به گزارش ایران اکونومیست به نقل از سینما روایت، شامگاه یکشنبه 3 اردیبهشت، یکصد و نهمین جلسه از سری برنامه‌های «سینما روایت» که نخستین جلسۀ این برنامه در سال جدید بود به اکران، نقد و بررسی فیلم سینمایی «ماه گرفتگی» با حضور سید مسعود اطیابی (کارگردان)، هادی انباردار (تهیه‌کننده)، محمدتقی فهیم (منتقد) و رسول شادمانی (مجری-کارشناس) اختصاص یافت.
کسانی که قصد بهره‌برداری از انقلاب را دارند به هنگام نقد این فیلم دچار عصبیت می‌شوند
در ابتدای نشست این فیلم رسول شادمانی به نقد و موضع تُند مسعود فراستی در برنامه هفت در خصوص «ماه گرفتگی»که در حرکتی ابتکاری پیش از نمایش فیلم در «سینما روایت» برای حاضرین پخش شده بود اشاره کرد و پیرامون آن از کارگردان فیلم توضیح خواست که «مسعود اطیابی» پاسخ داد: معتقدم کسانی که قصد بهره‌برداری از انقلاب را دارند به هنگام نقد این فیلم دچار عصبیت می‌شوند و شاید هم حق دارند! چون فیلم باب میل آنها ساخته نشده است.
وی افزود: موضع من نسبت به اتفاقات سال 88 همین فیلمی بود که دیدید و این سخن به معنای بی‌طرفی نیست. ژست بی‌طرفی هم نمی‌گیرم، بلکه طرفدار حق، نظام، مردم و کشورم هستم و از هیچ جناحی هم طرفداری نمی‌کنم.
اگر فکر می‌کنند عقب‌نشینی می‌کنیم و کشور را به دست تندروها می‌دهیم اشتباه می‌کنند
اطیابی با بیان اینکه من اصلا ترسو نیستم و اتفاقا در این موضوع خیلی شجاع هستم ادامه داد: من اگر دوباره فیلمی با این موضوع بسازم باز هم همین نظر را خواهم داشت. علی رغم اینکه در این فیلم، خیلی اذیتم کردند و اگر هر کسی به جای من بود حتما ابراز پشیمانی می‌کرد. اما اگر فکر می‌کنند ما عقب‌نشینی می‌کنیم اشتباه می‌کنند.
فیلم را در شرایط سخت شروع کردیم
«هادی انباردار» تهیه‌کننده فیلم «ماه گرفتگی» نیز در این برنامه با بیان اینکه ما از ابتدا در شرایط سخت تولید این فیلم را شروع کردیم، اظهار داشت: این اولین نمایش عمومی فیلم بعد از نسخه ارائه شده به جشنواره فیلم فجر می‌باشد که با نظر کارگردان، حدود 6 دقیقه از فیلم کم شده و این نسخه برای اکران عمومی ارائه خواهد شد.
این تهیه‌کننده سینما یادآور شد: پیش تولید این فیلم در سال 94 انجام گرفت و قرار بود در جشنواره همان سال نمایش داده شود اما آنقدر تولید آن دست خوش اتفاقاتی عجیب شد که حتی مدتی تعطیل شد ولی در نهایت ساخته شد و من سعی کردم تمام نقطه نظرهای کارگردان در فیلم لحاظ شود.
اولویت آقایان فراستی و افخمی، اولویت فرم بر مضمون است
«محمدتقی فهیم» منتقد سینما هم در مورد فیلم «ماه گرفتگی» گفت: درباره این فیلم می‌توان از دو منظر حرف زد یکی در بحث موضوع و مضمون و دیگری بحث ساختار و فرمیک اثر است. باید این دو موضوع را به صورت جداگانه دید و اگر به صورت جداگانه بحث شود شاید به نتیجه مورد نظر آقای فراستی نرسیم چون مسائلی را که آقایان فراستی و افخمی و دوستانشان پیگیری می‌کنند بحث «فرم» است و اولویت آنها اولویت فرم بر مضمون است. لذا بی‌جهت نیست که از نظر آنها هیچ زیباشناسی خلق نمی‌شود مگر اینکه از طریق فرم اتفاق بیفتد.
سینمای ایران، سینمای خنثی و بی‌خاصیتی است/ تنزل نقش دولت در حد کمپانی‌های فیلمسازی
این منتقد سینمایی اضافه کرد: من در عین حالی که قائل به فرم هستم اما معتقدم، نمی‌شود فرم را از محتوا جدا کرد. اگر قرار باشد به فیلم «ماه گرفتگی» از منظر ساختمان اثر نگاه کنیم حتما جای بحث دارد و ضعف‌هایی در فیلم وجود دارد اما ما در مورد سینمایی صحبت می‌کنیم که معمولا سینمای خنثی و بی‌خاصیتی است و همه چیزش شده «فروش» نه «مخاطب».
وی در ادامه بیان کرد: ما امروز در مورد سینمایی صحبت می‌کنیم که بودجه‌های دولتی هزینه‌های آن را تامین می‌کنند و گویا دولت به کمپانی‌های فیلمسازی تبدیل شده است و به همین دلیل است که ما شاهد تولید فیلم‌هایی هستیم بود که حرفی برای گفتن ندارند. واقعا در جشنواره فیلم فجر سال گذشته چه فیلم ماندگاری ساخته شد؟ لذا معتقدم ساخت فیلم‌هایی مثل «ماه گرفتگی» در چنین شرایطی که سینمای ما بسر می‌برد جای امیدواری است.
فهیم گفت: معتقدم آقای اطیابی می‌بایست در خصوص ساختار فیلم کمی جسورانه‌تر عمل می‌کرد. یعنی آدم وارد آب نمی‌شود و اگر شد نباید از خیس شدن بترسد.
ماه گرفتگی جدی‌ترین اثر سینمایی در سال‌های اخیر
وی در عین حال تاکید کرد: اما این فیلم در جای خودش، جدی‌ترین اثری است که در سال‌های اخیر بعد از فیلم قلاده‌های طلا ساخته شده است.
این منتقد سینمایی در این راستا افزود: ما در سینمای فعلی کشور سالانه شاهد تولید قریب به 80 فیلم سینمایی هستیم که 90 درصد آنان در یک لوکیشن ثابت با چند بازیگر دختر و پسر ساخته می‌شوند و به مسائلی می‌پردازند که به هیچ عنوان اولویت و دغدغه کشور نیست. بنابراین اینجاست که ساخت فیلم‌هایی مثل «ماه گرفتگی» اهمیت پیدا می‌کند.
من به فیلمنامه متعهد بودم اما معمولا کارگردان سهمی در ساخت دارد
اطیابی در پاسخ به سوال مجری برنامه مبنی بر اینکه شما به عنوان کارگردان تا چه اندازه در روند تولید به فیلمنامه وفادار بودید؟ گفت: من به فیلمنامه متعهد بودم، اما معمولا کارگردان سهمی در ساخت دارد و نگاه خودش را در فیلم لحاظ خواهد کرد. بنابراین سعی کردم به لحاظ صحنه‌پردازی مطابق با فیلمنامه عمل کنم اما پرداختی هم خودم داشتم و چند دیالوگ خاص فیلم هم متعلق به خود من است. ضمن اینکه آقای هاشم‌زاده مشاور بازنویسی فیلمنامه بودند.
عمده مشکل فیلم به «فیلمنامه» بر می‌گردد/ مخاطب با قهرمان هم‌ذات پنداری نمی‌کند
در ادامه، فهیم با اشاره به بحث فیلمنامه در این فیلم گفت: مشکلاتی که در فیلم وجود دارد عمدتا به فیلمنامه مربوط می‌شود و اشکال محوری آن هم دیده نشدن چهره شخصیت اصلی فیلم است که باعث می‌شوند که مخاطب نتواند در فضای فیلم قرار بگیرد و با قهرمان هم‌ذات‌پنداری کند. برای همین هم هست زمانی که کارگردان در سکانسی که کامبیز دیرباز دست هادی را که کشته شده می‌بوسد و قرار است یک صحنه دراماتیک ایجاد شود، هیچ احساسی در تماشاگر ایجاد نمی‌کند. چرا که مخاطب هادی را ندیده و با او ارتباطی نداشته است و این یکی از ضعف‌های فیلمنامه محسوب می‌شود.
وی افزود: در مرحله اجرا معتقدم که کارگردان خوب کار کرده است به جز بخش پایانی که من این بخش را دوست ندارم و آقای اطیابی می‌توانست آن را تغییر بدهد که نظر خود ایشان این نیست.
متاسفانه در موعود مقرر شاهد بازی‌های اکران بودیم!
شادمانی در این بخش و با اشاره به حواشی اکران عمومی این فیلم، خطاب به اطیابی پرسید؛ شما قبلا اعلام کرده بودید که اکران عمومی فیلم در ایام انتخابات ریاست جمهوری خواهد بود اما این اتفاق نیفتاد، ضمن اینکه برخی مدیران و دست اندرکاران حوزه اکران مدعی هستند که از سوی شما اقدامی برای اکران عمومی صورت نگرفته است؟
اطیابی در پاسخ به شادمانی گفت: ما پروانه نمایش این فیلم را قبل از عید نوروز دریافت کردیم و تقاضای من به صورت رسمی برای اکران در ایام نوروز بود و اصلا اکران دوم نوروز مد نظر من نبود. ولی مسئولین حوزه هنری، وزارت ارشاد و صاحبان فیلم معتقد بودند که اکران دوم و همزمانی اکران با انتخابات ریاست جمهوری بهتر است. در حالی که همۀ حرفه ای های سینما می دانند که اکران دوم نوروز، بدترین اکران سال است.
وی در این رابطه افزود: با این حال ما اکران این ایام را پذیرفتیم اما متاسفانه در موعود مقرر شاهد بازی‌های اکران بودیم! گفتند حالا صبر کنید انتخابات تمام شود و ... و با بهانه‌های مختلف ما را به این و آن پاس کاری کردند!
مخالفت رئیس سازمان سینمایی با اکران فیلم در زمان انتخابات
این کارگردان ادامه داد: صریح‌ترین پاسخ را آقای حیدریان رئیس سازمان سینمایی به من دادند و طی جلسه‌ای ضمن دفاع از فیلم، گفتند ای کاش ایام نوروز، فیلم را اکران می‌کردید. ایشان با اکران در ایام انتخابات مخالف بودند و من با شناختی که از تجربه و آگاهی ایشان نسبت به سینما دارم می دانم که نظر ایشان در مورد اکران مغرضانه نیست. لذا توصیه آقای حیدریان را پذیرفتم و قرار شد که یکی دو روز دیگر به من جواب بدهند که تا الان پاسخی داده نشده است!
خیلی‌ها فکر می‌کنند بودجه این فیلم چند میلیاردی است!
در پایان هادی انباردار به نقش اطیابی در شکل‌گیری فیلم و نیز بودجه اختصاص یافته به آن اشاره کرد و گفت: اساس اصلی فیلمنامه این فیلم آپارتمانی بود اما با تدابیری که آقای اطیابی در نظر گرفت فضاهای دیگری به فیلمنامه افزوده شد. ضمن اینکه بودجه این فیلم، یک بودجه معمولی بود و خیلی‌ها فکر می‌کنند، بودجه چند میلیاردی در اختیار داشتیم! این در حالی است که ما پیش تولید یک ساله داشتیم که بسیاری از بودجه فیلم در آن زمان هزینه شد و در اصل دچار محدودیت بودجه نیز بودیم.
