به گزارش ایران اکونومیست؛ وزارت امور اقتصادی و دارایی در گزارشی با تاکید بر احیای روابط کارگزاری با بانک های بین المللی در پسابرجام اعلام کرد: بهبود روابط کارگزاری بانکی در دولت یازدهم مهم ترین اقداماتی است که در سایه اجرایی شدن برجام و توافق با گروه ۱+۵ حاصل شده است.
ایجاد زمینه های لازم توسط وزارت اقتصاد و سایر نهادهای مربوطه برای رفع محدودیت های پیشین با هدف گشایش ال سی توسط بانک های خارجی و از بین بردن روش های غیرمستقیم برای انجام مبادلات، باز شدن حساب‌های کارگزاری بانک مرکزی نزد بانک‌های مرکزی برخی کشورهای اروپایی، بهبود پرداخت‌های بانک‌های ایرانی در سراسر اروپا و بهبود دسترسی به منابع مالی خارجی از جمله کارهایی است که در این زمینه انجام شده و نمود بارز آن افزایش تعداد کارگزاران خارجی بانک های داخلی است که در برخی موارد تا ۲۰ برابر نیز افزایش داشته است.
** محدودیت‌های گذشته روابط کارگزاری بانک‌های ایرانی
یکی از اقدامات ایالات متحده آمریکا علیه نظام بانکی ایران، تلاش برای قطع روابط کارگزاری بانک های ایرانی با بانک های خارجی بود. پس از انقلاب اسلامی ایران، تمامی بانک های آمریکایی روابط کارگزاری خود با بانک های ایرانی را قطع کرده بودند، با این حال، بانک ها و موسسات غیر آمریکایی به بانک های ایرانی ارائه خدمت می کردند. در سال های گذشته و پس از وضع تحریم های هسته ای علیه کشور، ایالات متحده آمریکا در پی آن برآمد که بانک های غیرآمریکایی را نیز وادار به قطع رابطه با بانک های ایرانی کند.
از اینرو، با قرار دادن نام بانک های ایرانی در فهرست تحریم های خود مقرر داشت که بانک های غیرآمریکایی در صورت ارائه خدمات به بانک های ایرانی مزبور، نمی توانند با بانک های آمریکایی روابط کارگزاری داشته باشند. با توجه به اهمیت نظام مالی آمریکا و نقش بانک های آمریکایی در تسویه دلار آمریکا، اکثر بانک های غیرآمریکایی که قبلاً با بانک های ایرانی روابط کارگزاری داشتند روابط خود با بانک های ایرانی را قطع کردند.
یکی از دستاوردهای برجام این است که تمامی مقرراتی که بانک های غیرآمریکایی را مکلف به قطع روابط کارگزاری با بانک های ایرانی می‌کردند رفع شده اند و اکنون، هیچ بانک غیرآمریکایی به دلیل ارائه خدمات کارگزاری به بانک های ایرانی از دسترسی به نظام مالی آمریکا محروم نخواهد شد.
این بدان معناست که بانک های ایرانی می توانند روابط کارگزاری خود را با بانک های خارجی معتبر برقرار کنند و تعداد روابط کارگزاری بانک های ایرانی که در دوران تحریم ها به طور بی‌سابقه ای کاهش یافته بود، به تدریج به سطح مطلوب باز خواهد گشت. تدریجی بودن بازگشت روابط کارگزاری، دلایل متعددی دارد که یکی از آنها فرایندهای پیچیده و طولانی اجرای استانداردها و ضوابط بین المللی فعالیت های بانکی است که بعد از بحران مالی سال‌های ۲۰۰۹-۲۰۰۷ تشدید شده اند.
در ادامه این گزارش اقدامات بانک ها و روند تغییر روابط کارگزاری شان با بانک های خارجی بررسی می شود:
** بانک ملی
در بانک ملی از ابتدای بهمن ۹۴ و اندکی پس از اجرایی شدن برجام تا پایان شهریور ۹۵ این بانک با ۲۵ بانک خارجی روابط کارگزاری داشته و برای برقراری روابط با ۱۰۱ بانک دیگر نیز در حال مذاکره بوده است. اما برآورد صورت گرفته حاکی از آن است که بانک ملی در سال ۹۵ در مجموع موفق به برقراری ارتباط با ۳۰ بانک شده و مذاکره را با ۱۱۰ بانک در دستور کار داشته است.
** بانک کشاورزی
بانک کشاورزی اما در سال ۹۲ با ۷ بانک ۱۶ رابطه کارگزاری داشته به این معنا که نزد ۷ بانک تعدادی حساب ارزی داشته است. در سال ۹۳ ، تعداد این بانک ها تغییری نکرده اما روابط کارگزاری با کاهش ۵۰ درصدی به ۸ رسیده است. در سال ۹۴ اما این بانک موفق شده که تعداد رابطه های کارگزاری اش را با رشد چشمگیر به ۵۰ رابطه با ۹ بانک برساند. این رقم تا پایان شهریور ۹۵ به ۵۴ رابطه با ۱۲ بانک رسیده است. البته برآورد بانک کشاورزی نشان از افزایش تعداد ۹۹ رابطه کارگزاری با ۲۱ بانک برای کل سال ۹۵ بوده است.
** بانک صنعت و معدن
در بانک صنعت و معدن در سال ۹۲ سه رابطه کارگزاری با سه بانک چینی، عراقی و روسی برقرار بوده که این تعداد در سال ۹۳ و ۹۴ نیز ثابت بوده است. اما پس از اجرایی شدن برجام تا پایان شهریور ماه ۹۵؛ این بانک موفق شده ۶۰ رابطه کارگزاری را با ۶۰ بانک از کشورهای آلمان، ایتالیا، اسپانیا، بلژیک، اتریش، فرانسه، انگلیس، چین، کره جنوبی، هند، ترکیه، امارات متحده عربی، روسیه، اکراین، چک، اسلواکی، مجارستان، سوئیس، عراق، تاجیکستان، ارمنستان، مالزی برقرار کند.
آن طور که این بانک اعلام کرده تا بهمن ماه ۱۳۹۵ تعداد کارگزاران خارجی به ۷۱ بانک افزایش یافته که پیش بینی شده که این تعداد با اضاقه شدن بانک هایی از الجزابر و تایلند تا پایان سال۹۵ به ۷۵ بانک رسیده باشد.
** بانک توسعه صادرات
بانک توسعه صادرات نیز دستاورد قابل توجهی در این زمینه داشته است به طوری که از سال ۹۲ تا ۴ تعداد روابط کارگزاری با ۶، ۱۲، و ۱۴ بانک برقرار بوده که این تعداد تا پایان شهریور ۹۵ به ۷۵ رابطه با کارگزاری با ۷۵ بانک رسیده است.
** بانک تجارت
بانک تجارت نیز در سال های ۹۲ و ۹۳ تنها دارای یک کارگزار بوده اما از بهمن ماه ۹۴ تا پایان شهریور ۹۵ موفق به برگزاری رابطه با ۶۵ کارگزار فعال شده است.
** بانک مسکن
روابط کارگزاری بانک مسکن نیز طی سال های ۹۲ تا ۹۴ ۵ محدود به ۵ بانک از کشورهای ترکیه، چین، کره جنوبی، ژاپن و امارات متحده عربی بوده است اما پس از اجرای برجام، ۱۱ رابطه کارگزاری با کشورهای آلمان، اسپانیا، بلژیک، اتریش، سوئیس و تایلند برقرار شده است. همچنین برآورد این بانک حاکی از آن است که تعداد رابطه های کارگزاری این بانک تا پایان سال ۹۵ به ۱۵ رابطه رسیده است.
** بانک ملت
در بانک ملت نیز در سال های ۹۲ و ۹۳ تعداد ۱۲ رابطه کارگزاری برقرار بوده که به دلیل تحریم سیستم سوئیفت مبادله ها محدود شده بود. این آمار در سال ۹۴ به ۴۵ کارگزار افزایش یافته است.
