مهار آلودگی خشکیدگی جنگل های بلوط زاگرسی با مشارکت مردم

«رضا احمدی» روز دوشنبه درباره وضعیت فعلی آلودگی جنگل های بلوط افزود: طبق آمارها اکنون سطح آلودگی جنگل های بلوط زاگرسی به یک میلیون و 130 هزار هکتار رسیده که نسبت به گذشته کنترل آلودگی داشته ایم این در حالیست که در زمان طغیان آفت سوسک چوبخوار و بیماری قارچی ذغالی پدیده خشکیدگی جنگل های بلوط زاگرسی و آلودگی مناطق به وسعت 1.4 میلیون هکتار رسیده بود.

نخستین بار بیماری سوسک چوبخوار و آفت ذغالی در جنگل های بلوط زاگرس در سال 1388 در استان های فارس و ایلام مشاهده شد و تا سال 1392 به مرحله طغیان رسید.
وی اظهار داشت: البته علاوه بر بروز بیماری قارچی ذغالی در جنگل های زاگرس بخش عمده ای از خشکیدگی ها در اثر بروز آفات ثانویه نیز بوده است.
احمدی تصریح کرد: در سال 93 با تلاش دولت کمک های خوبی صورت گرفت به طوری که چهار پروژه برای کنترل پدیده خشکیدگی جنگل های زاگرس در هفت استان که وضعیت حادی داشتند، عملیاتی شد و این موضوع باعث شد کنترل فیزیکی خاصی در منطقه زاگرس صورت بگیرد.
وی اضافه کرد: البته در سال 94 بارش ها و سرمای هوا بر وضعیت بهبود جنگل های بلوط حکم فرما شد و اقدامات سازمان جنگل ها و ادارات کل استان ها هر چند در سطوح کم، به نتیجه رسید به طوری که در طی سالهای 93 و 94 نزدیک 200 تا 300 هزار هکتار معادل 20 درصد از این سطوح با اعتبارات دولتی پوشش داده شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام گفت: پس از ان سازمان جنگل ها با تغییر در شیوه مقابله با بیماری تلاش کرد با استفاده از مشارکت مردمی و شرکت های تعاونی وسعت بیشتری را تحت پوشش اقدامات بهداشتی قرار دهد که برای آموزش مردم وقفه کوتاهی در عملیات انجام شد.
وی ادامه داد: سال گذشته عملیات بهداشتی، سلامت و احیاری جنگل ها در استان ایلام به وسعت 20 هزار هکتار از جنگل های زاگرسی توسط بومیان و شرکت های تعاونی مردمی اجرایی شد و اکنون الودگی مهار شده است.
وی با بیان اینکه جنگل های زاگرسی هفت استان ایلام، کرمانشاه، فارس، لرستان، کهگیلویه و بویر احمد، چهارمحال بختیاری و خوزستان درگیر پدیده خشکیدگی هستند، گفت: اکنون 50 درصد آلودگی جنگل های زاگرس به وسعت 570 هزار هکتار مروبط به استان ایلام است؛ این بدان معناست که از 100 هزار هکتار خشکیدگی 100 درصدی جنگل های بلوط 60 هزار هکتار ان مربوط به استان ایلام می شود که علت این وسعت به دلیل کاهش بارندگی ها، خشکسالی های پی در پی، کمبود منابع آبی و همچنین همجواری این استان با مرز عراق و ورود بادهای گرم،ریزگردها و گردو غبار است که تاثیر منفی در احیای جنگل های زاگرسی دارد.

احمدی افزود: بیماری خشکیدگی جنگل های بلوط به شکل سینوسی است و بستگی به میزان آب و بارندگی های سالانه دارد و با کاهش بارندگی ها شدت و با تر سالی کاهش می یابد.
مدیرکل منابع طبیعی استان ایلام اظهارداشت: با وجود کاهش بارندگی ها و کمبود منابع آبی سعی کرده ایم با اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری میزان کم بارش ها را جبران و جنگل ها را احیا کنیم.
پهنه رویشی زاگرس شامل رشته‌کوه‌های زاگرس، وسیع‌ترین و اصلی‌ترین رویشگاه گونه‌های مختلف بلوط در ایران بوده و به همین دلیل این منطقه از اهمیت بسیار ویژه‌ای برخوردار است.
جنگل‌های بلوط منطقه زاگرس از منتهی‌الیه شمال غربی ایران (استان آذربایجان غربی) آغاز و سپس غرب (استان‌های کرمانشاه، ایلام، چهارمحال و بختیاری، خوزستان و لرستان) و جنوب غرب ایران (استان‌های کهگیلویه و بویراحمد و فارس) را طی می‌کند.
در بین ۱۱ استان واقع در ناحیه رویشی زاگرس، استان‌های فارس، لرستان و خوزستان مقام‌های اول تا سوم را از نظر وسعت رویشگاه‌های جنگلی و درختی دارا هستند.

جنگل‌های زاگرس با گستردگی در ۱۱ استان کشور با ۶ میلیون هکتار مساحت، ۴۰ درصد جنگل‌های ایران را تشکیل می‌دهند که حدود ۷۰ درصد تیپ گونه‌های جنگلی زاگرس را بلوط‌ها شامل می‌شوند.
آمارها نشان می دهد بیماری خشکیدگی بلوط در زاگرس نخستین بار در سال 2009 میلادی در استان های فارس و ایلام و پس از آن در سایر استان های زاگرسی کشور گزارش شد.
در زمان طغیان آفت سوسک چوبخوار و بیماری قارچی ذغالی پدیده خشکیدگی جنگل های بلوط زاگرسی و آلودگی مناطق به وسعت 1.4 میلیون هکتار رسید این سطح خشکیدگی به طور عمده در استان‌های ایلام، لرستان، کهگیلویه و بویراحمد، کرمانشاه، فارس، چهارمحال و بختیاری و خوزستان پراکنش یافته، به طوری که ایلام ۶۴۱ هزار هکتار از این سطح خشکیدگی را به خود اختصاص داد و دچار چالش زیست‌محیطی شد.
این درحالیست که در سال 1394 دفتر نمایندگی فائو در تهران در بخشنامه ای به منظور کنترل این تهدید جدی، پروژه ای را با عنوان «تقویت سازگاری جنگل های زاگرس در مقابل خشکیدگی بلوط و جنگل های خزری در مقابل بیماری آتشک شمشاد و همچنین ایجاد سیستم ملی پایش جنگل» همکاری خود را با سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری ایران آغاز کرد.

پروژه فوق با اعتبار 360 هزار دلار از محل منابع فائو اختصاص یافت تا این پروژه به مدت 18 ماه اجرایی شود که این طرح شامل شناسایی روش های کنترل زوال بلوط ، آتشک شمشاد و راه اندازی سیستم ملی پایش جنگل بوده است.

سازمان جنگل ها طی سالهای اخیر با انجام اقدامات بهداشتی و بهسازی با کمک متخصصان ملی و بین المللی و همچنین ضمن بارندگی ها و سرمازدگی های مناسب توانست این آفات را در سال 1393 مهار کند.

به گفته خداکرم جلالی رئیس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور، تاکنون چندین گروه کارشناسان فائو از این مکان ها بازدید کرده اند و از تجربیات کشورهایی که با پدیده خشکیدگی بلوط مواجه بوده اند و همچنین از ظرفیت و توان سازمان های بین المللی همچون فائو بهره مند شده ایم.
همچنین در دولت یازدهم بخش حفاظت از جنگل ها و مراتع نیز در این سازمان تقویت شد تا این بخش بتواند با توان بیشتری عملیات کنترل و مهار آفات و بیماری ها را در جنگل های بلوط دنبال کند.
به گفته جلالی، در این مدت علاوه بر کمک های متخصصان ملی و سازمان های بین المللی، از ظرفیت سازمان های حفظ نباتات و گیاه پزشکی نیز حداکثر استفاده شده تا پدیده خشکیدگی جنگل های بلوط مهار شود.