مزه دلچسب قیمت گوشت قرمز زیردندان دلالان

به گزارش ایران اکونومیست; برخی علت گران فروشی گوشت قرمز را حضور دلالان و سودجویان در شبکه توزیع، نامگذاری نکردن محصول، عرضه تفکیکی شقه، نبود برچسب قیمت روی هر قطعه تفکیکی و نبود نظارت کافی می دانند به طوری که اکنون انواع میش ماده و بز تحت عنوان گوشت بره گوسفندی با قیمت های بالا به صورت تفکیکی به دست مصرف کنندگان می رسد که سود کلانی را به جیب شبکه توزیع تا عرضه هدایت می کند.
گوشت قرمز که یکی از مهمترین کالاهای مصرفی در سبد خانوار به شمار می رود اما با نوسانات قیمتی و روند رو به رشد آن نه تنها باعث سردرگمی مردم شده بلکه توان خرید مردم را تا حد قابل توجهی کاهش داده است.
گوشت قرمز گوسفندی، گاو، بز و شتر از مهمترین مواد پروتئینی در سبد خانوار، از ارزش غذایی بالایی برخوردارند هرچند که این ماده پروتئینی می تواند خطرات ابتلا به بیماری های قلبی، کلسترول بد (کلسترول لیپوپروتئین با چگالی پایین) (LDL) را در خون افزایش دهد و موجب انسداد شریانهای قلب شود اما کمبود آن نیز در سبد خانوار می تواند کم خونی، اختلال در رشد کودکان و حتی سوء تغذیه را به دنبال داشته باشد.
حال میزان مصرف گوشت قرمز در نقاط مختلف جهان براساس تولید، عرضه و قیمت متفاوت است اما آمارها نشان می دهد برای تغذیه مناسب مصرف روزانه حداقل 85 گرم گوشت قرمز الزامی است که باید مصرف سرانه نزدیک 29 کیلوگرم باشد، اما در سال 87 سرانه مصرف گوشت قرمز در کشور ما 10.13 کیلوگرم بود که در سال 92 این میزان به 10.99 کیلوگرم و در سال 95 به 11.47 کیلوگرم رسید؛ با توجه به روند رو به رشدی که سرانه گوشت قرمز در ایران داشته اما باز هم از میانگین جهانی آن پایین تر است.
میزان مصرف گوشت قرمز در جهان به طور میانگین در سال 2014 با احتساب گوشت خوک 27.4 کیلوگرم و بدون احتساب گوشت خوک 11.5 کیلوگرم برآورد می شود؛ مصرف انواع گوشت در جهان به طور میانگین برای هر نفر 500 گرم گوشت گاومیش، 100 گرم گوشت شتر، 900 گرم گوشت گاو، 800 گرم گوشت بز ، 15.9 کیلوگرم گوشت خوک و 1.2 کیلوگرم گوشت گوسفندی محاسبه شده است.
در حالی که در سال 95 تولید گوشت قرمز در کشور بیش از 815 هزارتن بود و طبق برنامه ریزی امسال باید تولید به 840 هزارتن برسد، سالانه نزدیک 100 هزاتن معادل 10 درصد نیاز کشور از محل واردات از برزیل، استرالیا، ارمنستان، گرجستان تامین می شود.
طبق اعلام وزارت جهادکشاورزی، با توجه به میزان تولید، واردات و عرضه گوشت قرمز توسط شرکت پشتیبانی امور دام مشکلی در تولید و تامین گوشت قرمز نداریم و بخش عمده این مشکلات به بخش توزیع و بازار برمی گردد.
البته ناگفته نماند که ایران در سال ای اخیر صادرات دام زنده به کشورهای همسایه را نیز دنبال می کرد که از اواخر سال 95 به دلیل تنظیم بازار گوشت داخلی صادرات آن متوقف شد.
کارشناسان براین باورند که ایران در تنظیم بازار کالاهای اساسی خود از جمله گشت باید به سمتی گام بردارد که همچون دیگر کشورهای پیشرفته جهان از ثبات قیمت محصولات پروتئینی از جمله گوشت قرمز، سفید و شیرخام برخوردار باشد تا تمامی اقشار جامعه بتوانند از این محصولات در سبد خانوار خود بهره مند شوند.
مروری به عملکرد دولت یازدهم در این زمینه نشان می دهد که این دولت از سال 1392 توانست با مهار نرخ تورم، از رشد بی رویه قیمت گوشت قرمز نیز جلوگیری کند، در حالی که در دولت های نهم و دهم قیمت گوشت قرمز 510 درصد رشد پیدا کرده بود، در دوره چهارساله دولت یازدهم این رشد تنها نزدیک 16 درصد بوده است.
در دوره هشت ساله دولت نهم و دهم (طی سالهای 84 تا 92) رشد قیمت ها به گوشت قرمز محدود نشد و نرخ محصولات پروتئینی همچون گوشت مرغ، تخم مرغ، شیرخام و ماهی نیز تحت تاثیر تورم لجام گسیخته این دوره قرار گرفت.
با توجه به این که در تمام دنیا محصولات پروتئینی نقش بسزایی در سبد خانوار دارد، دولت ها تلاش دارند تا نرخ این محصولات افزایش چندانی نداشته باشد و تا حد امکان با ثبات قیمت ها همه اقشار بتوانند از این محصولات بهره مند شوند.
ایران نیز مستثنی از دیگر کشورها نیست زیرا محصولات پروتئینی از جمله گوشت قرمز، گوشت سفید و تخم مرغ متقاضیان زیادی برای مصرف دارد، اما با افزایش چشمگیر قیمت ها برخی خانوارها قادر به مصرف این محصولات نیستند و سرانه مصرف در کشورما نسبت به سال های گذشته با کاهش روبرو شده است.
این درحالیست که ایران در تولید گوشت مرغ و تخم مرغ و ماهی مورد نیاز خودکفاست و تنها نزدیک 10 درصد گوشت قرمز مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین می کند بنابراین این امر بیانگر آن است که به دلیل تولید داخلی محصولات پروتئینی نباید قیمت این محصولات تغییر چندانی می یافت.
در واقع در سال 1384 نرخ هر کیلو گوشت گوسفندی51 هزارریال بود که در سال 88 به حدود 117 هزارریال، سال 90 نزدیک 172 هزارریال، در سال 92 به 322 هزارو 230ریال و در سال 95 به 374 هزارو 380 ریال رسید.
اکنون هر کیلوگرم شقه گوسفندی با قیمت هایی بین 450 تا 550 هزارریال در فروشگاه های زنجیره ای و خرده فروشی ها عرضه می شود.
همچنین طبق آخرین آمار بانک مرکزی در هفته منتهی به اول مردادماه جاری در تهران نشان می دهد قیمت هرکیلوگرم گوشت گوسفندی با استخوان در میادین میوه و تره بار بین 378 تا 482 هزارریال و مغازه ها 452 هزارریال و گوشت گاو در میادین بین 340 تا 370 هزارریال و درب مغازه ها 379 هزارریال است.
این درحالیست که هرکیلوگرم گوشت قرمز تفکیکی ران، سردست، ماهیچه، مغز ران، خورشتی، گردن هر کدام با نرخ های بالای 600 هزارریال در قصابی ها و فروشگاه های زنجیره ای به فروش می رسد.
بر این اساس با وجود تلاش دولت یازدهم در چهار سال گذشته برای ثبات قیمت انواع گوشت قرمز و سفید در بازار، اما از اواخر سال 95 تاکنون این محصول بدون هیچ علت خاصی با رشد قیمتی همراه بوده به طوری که علاوه بر کاهش مصرف نارضایتی مردم را به دنبال داشته است.
پیگیری نشان می دهد که این روزها هر کیلو دام زنده با قیمت هایی بین 120 تا 150 هزارریال به فروش می رسد اما از زمان ورود دام به کشتارگاه تا زمانی که به دست مصرف کنندگان برسد با احتساب هزینه های کشتار تا توزیع از جمله حمل و نقل،کارگری، بیمه، بسته بندی و هزینه واحدهای صنفی قیمت این محصول با 3 تا 3.5 برابر افزایش به دست مصرف کنندگان می رسد.
طبق اعلام معاونت امور دام وزارت جهاد کشاورزی نرخ هرکیلوگرم شقه گوشت قرمز گوسفندی گرم با احتساب هزینه های تولید و واردات برای مصرف کنندگان بین 315 تا 330 هزارریال است.
برخی دست اندرکاران بازار گوشت، بخشی از این گرانی را ناشی از نبود نظارت کافی و تشدید برخورد دستگاه نظارتی با واحدهای صنفی متخلف می دانند و براین باورند دستگاه های نظارتی آنگونه که باید بر بخش توزیع و خرده فروشی نظارت ندارند و از سوی دیگر قوانین ما شرایط لازم برای برخورد جدی با متخلفان را ندارد.
هرچند دستگاههای متولی تنظیم بازار گوشت قرمز، معاونت امور بازرگانی وزارت جهادکشاورزی، شرکت پشتیبانی امور دام، سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان، ستاد تنظیم بازار و اتحادیه ها همچنین سازمان بازرسی کل کشور و سازمان تعزیرات حکومتی هر کدام به نحوی متولی برخورد با متخلفان هستند، اما با وجود این همه دستگاه متولی و نظارتی، بازار گوشت قرمز از نابسامانی رنج می برد که زمینه را برای جولان دلالان و سودجویان بیش از پیش فراهم کرده است.
به نظر می رسید با اجرای قانون انتزاع و واگذاری بخشی از وظایف بخش کشاورزی به وزارتخانه متبوع، قیمت تمام شده محصولات کشاورزی و دامی از تولید تا مصرف به وسیله وزارت جهادکشاورزی تنظیم و مدیریت شود و پایانی بر مشکلات باشد اما در عمل در این فرآیند تمامی این وظایف به وزارت جهادکشاورزی محول نشد و این وزارتخانه تنها مسئولیت تولید تا عمده فروشی محصولات کشاورزی را برعهده دارد و تنظیم بازار خرده فروشی همچنان در دست دیگر دستگاه ها همچون وزارت صنعت معدن و تجارت است.
در مجموع نابسامانی و ناهماهنگی دستگاه های متولی باعث شده که هیچ دستگاهی وظیفه تنظیم بازار ،عرضه محصولات از عمده فروشی تا خرده فروشی و تشدید برخوردهای نظارتی برعهده نگیرد.
'لیلا جدی' یکی از خریداران گوشت قرمز درباره وضعیت بازار گوشت قرمز گفت: قیمت مصوب با قیمت فروشگاه های زنجیره ای و قصابی ها بین 100 تا 150 هزارریال تفاوت دارد که به بهانه عرضه تفکیک گوشت قرمز قیمت ها را بالاتر عرضه می کنند.
وی یکی دیگر از مشکلات را بی کیفیتی گوشت با نرخ های بالا عنوان کرد و افزود: اکنون انواع گوشت میش ماده و بز را که برای مردم در حالت عادی قابل شناسایی نیست را به جای گوشت بره گوسفندی و با قیمت های بالا عرضه می کنند.
وی گفت که در خرید از فروشگاه های زنجیره ای نیز متوجه قیمت بالای عرضه گوشت وارداتی نسبت به نرخ مصوب اعلامی شده است.
'گلی محیطی' یکی دیگر از خریداران گوشت قرمز با بیان این که به علت گرانی بیش از حد گوشت قرمز ما به مصرف گوشت مرغ روی آورده ایم افزود: به نظر می رسد تعیین کننده قیمت گوشت قرمز در بازار مصرف دلالان و قصابی ها هستند که هر روز این محصول را با نرخ جدیدی عرضه می کنند.
این مصرف کننده گوشت قرمز ضمن گله مندی از بالا بودن قیمت این محصول در بازار عمده فروشی و خرده فروشی به عرضه بی کیفیت گوشت قرمز در میادین میوه و تره بار اشاره کرد و افزود: در میادین علاوه بر این که مشتری از تاریخ مصرف گوشت به صورت باز بی اطلاع است، بلکه در اکثر موارد گوشت دام پیر با اسخوان های فراوان عرضه می شود.
'محمد داوودی' یکی از مشتریان گوشت قرمز از قصابی گفت: یکی از مشکلات عمده عرضه دام به صورت شقه خارج از فضای بخچال در برخی واحدهای صنفی هستیم که علاوه بر بالا بودن قیمت محصول ممکن است خطرات فساد را برای مصرف کنندگان به همراه داشته باشد.
'حسن رکنی' معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی وضعیت تولید دام زنده و گوشت قرمز کشور را مناسب عنوان کرد و گفت: وضعیت تولید در شرایط فعلی از روند خوبی برخوردار است و با وجود این که براساس افزایش جمعیت کمتر از 10 درصد گوشت قرمز از محل واردات تامین می شود کمبودی در این زمینه نداریم.
وی اظهارداشت: طی سالهای اخیر وضعیت تولید دام زنده به گونه ای بود که علاوه بر تامین تولیدات داخلی بخشی از این محصول صادر می شد اما به دلیل وضعیت بازار داخلی از اواخر سال گذشته صادرات دام زنده به کشورهای همسایه و متقاضی متوقف شد.
وی تصریح کرد: البته برای تامین کمتر از 10 درصد کمبود گوشت قرمز مورد نیاز کشور، این محصول از محل واردات و به صورت کیفی تامین می شود به طوری که اکنون گوشت گوساله منجمد کیفی از برزیل و گوشت گرم گوسفندی کیفی از استرالیا، ارمنستان و گرجستان تامین می شود.
به گفته وی، طبق نظر کارشناسی وزارت جهادکشاورزی باید هرکیلوگرم شقه گوسفندی گرم داخلی یا وارداتی با قیمت های بین 315 تا 330 هزارریال عرضه شود.
وی گفت: با وجود توقف صادرات دام زنده و افزایش حجم واردات گوشت گرم گوسفندی انتظار می رفت وضعیت بازار گوشت قرمز ساماندهی شود اما متاسفانه حضور دلالان در شبکه توزیع و نبود زنجیره تولید در این بخش منجر به بالا رفتن قیمت این محصول و گران فروشی برخی دستگاه ها شده است که بخش عمده این گران فروشی در خرده فروشی ها صورت می گیرد.
وی علت ثبات قیمت گوشت قرمز در دیگر کشورها را وجود زنجیره های تولید تا مصرف دانست و افزود: اکنون در این بخش از زنجیر تولید تا مصرف برخوردار نیستیم و بخش عمده تولیدات ما به شکل جزیره ای و توسط تولیدکنندگان خرد انجام می شود.
وی ادامه داد: برای ساماندهی بازار گوشت قرمز باید به سمت ایجاد زنجیره تولید تا مصرف گام برداریم تا با کاهش هزینه های تولید و حذف دلالان بتوانیم گوشت قرمز کیفی را با قیمت مناسب بدست مصرف کنندگان برسانیم.
معاون وزیر جهادکشاورزی در امور دام اظهارداشت: طی ماه های اخیر برای تنظیم بازار گوشت قرمز اقدامات لازم از سوی این وزارتخانه صورت گرفته به طوری که شرکت پشتیبانی اموردام کشور با حضور گسترده خود در ماه مبارک رمضان توانست تا حد امکان قیمت ها را تنظیم کند و اکنون نیز با حضور خود در عرضه گوشت وارداتی تلاش دارد در تعدیل قیمت این محصول نقش داشته باشد.
وی یادآور شد: در ماه مبارک رمضان طبق مصوبه دولت شرکت پشتیبانی امور دام اقدام به عرضه بیش از دو هزارتن گوشت منجمد برزیلی با قیمت حداکثر 220 هزار ریال برای مصرف کنندگان کرد و همچنین روزانه دو تا سه هزارتن گوشت گرم گوسفندی وارداتی از کشورهای قزاقستان، ارمنستان و استرالیا به صورت شقه و با قیمت مصوب هر کیلوگرم 315 هزار ریال(۳۱ هزار و ۵۰۰ تومان) در میادین میوه و تره بار و فروشگاه‌های زنجیره‌ای شهروند و افق توزیع می شد.
فرجام سخن اینکه در دولت یازدهم با اجرای برجام و در اولویت قراردادن تحقق برنامه های اقتصاد مقاومتی مورد تاکید مقام معظم رهبری تا حد ممکن با کاهش نرخ تورم از افزایش قیمت کالاهای مصرفی جلوگیری شد، اما کماکان با رشد نامحسوس قیمتی مواجه هستیم که نظارت بیش از پیش دستگاه های متولی و چاره جویی برای داشتن زنجیره مناسب توزیع برای قطع نقش آفرینی دلالان در بازار را می طلبد.