گرما در این منطقه به حدی است که لاشه حیوانات نیز تجزیه نمی‌شوند چراکه لاشه پیش از تجزیه شدن توسط باکتری‌ها به دلیل قدرت آفتاب خشک می‌شود.
با این گرما تصور وجود حیات برای هیچ‌کس معنا پیدا نمی‌کند اما واقعیت این است که تنوع گیاهی لوت ایران حتی از طبیعت شمال ایران هم بیشتر است.
واکاوی رازهای سربه‌مهر لوت
شاید تصور این امر برای کسانی که هنوز هم پا در شن و ماسه‌های کویر نگذاشته‌اند سخت باشد اما فهمیدن رازهای سربه‌مهر کویر کوله‌بار سفر می‌خواهد و قلبی عاشق، اگر کوله‌بار سفر بستی و پای در این وادی گذاشتی آنگاه آسمان پرستاره و سکوت کویر، موزاییک‌های شنی، کریستال‌های نمکی و شهرهای خیالی لوت تو را آن‌چنان جذب خود خواهند کرد که عاجز از هر کاری جز سجده بر خالق این‌همه زیبایی خواهی بود.
بیابان لوت واقع در جنوب شرقی ایران با مساحتی ۱۷۵ هزار کیلومتر بیست و پنجمین بیابان بزرگ جهان به شمار می‌رود.
این بیابان بنا به شواهد تاریخی عمری پنج‌هزارساله دارد و از این‌رو یکی از قدیمی‌ترین کویرهای دنیا شناخته می‌شود.
به باور برخی از زمین شناسان، این کویر در زمان‌های گذشته دریای کم‌عمقی به نام تیس بوده است که طی گذشت زمان و به علت گرمی هوا خشک‌شده است.
توپوگرافی معجزه‌گون و وهم برانگیز لوت
طی سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ میلادی این منطقه از ایران به‌عنوان گرم‌ترین نقطه‌ی سطحی کره‌ی زمین شناخته‌شده که دانشمندان علت آن را رنگ تیره و خشکی سطح آن می‌دانند.
توپوگرافی معجزه‌گون و وهم برانگیز مهم‌ترین دلیلی بود که سبب شد تا یونسکو در سال جاری لوت را به‌عنوان میراث جهانی ثبت کندتوپوگرافی معجزه‌گون و وهم برانگیز مهم‌ترین دلیلی بود که سبب شد تا یونسکو در سال جاری لوت را به‌عنوان میراث جهانی ثبت کند.
در جای‌جای این بیابان آثار کلوتها و سازه‌های صخره‌ای تحت فرسایش بادی با چندین متر ارتفاع دیده می‌شود، گویی که این آثار همچون قارچی از قلب کویر سر برون آورده‌اند.
منطقه کلوتها از دور به خرابه‌های شهری بزرگ می‌ماند که توصیف‌های ازجمله شهر خیالی، شهر لوت، بزرگ‌ترین شهر کلوخی جهان از آن شده است.
کشف ناخن دایناسور
مرتفع‌ترین هرم‌های ماسه‌ای دنیا به طول ۴۸۰، وجود ۴۰ مخروط آتش‌فشان کواترنر، دشت‌هایی از گدازه‌های بازالتی چاله چاله نظیر «گندم بریان»، پهنه‌های شنی مواج، وجود بزرگ‌ترین نبکاهای جهان تپه‌های شنی پوشیده از گیاه نبکاها که یکی از شگفتی‌های همزیستی خاک و آب و گیاه است، مرتفع‌ترین ربدوها (ربدوها مشابه نبکاها با ابعاد بزرگ‌تر شکل‌های پیچیده‌تر در لوت غربی می‌باشند.) از دیگر جاذبه‌هایی است که هرساله جمع زیادی از گردشگران و زمین شناسان را به سمت لوت جذب کرده است.
این‌ها تنها بخشی از جاذبه‌هایی است که سبب شده بیابان لوت در فهرست آثار جهانی به ثبت برسد اما در کنار این جذابیت‌ها هنوز بخشی از شواهد تاریخی و جذابیت‌های طبیعی در بیابان لوت وجود دارد که مطالعات و تحقیقات در مورد آن ادامه دارد.
کشف ناخن دایناسور، کشف کهربا، کشف شهاب‌سنگ، کشف فسیل‌هایی با عمر حداقل ۴۰ میلیون سال و جذابیت‌های طبیعی ازجمله آن‌ها محسوب می‌شود.
کلنی فسیل با قدمت ۴۰ میلیون ساله در لوت
یکی از فعالان بخش گردشگری خراسان جنوبی که به همراه یک تیم زمین‌شناسی تحقیقات زیادی در بیابان لوت انجام داده است در گفت‌وگو با خبرنگار مهر از کشف یک کلنی از فسیل‌ها در لوت خبر داد و گفت: این منطقه در ۳۰ کیلومتری شرق روستای حیدرآباد بوده که درگذشته ساحل دریای قدیم لوت بوده است.
احمد رونقی بابیان اینکه در این منطقه آمونیت ها و فسیل‌های سلولی و حلزون‌های مختلف و انواع سخت پوستان پیداشده است، عنوان داشت: یکی از این فسیل‌ها که تحویل موزه فسیل بیرجند نیز شده یک فسیل حلزون با یک متر طول است.
وی بابیان اینکه طول یک متری حلزون نشان می‌دهد که این فسیل حداقل در ۴۰ تا ۵۰ میلیون سال قبل شکل‌گرفته است، افزود: هنوز عمر دقیق این فسیل‌ها مشخص نیست و این فسیل‌ها برای تحقیق بیشتر به آلمان و فرانسه فرستاده‌شده‌اند اما به‌طور حتم عمر آن حداقل ۴۰ میلیون سال خواهد بود.
شناسایی ده‌ها سنگ‌نگاره از انسان‌های اولیه
این فعال گردشگری با اشاره به اینکه علاوه بر این فسیل‌ها ده‌ها سنگ‌نگاره چوپانی در این بیابان کشف‌شده است، بیان کرد: این سنگ‌نگاره‌ها حاوی شکل‌های مختلف بز، حیوانات بوده که نشان‌دهنده دغدغه‌های مردم منطقه که عموماً انسان‌های اولیه بوده‌اند، است.
ریگ یلان، بلندترین کوه‌های ماسه‌ای جهان، دره‌ها و تاس‌های شنی از جذابیت‌های لوت هستند و این تاس‌های شنی به شکل مخروط‌های آتش‌نشانی هستند که در فصل بهار پر آب می‌شوندرونقی ادامه داد: این سنگ‌نگاره‌ها در ۲۰ کیلومتری شمال روستای حیدرآباد نهبندان قرار دارند.
وی همچنین خونگرمی مردم و صنایع‌دستی خیره‌کننده روستای حیدرآباد را یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های کویر لوت می‌داند و می‌گوید: در سفرنامه‌های افراد مختلف از مردم این روستا یادشده است.
وی بابیان اینکه پروفسور گابریل در سفرنامه خود بارها ازاین‌رو ستا نام‌برده است، بیان داشت: گابریل در سفر خود به کویر لوت چنان مجذوب راهنمای محلی خود می‌شود که در با اشک و اندوه از او جدا می‌شود و اکنون نیز نوه این راهنمای محلی در حیدرآباد زنده است.
رونقی، ریگ یلان، بلندترین کوه‌های ماسه‌ای جهان، دره‌ها و تاس‌های شنی را یکی دیگر از جذابیت‌های لوت برشمرد و گفت: این تاس‌های شنی به شکل مخروط‌های آتش‌نشانی هستند که در فصل بهار پر آب می‌شوند.
جادوی رنگ‌ها در کوه‌های مینیاتوری
وی بابیان اینکه کلوت های رنگی و کوه‌های مینیاتوری یکی دیگر از زیبایی‌های لوت بوده که می‌توان از آن نام برد، بیان داشت: کوه‌های مینیاتوری یکی از زیباترین شگفتی‌های طبیعت در شش کیلومتری جنوب غرب نهبندان بوده که دیدن آن هر تماشاگری را حیرت‌زده می‌کند.
تابه‌حال مجموعه‌ای کامل با ویژگی‌های بیابان لوت در هیچ مکان دیگری از جهان ثبت‌نشده استرونقی بابیان اینکه این کوه‌ها به رنگ‌های قرمز و خاکستری و فاقد پوشش گیاهی هستند، افزود: این کوه‌ها به دلیل فرسایش سریع در برابر باد و باران به شکل دندانه‌دندانه و پر از لبه‌ها و چاک‌های مکرر درآمده‌اند که بومیان این منطقه به سبب شکل غیرعادی کوه‌ها، آن‌ها را مریخی می‌دانند.
مدیر پایگاه جهانی لوت نیز بابیان اینکه بیابان لوت ویژگی‌های برجسته بسیاری دارد که در دنیا منحصربه‌فرد است، اظهار کرد: قرارگیری این منطقه در موقعیت فوق‌العاده خشک، وزش بادهای قوی، در دسترس بودن ته‌نشست رسوبات دریاچه‌ای برای توسعه کلوتها، و وجود رسوبات ریزدانه شرایط مناسبی را برای ایجاد و تکامل عوارض زمین‌شناسی ویژه در بیابان لوت فراهم کرده است.
بازدید ۱۰ هزار گردشگر از لوت
زهرا ملکوتی بابیان اینکه پدیده‌های ژئومورفولوژیکی منحصربه‌فردی که در بیابان لوت طی هزاران سال شکل‌گرفته سبب شده به‌عنوان یک منطقه منحصربه‌فرد، دانشمندان و گردشگران زیادی را به خود جلب کند، بیان کرد: تابه‌حال مجموعه‌ای کامل با ویژگی‌های این بیابان در هیچ مکان دیگری از جهان ثبت‌نشده است.
وی از بازدید ۱۰ هزار نفر از بیابان لوت از ابتدای سال جاری تاکنون خبر داد و گفت: از این تعداد یک هزار و ۳۰۰ نفر گردشگر خارجی بوده‌اند.
مدیر پایگاه جهانی بیابان لوت همچنین به برنامه‌های نوروزی این پایگاه اشاره کرد و گفت: چیدن سفره هفت‌سین در محل پایگاه، بازدیدکنندگان ساماندهی مسیرهای ورود به بیابان لوت جهت تردد راحت‌تر گردشگران، ایجاد و ساماندهی خانه صنایع‌دستی روستای دهسلم جهت تولید و عرضه صنایع‌دستی، راه‌اندازی نمایشگاه صنایع‌دستی روستای دهسلم جهت تولید و عرضه تولیدات دستی بانوان روستا، برنامه شترسواری در روستای دهسلم، برپایی ایستگاه ثبت خاطرات و نقاشی در محل پایگاه و عکاسی گردشگران در محل پایگاه و نخلستان روستا به همراه اهالی بالباس‌های محلی ازجمله این برنامه‌ها است.
تجهیز چهار اقامتگاه بومگردی
ملکوتی همچنین به تجهیز تعدادی از خانه‌های بوم گردی روستای دهسلم جهت اسکان و پذیرایی از مسافران و گردشگران با مشارکت اهالی روستا خبر داد و گفت: در حال حاضر چهار اقامتگاه بومگردی در روستا آماده اسکان بوده و ۱۹ اقامتگاه نیز در دست اجرا است.
هزینه یک‌شب اقامت در اقامتگاه های بوم گردی حاشیه کویر لوت همراه با پذیرایی بیشتر از ۱۰۰ هزار تومان نیست وی بابیان اینکه در این اقامتگاه غذاهای محلی با نان محلی سرو خواهد شد، بیان داشت: هزینه یک‌شب اقامت در این خانه‌ها همراه با پذیرایی بیشتر از ۱۰۰ هزار تومان نیست که در مقایسه با هتل‌ها بسیار مقرون‌به‌صرفه خواهد بود.
هرچند کویر لوت بین سه استان خراسان جنوبی، کرمان و سیستان و بلوچستان تقسیم‌شده و این کویر بیشتر به نام کرمان شناخته‌شده است اما به عقیده بسیاری از فعالان این عرصه ورود به خراسان جنوبی، عبور از شهر تاریخی نهبندان و درنهایت روستای دهسلم بهترین مسیری است که می‌تواند گردشگران را به دل این زیبایی‌های کویر برساند.
مسیرهای دسترسی به بیابان لوت استان خراسان:
بیرجند- نهبندان- دهسلم- بیابان لوت (ریگ یلان)
نهبندان- حیدرآباد- بیابان لوت (ریگ یلان)
