در همین بازه زمانی شاخص قیمت از ۴۴,۹۲۴واحد با ۳۵درصد افت به ۲۹,۰۰۴واحد تنزل یافته است. به بیان دیگر با وجود افت ۳۵درصدی سطح عمومی قیمت‌ها، شاخص کل مرز تاریخی خود را پشت سرگذاشته است. علت این امر را باید در رقم سود تقسیم شده که نشان‌دهنده تفاوت میان محاسبات شاخص قیمت و شاخص کل است، جست‌وجو کرد.
در این بازه زمانی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران نزدیک به ۱۴۳هزار میلیارد تومان سود نقدی تقسیم کرده‌اند. همانطور که می‌دانیم بازده سهام از ۲منبع رشد قیمت و سود نقدی به‌دست می‌آید و تغییرات شاخص قیمت، تنها نشان‌دهنده بازده ناشی از تغییرات قیمت است درحالی‌که تغییرات شاخص کل بیانگر بازده ناشی از نوسان قیمت به علاوه سود نقدی است.
حتما بخوانید : بانک ملت در طرح های توسعه ای ارمنستان مشارکت می کند
به‌طور کلی در محاسبات شاخص، تغییرات ارزش بازاری به‌عنوان پارامتر اصلی مورد توجه قرار می‌گیرد. تغییرات ارزش بازار می‌تواند به دلایلی به جز تغییر سطح عمومی قیمت‌ها افزایش یا کاهش یابد. افزایش سرمایه، ورود و خروج شرکت به بورس و سود تقسیم شده نیز بر میزان ارزش بازارسهام اثر می‌گذارند اما اثر آنها در محاسبات شاخص تعدیل می‌شود. در تاریخ ۱۵دی ۹۲ارزش بورس تهران ۴۳۸هزار میلیارد تومان بود که در تاریخ ۴آذر۹۶به ۳۶۱هزار میلیارد تومان تنزل یافت.
در این بازه زمانی شرکت‌های بورس با افزایش سرمایه از محل آورده نقدی ۴۲هزار میلیارد تومان به ارزش خود افزوده‌اند، همچنین شرکت‌های جدیدی با ارزش ۳۷هزار میلیارد تومان در بورس تهران پذیرفته شده و شرکت‌هایی به ارزش هزار و ۶۰۰میلیارد تومان از بورس تهران اخراج شده‌اند. حساب سرانگشتی تغییرات ارزش بازار با درنظر گرفتن پارامترهای ورود و خروجی یادشده نیز بیانگر افت ۳۵درصدی است که بسیار نزدیک به تغییرات شاخص قیمت است.
باید توجه داشت که محاسبات شاخص با توجه به مواردی همچون تقسیم دارایی روی کل سبد دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌مجدد، پیچیده‌تر از یک حساب ساده است اما با تقریبی می‌توان محاسبات انجام شده را پذیرفت. اگر برای تخمین تقریبی شاخص کل که سود تقسیم شده را نیز دربردارد، سود تقسیمی ۱۴۳هزار میلیارد تومانی را نیز در محاسبات خود وارد کنیم و تغییرات ارزش بازار سهام در بازه زمانی مورد بررسی درصورتی که با سود تقسیمی نیز تعدیل شوند، عددی کمتر از -۲٫۷درصد را نشان می‌دهد. در این بازه زمانی شاخص کل حدود یک درصد رشد داشته است.
حتما بخوانید : علت افزایش تقاضا در نمادهای زغال سنگی چیست
این اختلاف از سرمایه‌گذاری مجدد سودهای تقسیمی شرکت‌ها، که از ارزشی نزدیک به ۴۰درصد ارزش بازار برخوردار بوده‌اند، ناشی می‌شود. مطابق استانداردهای بین‌المللی محاسبه شاخص کل، سودهای تقسیمی شرکت‌ها مجدداً در بازار سرمایه‌گذاری می‌شوند. با توجه به آنکه بازار در این دوره ابتدا نزولی و سپس صعودی بوده است و در پایان دوره نیز مقداری بیش از ابتدای خود داشته، تمامی سودهای تقسیمی پس از سرمایه‌گذاری دوباره به رشد شاخص کمک کرده‌اند. در جداول زیر تغییرات ارزش بازار، افزایش سرمایه، سودهای تقسیمی، شاخص‌ها و ورود و خروج شرکت‌ها در بازه زمانی مورد بررسی و به تفکیک سال ارائه شده‌اند.
رضا کیانی – مدیریت تحقیق و توسعه بورس تهران
