست درنظام برنامه ریزی کشور وتوجه بخش های مختلف به رعایت ملاحظات زیست محیطی حکایت دارد.
بر این اساس، طی سال های گذشته اقداماتی برای حفاظت ازمحیط زیست صورت گرفته است.
یکی از این اقدامات استفاده از قابلیت ها وظرفیت های مالیات برای حفاظت از محیط زیست است. امروزه مالیات سبز (زیست محیطی )یکی از پایه های مهم مالیاتی است.مالیاتهای سبز به 2 گروه تقسیم می شوند:
1)مالیات های مستقیم: این مالیات ها دارای نرخ معین هستند به طوری که نسبت به هر واحد انتشار آلاینده یا تخریب زیست محیطی وضع می شوند. ایده گسترش پایه های مالیاتی از طریق طرح مالیات بر آلودگی،نخستین بارتوسط پیگو اقتصاددان انگلیسی،در سال 1920 مطرح گردید.وی به شدت اعتقاد داشت که آلوده کننده می بایست بر اساس مقدار خسارتی که در اثر انتشار آلودگی به محیط زیست وارد میکند ،مالیات جبرانی بپردازد.این مالیات که درحقیقت حکم نوعی جریمه را دارد.
مالیات های پیگویی(pigovian tax) با بالا بردن قیمت های آلودگی از طریق افزایش هزینه های اجتماعی موجب می شودکه آلوده کنندگان با هزینه های اجتماعی وشخصی اقدامات خود مواجه گردند.
مالیات های پیگویی که اغلب با عنوان مالیات برگناه نیزشناخته می گردد موجب انتقال هزینه های زیست محیطی بر روی قیمت کالاها و خدمات یا فعالیتهای آلودگی زا می شود.
2)مالیات های غیرمستقیم زیست محیطی: مالیات های غیرمستقیم زیست محیطی با استفاده از مکانیزم قیمت گذاری تشویقی موجب میشودتا تولیدکنندگان ومصرف کنندگان رفتارهای دفع و انتشار آلودگی خود را تغییر دهند. ازنمونه های مالیات غیرمستقیم زیست محیطی می توان به این موارداشاره کرد:
مالیات های خاص انرژی که به وسیله برخی ازکشورهای اروپایی اجرا می شوند ،عوارض کودهای شیمیایی و مالیات برظروف یکبار مصرف پلاستیکی
در قوانین مالیاتی ایران تمهیداتی برای حفظ محیط زیست وکاهش آلودگی های زیست محیطی در نظرگرفته شده است.در ماده16 قانون مالیات بر ارزش افزوده، انواع بنزین و سوخت هواپیما،که جزء کالاهای خاص قلمداد شده با بیست درصد مشمول مالیات می باشد.
براساس ماده 38 قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز واحدهای تولیدی آلاینده محیط‌زیست که استانداردها و ضوابط حفاظت از محیط زیست را رعایت نمی‌نمایند، طبق تشخیص و اعلام سازمان حفاظت محیط زیست (تا پانزدهم اسفند ماه هر سال برای اجراء در سال بعد)، همچنین پالایشگاههای نفت و واحدهای پتروشیمی، علاوه بر مالیات و عوارض متعلق موضوع این قانون، مشمول پرداخت یک درصد (1%) از قیمت فروش به عنوان عوارض آلایندگی می‌باشند.
واحدهایی که در طی سال نسبت به رفع آلایندگی اقدام نمایند، با درخواست واحد مزبور و تأیید سازمان حفاظت محیط‌زیست از فهرست واحدهای آلاینده خارج می‌گردند. در این صورت، واحدهای یادشده از اول دوره مالیاتی بعد از تاریخ اعلام توسط سازمان مزبور به سازمان امور مالیاتی کشور، مشمول پرداخت عوارض آلایندگی نخواهندشد.
همچنین در پیش نویس قانون مالیات بر ارزش افروده علاوه بر مالیات های فعلی برای کالاها ومحصولات آلاینده یا مخرب محیط زیست نرخ های بالاتری پیش بینی شده است. علاوه برا این در این پیش نویس به یکی از زمینه های اساسی تخریب محیط زیستی یعنی قطع درختان جنگل توجه شده است.
نظام مالیاتی کشور در راستای تحقق اهداف توسعه وحفظ سرمایه های طبیعی، توجه ویژه ای به محیط زیست دارد،مالیات سبز به عنوان یکی ازپیشرفته ترین شیوه ها وابزارهای اقتصادی حفاظت از محیط زیست به قوانین مالیاتی کشور راه یافته است ومالیات درکنارپی گیری اهداف پیشین مانند عدالت اجتماعی، مدیریت مصرف،افزایش سطح رفاه و.. امروز هدفی دیگر به نام حفاظت از محیط زیست را پیش روی خود دارد.
