به گزارش ایران اکونومیست؛ استان گیلان 238 هزار هکتار شالیزار دارد که از این اراضی، سالانه بیش از 700 هزار تن برنج سفید بدست می آید و به بازار عرضه می شود که این مقدار، نزدیک به 40 درصد برنج کشور است. گیلان دومین استان تولیدکننده محصول برنج از نظر مقدار، پس از مازندران است و برنج این استان، کیفی ترین و پر طرفدارترین برنج محسوب می شود.
فصل زراعی گذشته به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب، تابش کافی نور آفتاب و کاهش بارندگی ها یکی از سال های پر برکت و استثنایی از نظر تولید و برداشت برنج به شمار می رود و کشاورزان توانستند بدون خسارت های ناشی از بارندگی ها، هم از نظر مقدار و هم از نظر مرغوبیت، محصول خوبی تولید کنند.
با توجه به افزایش میل و ذائقه مصرف کنندگان ایرانی به رقم های داخلی برنج طی سال های اخیر، برنج تولید شالیکاران گیلانی از اقبال بیشتری نسبت به برنج های خارجی برخوردار بوده که همین موضوع، پشتگرمی و امیدواری شالیکاران را درپی داشت اما امسال وضعیت به گونه ای دیگر رقم خورد و بنا به اظهار دست اندرکاران تولید و فروش برنج در گیلان، وضعیت بازار باید به گونه ای باشد تا کشاورزان بتوانند به راحتی محصول خود را به نقدینگی تبدیل تا بخشی از مشکلات و بدهی های از قبل مانده خود را جبران و تسویه کنند.
** نارضایتی کشاورزان از رکود در بازار برنج
کارخانه های شالیکوبی از نیمه مردادماه بازگشایی شده و شلتوک (دانه قبل از جدا شدن از پوست) کشاورزان را تحویل می گیرند و بیشترین تبدیل و عمل آوری تا مهرماه انجام می شود.
سجاد قربانپور صاحب کارخانه برنجکوبی در منطقه شکاکم دهستان بازکیاگوراب از توابع شهرستان لاهیجان از جمله افرادی است که می گوید برنج کشاورزان در کارخانه ها دپو شده و به فروش نمی رود.
وی اظهار داشت: 90 درصد برنج کارخانه، رقم های هاشمی و علی کاظمی است و بخش عمده شلتوک کشاورزان به برنج سفید تبدیل شده اما هنوز بازار برنج رونق نگرفته و با رکود مواجه است.
وی وضعیت بازار برنج در سال گذشته را بهتر از امسال می داند و می گوید: هم اکنون بازار برنج در گیلان بویژه در شهرستان های لاهیجان و آستانه آشرفیه راکد است و دلیل آن هم، واردات بی رویه و توزیع زودهنگام برنج خارجی در بازار در فصل برداشت و پایین بودن قدرت خرید مردم است.
به گفته قربانپور ، کارخانه های شالیکوبی مرکز اطمینان بخش برای فروش برنج کشاورزان هستند و خریداران عمده، به خالص بودن برنج در کارخانه ها اعتماد بیشتری دارند.
وی خاطرنشان کرد: در کارخانه ها هم امکان نگهداری برنج شالیکاران برای مدت طولانی از نظر فضا و هم از نظر ماندگاری وجود ندارد و کشاورزان نیز برای تامین مایجتاج خود باید زود برنجشان را بفروش برسانند تا بتوانند نیازهای ضروری خودشان را تامین کنند.
به گفته این صاحب کارخانه شالیکوبی، اوج خرید برنج بیشتر در ماه های شهریور و مهر است که 50درصد برنج معمولا در این مدت به فروش می رود اما امسال، برنج های داخلی از سوی خریداران از استقبال کمتری برخوردارند.
موسی اکبرپور کشاورز شالیکار لاهیجانی نیز می گوید: برداشت برنج امسال نسبت به سال گذشته 30 تا 40 درصد افزایش داشته و بیش از 80 درصد آن را ارقام هاشمی و علی کاظمی تشکیل می دهد.
وی افزود: قیمت هر کیلوگرم برنج هاشمی بین یکصد هزار تا 110 هزار ریال و علی کاظمی بین 95 هزار تا یکصد هزار ریال در کارخانه ها قیمت گذاری شده ولی کشاورزان حاضرند برنج خود را زیر این قیمت ها هم بفروش برسانند اما مشتری پیدا نمی شود.
** بازار برنج، منتظر وضعیت جدید عرضه و تقاضا
اگرچه برنج داخلی، عطر و طعم ویژه ای دارد و به طور طبیعی، در استان تولیدکننده محصول برنج، نباید محصول مشابه خارجی عرضه شود ولی به دلیل قیمت پایین برنج های خارجی که بین 35 هزار تا 55 هزار ریال عرضه می شوند، این نوع برنج ها در بازارهای شرق گیلان جولان می دهند.
حبیب جهانساز معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان در این ارتباط گفت: نا هماهنگی در زمان و میزان واردات برنج به کشور، همه ساله مشکلات فراوانی را در بخش فروش محصول برنج تولید داخل فراهم می کند.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر هر سال به مدت پنج ماه (از مرداد تا پایان آذرماه) واردات برنج به کشور با هدف حمایت از کشاورزان و فراهم آوری زمینه فروش محصول برنج تولید داخل ممنوع است و برای بقیه سال بر واردات برنج تقریبا نظارتی وجود ندارد.
به گفته جهانساز، فرمول کارشناسی برقراری تعادل در عرضه و تقاضای برنج در کشور این است که هر سال میزان تولید و مصرف داخلی برآورد و کسری آن از طریق واردات جبران شود در حالیکه اکنون پنج ماه واردات برنج ممنوع است و در بقیه سال، بیش از میزان نیاز کشور برنج وارد می شود که این بی برنامگی، رکود بازار برنج را در پی دارد.
وی با بیان اینکه سرانه مصرف برنج کشور 36 تا 37 کیلوگرم در سال برآورد شده، افزود: با این احتساب، میزان نیاز سالانه کشور حدود سه میلیون تن برنج است.
جهانساز ادامه داد: پنج ماه از سال واردات برنج ممنوع است و از آن طرف، دلالان و تاجران در بقیه سال به هر میزانی که دلشان بخواهد، ثبت سفارش می کنند و میزان واردات هم هوشمندانه است تا بتوانند بازار برنج داخلی و خارجی را در دست داشته باشند.
وی در مورد علت رکود بازار برنج نیز گفت: 50 درصد برنج تولیدی امسال به دلیل تشنگی بازار به برنج مرغوب محلی، به فروش رفت و در حال حاضر با توجه به واردات برنج در بهار امسال و زمان اندک باقی مانده تا فصل جدید واردات برنج (اول دی ماه) بازار همچنان منتظر است تا وضعیت جدید عرضه و تقاضا را تجربه کند.
جهانساز بیان داشت: دولت بایستی در شیوه فعلی واردات برنج بازنگری کرده و میزان نیاز واقعی کشور را در طول سال وارد کند که اگر اینگونه شود، هم دست دلالان و واسطه ها از بازار تا حدود زیادی کوتاه و هم تعادل و آرامش در بازار حکم فرما می شود و حقوق تولید کننده و مصرف کننده تا حدود زیادی رعایت خواهد شد.
پیش از این نیز غلامعلی جعفرزاده ایمن آبادی نماینده شهرستان رشت در مجلس شورای اسلامی گفت که مرکز تحقیقات کشاورزی، معتقد است تاکنون 470 بذر برنج تولید کرده اما متاسفانه این بذرها نتوانسته‌اند در راستای افزایش تولید، کارآیی مناسبی داشته باشند بنابراین برای رسیدن به خودکفایی برنج باید برنامه ریزی اجرایی و عملیاتی در دستورکار قرار گیرد.
وی اضافه کرد که قیمت خرید تضمینی برنج باید تا پایان شهریورماه برای تامین اقتصاد کشاورزان تعیین شود تا کشاورزان، دغدغه فروش محصولاتشان را نداشته باشند و تنها به فکر کاشت، داشت و برداشت محصول باشند.
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس یادآور شد: ما تا خودکفایی برنج تنها 500 هزار تن فاصله داریم بنابراین اگر مشکلات فرسودگی کارخانجات برنج را مرتفع کنیم، به سادگی به خودکفایی در تولید این کالای استراتژیک می رسیم، البته نباید اجازه داد واردات بی رویه نیز مسیر خودکفایی برنج را تحت تاثیر قرار دهد.
بیش از 317 هزار بهره بردار بخش شالیکاری گیلان همه ساله برای کاشت برنج ، ابتدا در فصل زمستان دو نوبت زمین های شالیزاری را همزمان با بارش های زمستانه شخم می زنند تا هم زمینه نفوذ آب به خاک را فراهم آورند و هم نسل آفات باقیمانده در پوشش گیاهی نابود شود. شخم زمستانه در کاهش میزان نیاز شالیزارها به آب در فصل کاشت و داشت نقش مهمی دارد.
پس از آن در نیمه اول فروردین ماه، خزانه گیری نشاء برنج آغاز می شود و از نیمه دوم فروردین تا پایان نیمه اول اردیبهشت ماه، نشاء برنج دستی یا مکانیزه به زمینی که از قبل با تیلر آماده و سپس آب تخت شده، منتقل می شود.
از نیمه دوم اردیبهشت ماه تا اواسط نیمه اول تیرماه نیز فصل داشت برنج است که در این مدت، وجین و مراقبت های گیاهی انجام می شود. از اواخر نیمه دوم تیر تا پایان شهریورماه نیز به تناسب جدول زمان کاشت، فصل برداشت برنج در استان گیلان است.
استان گیلان بزرگترین تولیدکننده ارقام بومی و باکیفیت برنج در کشور است و رتبه اول کشور را از لحاظ سطح زیرکشت و همچنین رتبه دوم تولیدکننده برنج بعد از استان مازندران را به خود اختصاص داده است.
ارقام هاشمی، علی کاظمی، صدری، حسنی و دیلمانی جزو رقم های کیفی و ارقام گوهر، سپیدرود و خزر جزو رقم های پرمحصول است که در شالیزارهای گیلان کشت می شود.
بیشترین رقم های کشت شده برنج در این استان، رقم های کیفی هاشمی و علی کاظمی است که افزون بر 85 درصد محصول برنج گیلان را شامل می شود. همچنین سال گذشته (1395) نخستین رقم مادری برنج پرمحصول گیلانه، در رشت برداشت شد. از خصوصیات بارز رقم گیلانه پا کوتاهی، زودرسی و کیفیت پخت بسیار مطلوب همانند ارقام محلی ایرانی با عملکرد بیشتر از ارقام بومی است.
