به گزارش ایران اکونومیست به نقل از ستاد علوم اعصاب شناختی رفتار دانشگاه شهید بهشتی، دکتر وحید نجاتی زمینه تحقیقاتی خود را توانبخشی شناختی عنوان کرد و افزود: مطالعات ما روی ارزیابی و تقویت کارکردهای شناختی در افراد سالم و همچنین افراد مبتلا به اختلال به ویژه اختلالات تکاملی متمرکز شده است.
وی ادامه داد: بر این اساس طرح‌های تحقیقاتی ما در زمینه اختلالات تکاملی کودکان مبتلا به بیش فعالی و اوتیسم در حال اجرا است.
نجاتی، اختلالات تکاملی را اختلالاتی دانست که بیشتر در روند مراحل مختلف تکامل مغز شامل مراحل زایش نورونی، مهاجرت و تمایز سلول‌های عصبی ایجاد می‌شود و افزود: در هر کدام از این مراحل در صورتی که خللی وارد شود، منجر به بروز اختلالات تکاملی خواهد شد.
مدیر مرکز پژوهشی علوم اعصاب شناختی رفتار دانشگاه شهید بهشتی تاکید کرد: بیماری‌های اوتیسم و بیش فعالی به دلیل بروز اختلال در کارکردهای شناختی مغز ایجاد می‌شود و این کارکردهای شناختی مشکلات رفتاری متعددی را ایجاد می کند.
نجاتی توضیح داد: اختلالات شناختی از بدو تولد همراه فرد هستند و «آلل‌های» (ژن های کنترل کننده یک صفت) ژنی مشخصی در بروز این اختلالات شناسایی شده‌اند اما شرایط محیطی نیز می‌تواند این اختلالات را تشدید کند.
این محقق علوم شناختی اضافه کرد: به عبارت دیگر صرف وجود یک توالی ژنی خاص نمی‌تواند موجب بروز اختلال شود زیرا ممکن است این ژن‌ها خاموش باشند و فرصت بروز پیدا نکنند یا ژن دیگری فعال شود و این ژن‌ها را مهار کند؛ بنابراین محیط می‌تواند در روشن یا خاموش شدن این ژن‌ها ایفای نقش کند.
دانشیار دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به تحقیقات انجام شده گفت: توانبخشی شناختی شامل غنی سازی محیط برای ترمیم یا تقویت توانایی‌های شناختی است از این رو طراحی و عرضه ابزارهای ارزیابی کارکردهای شناختی مغز کودکان از جمله پروژه‌های تحقیقاتی این مرکز است.
وی خاطرنشان کرد: در این طرح ابزارهایی برای تقویت و توانبخشی یا ارتقای کارکردهای شناختی مغز در کودکان با اختلال عرضه شده است.
نجاتی ادامه داد: در این زمینه ابزارهایی برای تقویت توجه، حافظه، کارکردهای اجرایی، بازشناسی هیجانی و شناخت اجتماعی طراحی شده است که در مطالعات مختلف، اثربخشی آنها مورد بررسی قرار می گیرد.
این محقق از طراحی ابزاری برای ارزیابی شناختی به نام 'ابزار جامع ارزیابی توانایی های شناختی (کاکا)' خبر داد و افزود: طراحی و ساخت این ابزار از سه سال قبل آغاز شده است و درحال حاضر در مرحله جمع آوری داده ها هستیم.
وی با بیان اینکه در مرحله جمع آوری داده‌ها، اطلاعات مرتبط با سه گروه خردسال، کودکان و بزرگسالان مرتبط با ارزیابی کارکردهای شناختی جمع آوری می‌شود، گفت: در بخش داده‌های مربوط به کودکان، داده‌های 200 تا 300 کودک جمع آوری شده است.
به گفته این محقق در هر کدام از این سه گروه هدف، داده‌های مربوط به هزار نفر جمع آوری خواهد شد.
نجاتی به بیان جزئیات این ابزار به عنوان اولین ابزار بومی جامع برای سنجش کارکردهای شناختی مختلف مبتنی بر تکالیف شناختی پرداخت و افزود: برای این ابزار یک سرور مرکزی طراحی شده است که آزمونگران پس از ارزیابی داده‌های آزمودنی، بیمار خود را با داده‌های هنجار افراد همتا مقایسه خواهند کرد.
به گفته وی این طرح با هزینه شخصی در حال اجرا است و ابزار لازم به صورت رایگان در اختیار درمانگران و پژوهشگران قرار می گیرد.
** تهیه دو بانک تصاویر هیجانی
این محقق از تلاش تیم تحقیقاتی برای تهیه بانک تصاویر هیجانی خبر داد و گفت: در این پروژه که از سوی ستاد توسعه علوم شناختی مورد حمایت قرار گرفته است، هزار و 800 تصویر هیجانی تهیه شده است.
نجاتی، این بخش را شامل تصاویر هیجانی از طبیعت، منظره و موقعیت‌های اجتماعی دانست و ادامه داد: در این تصاویر مشخصات هیجانی مانند برانگیختگی، ارزش و تسلط که سه مشخصه شناختی تصاویر هیجانی است، تهیه شده است.
به گفته دانشیار علوم اعصاب شناختی دانشگاه شهید بهشتی، این تصاویر برای استفاده از پژوهشگران می‌تواند مفید باشد.
نجاتی، تهیه بانک تصاویر هیجانی صورت را از دیگر پروژه‌های تحقیقاتی نام برد و افزود: در این طرح اقدام به تهیه بانک تصاویر صورت‌های هیجانی کودکان و نوجوانان شده است.
به گفته وی این بانک تصاویر چهره، در صورت تکمیل بزرگترین بانک تصاویر چهره کودک و نوجوان در دنیا خواهد بود.
مدیر مرکز پژوهشی علوم اعصاب شناختی رفتار، با بیان اینکه بخش تصویربرداری این پروژه به پایان رسیده است، اظهار کرد: در این طرح تصویر 6 حالت هیجانی 150 کودک و نوجوان در سه جهت با سه دوربین تصویربرداری و بر این اساس بانک تصاویر مشتمل بر حدود 16 هزار تصویر تهیه شده است.
نجاتی ادامه داد: از هر کودک حدود 100 تا 150 عکس گرفته شده است که با استفاده از روش‌های استاندارد کدگذاری، تصاویر نهایی انتخاب خواهند شد.
وی در این زمینه توضیح داد: در حال حاضر پردازش تصاویر را در دستورکار داریم و امید است این بانک پس از معرفی مورد استقبال پژوهگشران علوم شناختی ایران و دنیا قرار گیرد.
