جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 March 29 - ۱۸ رمضان ۱۴۴۵
۱۷ آبان ۱۳۹۶ - ۱۴:۱۶

کشمکش در عربستان و آثار آن بر تحولات منطقه

اصابت موشک یمنی به فرودگاه خالد در ریاض همزمان با تحولات پیچیده استعفای جبری سعدحریری وموج بازداشت های خانگی شاهزاده ها و وزرای سابق بویژه دانه درشت های آنها بیانگرعمق و ابعاد و پیامدهای چند وجهی و به هم پیوسته، این رخدادها می باشد.
کد خبر: ۱۸۳۴۸۴
این بازداشت ها شامل متعب فرمانده گارد ملی، بکربن لادن برادر ناتنی بن لادن، ولید بن طلال شاهزاده و میلیاردرمعروف و اولین معارض محمد سلمان، ترکی بن عبداله امیرسابق ریاض و از فرزندان ملک عبداله ، وعادل فقیه وزیر اقتصاد فعلی، و عبدالله بن سلطان معاون قبلی وزیر دفاع و فرزند سلطان ولیعهد سابق است.
همچنین کشته شدن مبهم مغموض فرزندان مقرن و فهد یعنی منصور و عبدالعزیز و گروگان گرفتن سعد حریری در ریاض بین اعلام استعفا در نخست وزیری و مسکوت گذاردن پرونده فساد در مجموع اهمیت دارد و باید مورد توجه قرار گیرد.
- اظهارات زود هنگام ترامپ که در پرواز درحال عزیمت به ژاپن بوده که این موشک ایرانی بوده نشانگر تاثیر لابی سعودی بر ترامپ و همچنین ادامه نوار ناپختگی های او در اظهار نظرهای بی ربط را به درستی می رساند.
هر چند ادامه اظهارات وی و بخش دیگری از اظهارات ترامپ که موشک های پاتریوت آمریکا باعث خنثی سازی این موشک شد، خود بیانگر اهداف واقعی ترامپ در بازاریابی و راهبرد تجارت سلاح های آمریکایی را به سعودی ها وحتی ژاپنی ها در تهدیدات ناشی از کره شمالی می رساند، ولیکن پاسخ حساب شده فرمانده سپاه بر ارائه استدلال مبنی براینکه این نوع موشک ها برخاسته از ظرفیت خود یمنی ها و امکان ارسال موشک برد بلند به یمن میسر نمی باشد معقول واقناع کننده به نظر می رسد.
- در پرتو تحولات داخلی و رخدادهای مبهم و چند لایه متواتر ناشی ازتسویه حساب های درونی عربستان در درجه اول درایت حکم می نماید همچون رویکرد سنجیده ای که آقای سید حسن نصرالله دبیرکل حزب الله در تعامل با استعفای جبری و اعلام شده سعد حریری از ریاض، و هر گونه واکنش به این رخداد مبهم را به روشن شدن زوایای پنهان این تحولات و مشورتهای آقای میشل عون با گروههای داخلی و توصیه به آرامش و صبر و خویشنداری احاله نمود.
مقامات لشگری و حکومتی وحتی رسانه های مکتوب نیز از هرگونه طرح وتحلیل های غیر ضرور و بی محابا اجتناب نمایند.
- در این میان چند نکته قابل توجه، نگرش ما را به بسیاری از زوایا هر چه بیشتر آگاه تر و شعورمندتر خواهد نمود، یکی اظهارات مشترک و عجولانه نتانیاهو و لیبرمن که هر دو آنها معروف به هنرمند بودن در جوسازی و فرصت طلبی دربهره برداری حداکثری در رویکردهای تبلیغاتی و روانی برخوردار بوده و هردو مهارت ها وچیرگی های قابل توجهی دردکترین تولید آشوب و تنش بین کشورهای منطقه داشته و دارند.
چرا که بلافاصله بر موج استعفای سعد حریری سوارشده و دستورکار خودرا خلاصی یافتن لبنان از سلاح حزب الله قرار دادند. فارغ از اینکه، داستان استعفای جبری حریری سری در خمره گیرکرده مفسدین متعددی درریاض دارد که کمترین آن هیولایی بوده که آرزوهای نتانیاهو و داماد ترامپ را برباد خواهد داد .
- بیانیه ائتلاف عربستان در خصوص ادعای دخالت ایران درتولید و قاچاق موشک های یمنی، هر چند بعنوان یک کار روتین تبلیغاتی ریاض قلمداد می گردد و اثر کاربردی ندارد ولیکن بدلایل عدیده و از جمله مهمترین آنها، در شرایطی که رخدادهای درونی و برامده از رویکردهای حاکمان ریاض، دارای ابهامات و زایش های پژواک دار متنوع بوده است، اتخاذ رویکردهای سنجیده در اظهارات و جلوگیری از پراکندگی در اظهارات غیر ضرور وارائه پاسخ های معقول و صرفا کاریری بسیار حائزاهمیت و ضروری می نماید.
- از سوی دیگر آنچه در خصوص تحولات داخلی عربستان نیز قابل پیش بینی بوده است رخدادهای جاری در چهارچوب مجموعه حلقه های تاکتیکی باهدف آماده سازی واگذاری زمام امور رسمی به ملک محمد در حال تبلور هست که این حلقه ها شامل عزل اجباری مقرن و محمد نایف، اجلاس ترامپ و ملک سلمان در ریاض، بروز اختلاف ریاض و دوحه، سفر ملک سلمان به مسکو، در آخرین پرده تسویه حساب دانه درشت های مخالفین خود بر سرراه تخت پادشاهی ملک محمد با پروژه پرزرق و برق پوئن دادن به حضور جوانان و زنان و تحقق خاستگاه 70 درصد جوانان سعودی و اجرای پروژه نئوم در کنار دریای سرخ و نهایتا جانمایی جنبش اصلاحات به رهبری ملک محمد برای بدست اوردن کرسی پادشاهی که به همین زودی ودرروزهای آینده، روبان آن توسط ملک سلمان قیچی گردد.
- پاسخ به این سئوال که آیا اقدامات بی محابا ملک محمد مخاطره آمیز برای او و پدر نخواهد بود؟
این است که این رخدادها صدا دارد ولیکن در جامعه سعودی بدلایل ساختاری و مولفه های موثر روانشناختی وپدیده های ایستایی وسنتی اجتماعی وقبیله ای ، آثار عملی و فوق العاده ای خارج از سطح تاکتیکی قدرت سیاسی نداشته و ندارد. بنابراین آثار حذف عناصر ذی مدخل درقدرت تااستقرار ملک محمد پیامد قوی وتحول سازی در شاکله اصلی نداشته و نخواهند داشت.
- فراخوان ناگهانی ابوالعباس به ریاض و سفر مخفیانه یک هفته قبل کوشنر بهمراه تیم خاورمیانه گرینبلات وپاول به ریاض برای پخت و پزنمودن سریع تر تعیین تکلیف سرنوشت صلح فلسطین و اسرائیل با تحولات سریع السریع موازنه تغییرمولفه های قدرت داخلی درشاکله خانواده ال سعود به همدیگر گره خورده است و در این میان فرزندان ملک عبدالله و فهد و سلطان و مقرن برای کسب قدرت و اعلام هرچه سریع تر ملکیت به نفع ملک محمد بگونه ای برق آسا ازصحنه مبارزه قدرت حذف و خارج می شوند.
- در این میان ابهامات متعددی در صحنه لغزنده پرونده های مختلف منطقه ای و داخلی عربستان که با همدیگر یک تاثیر متقابلی داشته و گره خورده گی پیداکرده اند بوجود آمده است، در این رابطه سئوال اصلی همچنان بدون پاسخ مانده است.
آیا ملک سلمان برای ملک نمودن هر چه سریعتر فرزند خود محمد به قدرت، سعد حریری و آرمان فلسطین را فدا خواهد کرد یا بالعکس سعدحریری و ابوعباس از مهلکه ضربه فنی شدن خلاصی خواهند یافت و سرنوشت نخست وزیری سعد حریری لبنان به نفع مسکوت گذاردن پرونده فساداش در محاق ابهام فرو خواهد رفت و آیا قضیه فلسطین دربده وبستان ملک سلمان به ضرر آرمان فلسطین و یابه منافع شخصی ابوعباس درتقابل با گروه های مقاومت دچار آسیب خواهند شد؟ اینها همگی ابهامات و پرونده ها و مسائل سیاسی متعدد و متداخلی هستند که چشم انداز آنها در ابهام هستند.
حال اینکه کدامیک از مسائل بنفع و یا ضرر دیگری خرج خواهند کرد همچنان در هاله ای از ابهام بوده که تحولات سیال و مهم چند روز آینده ابعاد آنها را روشن تر خواهد ساخت؟

اکبر قاسمی سفیر پیشین ایران در اوکراین و مصر
نظر شما در این رابطه چیست