به گزارش ایران اکونومیست ؛مالیات بر ارزش افزوده، مالیات غیر مستقیم است که به کالاها و خدمات در مراحل تولید و توزیع تعلق میگیرد. این نوع مالیات توسط فروشنده محاسبه، وصول و به حساب اداره امور مالیاتی واریز میشود.
ایجاد عدالت نسبی، خود کنترلی و درآمدزا بودن، از ویژگی های مثبت نظام مالیات بر ارزش افزوده است .
همچنین می توان گفت که مالیات بر ارزش افزوده به عنوان یکی از روش های جدید دریافت مالیات جایگاه ویژه ای در اقتصاد کشورها ایفا می کند و مالیاتی است که کلیه عرضه کنندگان کالاها و خدمات به عنوان مودیان نظام مالیاتی باید علاوه بر بهای کالا یا خدمات عرضه شده، به صورت درصدی از بهای فروش کالا یا خدمات،در زمان فروش از خریداران اخذ و به صورت دوره ای(فصلی)به سازمان امور مالیاتی کشور واریز نمایند.
اجرای نظام مالیات بر ارزش افزوده به شکل موثر و مطلوب باعث شده که بسیاری از حلقه های زنجیره مبادله های اقتصادی که در وضعیت موجود از نظارت دستگاه مالیاتی و بخش مالیات بر درآمد خارج است کنترل شود و به این ترتیب بخش مالیات بر درآمد از پایه متحول شود.
یکی از آسیب هایی که اکثر کشورها از جمله کشور ما از آن رنج می برد آسیب ناشی از اقتصاد زیر زمینی می باشد. در تعریف گسترده ی اقتصاد زیرزمینی که شامل بخش های خانوار، غیر رسمی، غیرعادی و غیرقانونی می شود از آن به عنوان اقتصاد غیر رسمی یاد می شود.
در تعریف محدود، اقتصاد زیر زمینی به فعالیت های قانونی اطلاق می شود که به علت عدم پرداخت مالیات و عدم رعایت برخی قوانین دولتی، به مقامات رسمی گزارش نمی شود.
واضح است که هرچه میزان اقتصاد زیر زمینی گسترده تر باشد، سازمان اجرایی باید هزینه های بیشتری را برای امور شناسایی، حسابرسی و وصول مالیات انجام دهد. بنابراین سازمان اجرایی باید هزینه ی بیشتری صرف کند تا فراریان مالیاتی را دستگیر و میزان فرارمالیاتی را کنترل کند.
اما در مالیاتستانی به روش مالیات بر ارزش افزوده، این امکان را فراهم میکند که بیشتر مردم مالیات بپردازند و در سایه اطلاعاتی که به بهرهگیری از این روش جمعآوری میشود، دولت به اطلاعات مالی فعالان اقتصادی نیز دسترسی پیدا میکند و به این ترتیب میتواند، پرداخت مالیات بر درآمد فعالان اقتصادی را که احتمال فرار مالیاتی آنها وجود دارد، کنترل کند. بنابراین مالیات بر ارزش افزوده، به مثابه دارو و پادزهری برای مقابله با اقتصاد زیرزمینی عمل میکند.
در نهایت می توان گفت که مالیات بر ارزش افزوده به دلیل برخورداری از مزایای بسیار، در کنار سایر اقدامات مالیاتی دولت، در راس برنامه های دولت در این حوزه قرار گرفته است.
کاهش کسری بودجه دولت، بهبود مدیریت نقدینگی و افزایش پایه های مالیاتی از جمله مزایای مالیات بر ارزش افزوده محسوب می شود و میسرسازی سیاست گذاری بین بخشی، ممانعت از فرار مالیاتی ، مبارزه با پول های کثیف و اقتصاد زیرزمینی، قاچاق کالا و شفاف سازی مبادلات میان تولید تا مصرف از دیگر مزایای این قانون است. بواسطه این موارد، مالیات بر ارزش افزوده در نهایت منجر به افزایش رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی در کشور میشود.
چنانچه منابع حاصل از مالیات بر ارزش افزوده در امور سرمایه گذاری در منابع هدف صرف شود، مجددا به چرخه تولید کشور باز خواهد گشت. به همین دلیل اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده کمک شایانی به افزایش درآمد مالیاتی و ایجاد فضا جهت اجرای بهینه سیاست های مالیاتی می کند.
طبیعی است که اجرای این قانون در راستای اصلاح نظام اقتصادی، نیازمند همکاری و همیاری تمام آحاد مردم و اصناف کشور است.