به گزارش به گزارش ایران اکونومیست؛ هجوم بانکی را می‌توان یکی از علت‌های شکل‌گیری بحران‌های مالی و از نتایج عدم مدیریت صحیح نظام بانکی دانست که مقابله با آن از اهمیت بالایی برخوردار است. از آنجا که نقش بانک‌ها در اقتصاد کشورها حیاتی است، باید آمادگی لازم جهت مقابله با شرایط احتمالی عدم کارکرد مناسب بانک‌ها از پیش مهیا شده باشد.
به بیان دقیق‌تر، زمانی که بانک‌ها در برابر حجم عظیمی از بدهی‌ها با درجه نقدشوندگی بالا، دارایی‌هایی با میزان نقد شوندگی پایین در اختیار داشته باشند، در خطر هجوم بانکی و نهایتاً ورشکستگی قرار می‌گیرند. این در حالی است که هجوم های بانکی نقش موثری را در تاریخ پولی کشورها ایفا می‌کنند و می‌توانند عواقب بدی برای نظام مالی و کل اقتصاد یک کشور داشته باشند. هنگامی‌که هجوم بانکی اتفاق می‌افتد، عده زیادی از سپرده‌گذاران برای برداشت سپرده‌های خود به بانک‌ها هجوم می‌آورند و وحشت گسترده از ورشکستگی بانکی، می‌تواند اقتصاد کشور را بر هم بریزد.
از این رو در دهه‌های اخیر، کشورهای مختلف اقدام به تأسیس نهادهایی کردند تا خطرات ناشی از هجوم بانکی را تا اندازه زیادی کاهش دهند. امروزه این نهادها به اندازه‌ای اهمیت دارند که از ارکان اصلی ثبات مالی کشورها به شمار می‌روند. در کشور ما نیز الزامات تشکیل این نهاد در ماده 95 قانون برنامه پنجم توسعه معین و روند شکل‌گیری آن در پیش‌گرفته شد. در حقیقت هر چند این نهاد با نام «صندوق ضمانت سپرده‌ها» در شبکه بانکی ایران تاسیس شده و آغاز به‌کار کرده است، اما هنوز به‌طور کامل در نظام بانکی نقش اصلی خود را پیدا نکرده است.
توجه به این نکته ضروری است که بیمه یا ضمانت سپرده‌ها یکی از ابزارهایی است که از سوی دولت‌ها به‌منظور افزایش امنیت داخلی شبکه بانکی و همچنین جهت حمایت از سپرده‌گذاران خرد در زمان هجوم بانکی به کار گرفته شده است. بنابراین وظیفه نهاد ضمانت سپرده این است که با بیمه سقفی از سپرده‌های مشتریان، اطمینان خاطر آنها برای سپرده‌گذاری را افزایش داده و خطرات هجوم بانکی و ورشکستگی را کاهش دهد و ثبات مالی را بهبود بخشد. در حقیقت چون سپرده‌گذاران خرد بخش عظیمی از سپرده‌های بانکی را شکل می‌دهند، حمایت از آنها بر میزان ثبات سپرده‌ها در شبکه بانکی و از این رو در ثبات مالی نقش موثری ایفا می‌کند.
در کشور ما نیز در دهه اخیر، با ورود بانک‌های خصوصی به شبکه بانکی کشور و واگذاری بخشی از بانک‌های دولتی به بخش غیردولتی در کنار شکل‌گیری موسسات مالی و اعتباری مختلف، این نیاز بیش از گذشته احساس شد و شاید وقایع سال گذشته پیرامون برخی از موسسات اعتباری خاطی، شاهدی بر این ادعا باشد.
علاوه بر این، بانک‌هایی که با خطر ورشکستگی و هجوم سپرده‌گذاران مواجه‌اند، عموماً سعی می‌کنند برای برون رفت از بحران، نرخ‌های سود بالاتری را پیشنهاد دهند که این عمل خود موجب عمیق‌تر شدن بحران می‌شود. بنابراین ضمانت سپرده‌ها و سقف بیمه سپرده هر سپرده‌گذار، این امکان را به بانک‌ها و سپرده‌گذاران می‌دهد تا رفتار سنجیده‌تری را در پیش بگیرند.
البته برای برقراری نتایج مطلوب ناشی از وجود نهاد ضمانت سپرده‌ها، باید به نقش مهم نظارت بانکی توسط بانک مرکزی از طریق کارکرد مناسب بانک‌ها و موسسات اعتباری غیر بانکی نیز اشاره کرد. اجرای مناسب نظارت بانکی خود از شکل‌گیری مشکلاتی جلوگیری می‌کند که منجر به ورشکستگی بانک‌ها می‌شود و ضرورت دخالت بیمه سپرده‌ها را به دنبال دارد. از این رو با توجه به آنکه اطمینان خاطر سپرده‌گذاران خرد از بازپرداخت سپرده‌های خود از مهم‌ترین اهداف تشکیل صندوق ضمانت سپرده‌ها می‌باشد، ضروری است این بستر با همکاری تنگاتنگ نهادهای قانون‌گذار، نظارتی و اجرایی صورت پذیرد.
مهدی کیانی؛ کارشناس اقتصادی
