جمعه ۱۰ فروردين ۱۴۰۳ - 2024 March 29 - ۱۸ رمضان ۱۴۴۵
۲۱ مرداد ۱۳۹۶ - ۰۹:۱۰

کورسوی انرژی خورشیدی در فراز و فرود حمایت دولتی و سرمایه گذاری خصوصی

استفاده از منابع تجدیدپذیر از جمله خورشید برای تولید انرژی راهکار رهایی از نگرانی پایان منابع انرژی فسیلی و تخریب های زیست محیطی است؛ اما توسعه این انرژی ها به سرمایه گذاری و حمایت های تشویقی زیادی نیاز دارد.
کد خبر: ۱۶۸۰۵۰
به گزارش ایران اکونومیست؛  در تابستانی چنین گرم که روزانه بیش از 10 ساعت بارقه های خورشید روزمان را روشن و سرمان را گرم می کنند؛ شاید اولین سوال این باشد که آیا این بارقه ها فقط به کار رساندن میوه های تابستانی می آیند یا فواید دیگری برای این بیکرانه روشن می توان اندیشید؟
انرژی خورشیدی و دیگر منابع انرژی های تجدیدشونده این روزها به منبعی قابل توجه برای تامین انرژی تبدیل شده و چرخ صنعت، کشاورزی و اقتصادهای بزرگ دنیا را می چرخاند.
به نوشته گروهی از محققان ایرانی و خارجی در مقاله «حال و آینده انرژی خورشیدی در ایران/Solar Enrgy in Iran: Current State and Outlook» مجموع مساحت ایران 1600 کیلومتر مربع یا 1.6 در 10 متر مربع است و هر متر مربع هر ساعت به طور متوسط 220 کیلووات ساعت انرژی تابشی خورشید دریافت می کند. در صورتی که تنها 1درصد کل مساحت کشور با کارآمدی 10 درصد به انرژی خورشیدی اختصاص داده شود؛ حدود 9 میلیون مگاوات ساعت روزانه انرژی به دست می آید.
با وجود این، دبیر ستاد توسعه فناوری انرژی‌ های تجدیدپذیر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در مورد سهم انرژی های تجدیدپذیر در تولید و عرضه کلی انرژی در کشور معتقد است: در سبد کلی انرژی هنوز تجدیدپذیرها سهم نمایانی ندارند و سهم آنها به کمتر از یک درصد و حتی شاید کمتر از نیم درصد می رسد.
سیروس وطنخواه  گفت: ظرفیت برق تولیدی کشور حدود 70 هزار مگاوات (هر مگاوات یک میلیون وات) نیروگاهی است و کل ظرفیت نصب شده تجدیدپذیرها به 350 مگاوات نمی رسد.
 
***وضعیت کلی انرژی
بر اساس آخرین بررسی آماری وضعیت انرژی که شرکت بریتیش پترولیوم ژوئن 2017 منتشر کرد( آمارها سال 2016 را در برمی گیرد)؛ امروزه 32.9 درصد انرژی مورد نیاز جهان از نفت، 29.2 از گاز، 29.2 از ذغال سنگ، 6.8 درصد از انرژی برق آبی، 4.4 از انرژی هسته ای و 2.8 از انرژی های تجدیدشونده تامین می شود.
با آنکه سهم انرژی های تجدیدشونده زیاد نیست؛ تولید این نوع انرژی ها طی یک دهه قبل از 8 دهم درصد در کل انرژی جهانی به 2.8 درصد رسیده و بعضی کشورها مانند کاستاریکا (98 درصد) دانمارک (140 درصد) و ایسلند (100 درصد) میزان قابل توجهی از انرژی مورد نیاز خود را از منابع تجدیدپذیر از جمله انرژی خورشیدی تامین می کنند.
امروزه چین (18 درصد)، ژاپن (14 درصد)، آلمان و آمریکا (بیش از 13 درصد) برای تامین نیازهای خود به منبع لایزال خورشید روی آورده اند؛ تا از آلودگی ناشی از سوخت های فسیلی رها شده، با پایان یافتن منابع نفتی جهان نگران نباشند، نیازهای روزافزون خود به انرژی را پاسخ دهند و از برکات بی شمار این منبع برخوردار شوند.
با وجود همه این آمارها میزان تولید انرژی های تجدیدشونده شامل منابع مختلف خورشیدی و بادی در ایران به درستی مشخص نیست و با وجود سیاست های تشویقی دولت از جمله خرید تضمینی برق نیروگاه های خورشیدی برای 20 سال و به قیمت هفت برابر قیمتی که دولت می فروشد، از کمتر از دو درصد تا نزدیک به یک درصد متفاوت است.
 
***خورشید را دریابیم
استاد دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب که مسوول طرح نصب آبگرمکن های خورشیدی در این دانشگاه است، قیمت پایین حامل های انرژی را یکی از دلایل توسعه نیافتن این نوع از انرژی ها در کشور دانسته و می گوید: با وجود آنکه افزایش یا تثبیت قیمت حامل های انرژی موافقان و مخالفان خود را دارد، همگان اتفاق نظر دارند قیمت انرژی در ایران در مقایسه با بسیاری کشور ها پایین است.
به گفته فرزاد جعفرکاظمی، شناخت ناکافی از فناوری های موجود برای استفاده از انرژی خورشیدی و لزوم آموزش این موارد از دیگر دلایل است.
نویسنده کتاب «ابزار دقیق مقدماتی» همچنین بر لزوم حمایت بیشتر و هدفمند از تولید یا استفاده از فناوری های مبتنی بر انرژی های تجدیدپذیر تاکید دارد و می گوید: با آنکه در ایران نیز اقداماتی در این خصوص انجام شده، این برنامه ها در وهله اول باید بر مبنای یک نقشه راه مشخص انجام شوند. برنامه کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت کشور در این خصوص و حمایت ها از بخش ها و ساز و کار آن باید مشخص شود. تنها در این صورت می توان انتظار آینده روشن برای استفاده از انرژی های تجدیدپذیر در بخش کشاورزی داشت. در غیر این صورت جمع همه فعالیت های خودجوش پراکنده و بدون هدف در این زمینه نتایج مطلوبی نخواهد داشت.
اما در مورد اسناد بالادستی که مسیر کلی کشور را در زمینه انرژی های تجدیدپذیر مشخص کنند اسنادی از قبل تصویب شده و سند ملی توسعه دانش بنیان انرژی های تجدیدپذیر نیز در انتظار ابلاغ است.
سند راهبرد ملی و نقشه‌ راه توسعه فناوری‌های مرتبط با انرژی خورشیدی مصوب سال ۱۳۹۴ پژوهشگاه نیروست. همچنین سند ملی توسعه دانش بنیان انرژی های تجدیدپذیر در ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور و شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شده و باید توسط رییس جمهوری ابلاغ شود.
غیر از این سند، راهبردهای انرژی تنظیمی سازمان برنامه و بودجه در یکی دو بند به صورت مستقیم روی توسعه انرژی های تجدیدپذیر انگشت گذاشته و ظرفیت پنج هزار مگاوات را تا پایان برنامه ششم توسعه در نظر گرفته است.
 
***انرژی های تجدیدپذیر متناسب با ظرفیت کشور توسعه نیافته اند
مجری طرح توسعه فناوری انرژی های تجدیدپذیر در پژوهشگاه نیرو نیز در مورد روند توسعه انرژی خورشیدی در کشور با اشاره به تبدیل شدن معاونت برق و انرژی در وزارت نیرو به دو معاونت جداگانه بر اساس مصوبه سال گذشته مجلس شورای اسلامی گفت: بعد از شکل گیری این معاونت سیاست گذاری ها در این حوزه و معاونت برنامه ریزی می شود و پژوهشگاه یکی از بازوهای اجرایی است.
داود محمدی در پاسخ به این سوال که به نظر می رسد یکی از دلایل کم توجهی به انرژی خورشیدی هزینه های گزاف آن باشد افزود: بحث اقتصادی همیشه در این حوزه مطرح است ولی مسائل را باید با هم نگاه کنیم. در چند سال گذشته قیمت تجهیزات انرژی خورشیدی به دلیل رکود جهانی، کاهش قیمت نفت و ورود چین به این بازار حدود 30 درصد کاهش یافت.
از دیگر سو ، گران بودن تجهیزات تولید انرژی خورشیدی هم فاکتور مهمی است که وطنخواه درباره آن می گوید: قیمت هر کیلووات برق تولیدی از پانل های خورشیدی در جهان به زیر 4 تا 5 سنت یورو رسیده است؛ در ایران هم به لحاظ مواد مورد استفاده در این پانل ها برنامه هایی داریم و بعضی شرکت های دانش بنیان روی آن کار می کنند؛ مثلا روی سلول های خورشیدی پروسکایت یا سلول های زیستی، فرایندهای تولیدی پانل های دوسویه/bifacial که از هر دو سطح نور خورشید را جذب و تولید انرژی می کنند.
دبیر ستاد توسعه فناوری انرژی های تجدیدپذیر گفت: توسعه انرژی های فسیلی در کشور با پول و تصدی دولت انجام شده ولی در حال حاضر در حوزه انرژی تجدیدپذیر از مشارکت بخش های خصوصی بیشتر استفاده می شود.
اما معاون وزیر نیرو و رییس سازمان ساتبا با سرمایه گذاری دولت در این بخش مخالف است و می گوید: سرمایه گذاری دولت در توسعه انرژی خورشیدی افزایش هزینه و زمان همچنین کاهش بهره وری را همراه دارد؛ ضمن اینکه امکان آن از نظر مالی نیست.
سیدمحمد صادق زاده گفت: در سرمایه گذاری دولتی با سه مشکل اساسی روبرو هستیم؛ هزینه در پروژه دولتی یک و نیم تا دو برابر بیشتر از هزینه واقعی است، دو تا سه برابر بیشتر زمان می برد و میزان بهره وری کمتر از ظرفیت است. ولی بخش خصوصی با ظرفیت تمام بهره برداری می کند. مقوله دوم این است که دولت اصلاً توان تامین این منابع مالی را ندارد.
در همین حال وطنخواه معتقد است: در حال حاضر توسعه تجدیدپذیرها بدون حمایت دولت با دشواری مواجه خواهد بود. دولت ها بسته های سیاستی حمایتی از توسعه این بخش دارند؛ زیرا هنوز دو کفه انرژی های متعارف و تجدیدپذیر برابر نیستند.
وی با تاکید بر ادامه سیاست ها در زمینه توسعه انرژی خورشیدی گفت: صنعت تجدیدپذیرها در کشور ما هم در بخش دولت و سیاست های دولتی و هم در بخش خصوصی جوان است و جای کار بسیار دارد؛ در بسیاری کشورها بسته یا بسته های سیاستی متنوعی برای مشارکت و تشویق سرمایه گذاری بخش خصوصی در توسعه انرژی های تجدیدپذیر تدارک دیده اند.
دبیر ستاد توسعه فناوری انرژی‌های تجدیدپذیر تاکید می کند: به طور کلی با توجه به بروکراسی و مداخله چند نهاد اداری، مشکلات اجرایی تملک و تخصیص زمین، نبود یا کمبود منابع پایدار مالی برای خرید برق تجدیدپذیر، قیمت تقریبا رایگان انرژی در کشور، در سایه نفت و گاز ماندن تجدیدپذیرها، نبود زیرساخت های منطقه ای و ملی برای حرارت تجدیدپذیر و هزینه های قابل توجه سرمایه گذاری در داخل، توسعه انرژی های تجدیدپذیر کار ساده ای نیست و به همین دلایل توسعه آنها متناسب با پتانسیل ها و ظرفیت های کشور انجام نشده است.
صادق زاده در مورد مشکل تخصیص زمین برای احداث این نیروگاه ها می گوید: بعضی سرمایه گذاران می خواهند از زمین های دولتی استفاده کنند که راه برای آن باز است؛ اما در حوزه اختیارات وزارت جهاد و کشاورزی است و تاکنون بیش از دو هزار هکتار زمین در اختیار سرمایه گذاران تجدیدپذیر قرار گرفته؛ ولی فرایند پیچیده ای دارد. در بعضی استان ها این کار خیلی سریع تر انجام می شود و بعضی کندتر.
وی ادامه داد: مجوز محیط زیستی را که سازمان حفاظت محیط زیست می دهد عموماً به سادگی صادر می شود؛ اما متقاضی ها در دو نقطه یکی تخصیص زمین های دولتی و دیگری در مورد مجوز اتصال نیروگاه به شبکه با مشکل روبرو هستند که از شرکت های برق منطقه ای دریافت می کنند.
با وجود اختلاف نظرها در مورد لزوم سرمایه گذاری دولت در این بخش و ...تلاش های ساتبا در سال جاری به افزایش ظرفیت تولید برق خورشیدی از 350 مگاوات به 420 مگاوات منجر شده که هر چند هنوز زیاد نیست؛ رشد خوبی را نشان می دهد. همچنین افتتاح خط تولید تجهیزات انرژی خورشیدی شیراز با ظرفیت تولید سالانه ۱۳۰ مگاوات در فاز اول و در مراحل طرح توسعه تا میزان ۲۵۰ مگاوات می تواند ضمن اشتغالزایی در این بخش کشور را از ورود تجهیزات لازم انرژی خورشیدی بی نیاز کند.
یقینا استمرار سیاست های تشویقی و حمایت بیشتر از بخش خصوصی برای احداث این نیروگاه ها، حل مشکل تامین منابع خرید برق، تلاش برای جذب سرمایه گذاران خارجی بیشتر به ویژه با توجه به موقعیت مناسب کشور برای صادرات برق به کشورهای همسایه تسریع در توسعه تولید صفحات خورشیدی متناسب با موقعیت کشور، حل مشکل تخصیص زمین های دولتی و ورود برق تولیدی به مدار و از همه مهم تر اطلاع رسانی درست و مفید برای سرمایه گذاری داخلی و خارجی در این بخش تنها بخشی از اقداماتی است که باید برای استفاده بیشتر از انرژی خورشیدی انجام دهیم.
نظر شما در این رابطه چیست
آخرین اخبار