اغلب کارشناسان و فعالان بازار در این زمینه معتقدند با وجود سرمازدگی مرکبات شمال کشور به دلیل کاهش دمای هوا در ابتدای زمستان، هیچ نیازی به واردات برای بازار شب عید نیست، اما متاسفانه سرمازدگی محصولات، بهانه‌ای برای واردکنندگان میوه شده است.
پرتقال ایرانی در انبار، پرتقال وارداتی در بازار
درحالی قرار است پرتقال‌های وارداتی توسط دستگاه‌های مسئول در بازار توزیع شود که باغداران مازندران با دستان خود حاصل دسترنجشان را دفن می‌کنند و دلالان، پرتقال تولیدی باغداران جنوبی را که به قیمت پایین خریداری کرده‌اند، در بازار به قیمت بالای ده هزار تومان به فروش می‌رسانند و راه را برای واردات باز کرده‌اند.
پس از سرمازدگی بخشی از پرتقال شمال کشور، بررسی‌های کارشناسی نشان می‌داد مجموع پرتقال سالم شمال و پرتقال جنوب کشور در حدی هست که بتواند تقاضای بازار شب عید را تامین کند؛ اما ورود دلالان به بازار موجب به هم ریختن بازار شد و راه را برای واردات باز کرد.
دلالان با خرید پرتقال جنوب کشور از باغداران به قیمت نازل، آن را در بازار با قیمت بسیار بالا به فروش می‌رسانند به طوری که در هفته‌های اخیر پرتقال جنوب به هر کیلو ده هزار تومان هم رسید و همین مساله، بهانه‌ای برای صدور مجوز واردات پرتقال از مصر و ترکیه توسط دولت شد.
این در حالی است که کارشناسان می‌گویند، دولت بهتر بود پولی را که می‌خواهد صرف واردات پرتقال از مصر و ترکیه کند، برای خرید تضمینی پرتقال تولیدی جنوب و پرتقال سالم شمالی می‌کرد و آن را با قیمت مناسب در بازار توزیع می‌کرد. یعنی بهتر بود توان و همتی که دولت برای خرید و توزیع پرتقال‌های وارداتی گذاشت، صرف خرید پرتقال تولیدی شمال و جنوب کشور می‌کرد تا هم باغداران محصولات خود را به بهای نازل به دلالان نفروشند و هم بازار به دست دلالان نیفتد که پرتقال سالم جنوب را به بهای گزاف به فروش برسانند.
خرید تضمینی انجام نشد
براساس گزارش خبرنگار جام‌جم، هزاران تن از محصول مرکبات باغداران منطقه میانکاله به دلیل نبود امکانات و انبارهای مناسب نگهداری مرکبات، فاسد شده است و باغداران درحال دفن حاصل دسترنج خود هستند یا این‌که سرنوشت محصولاتشان را به آب رودخانه‌ها می‌سپارند. این باغداران به علت عدم تحقق وعده‌های دولت برای خرید تضمینی، مجبور به نگهداری محصولات خود شده بودند.
این اتفاق‌ها گرچه باعث شده در بسیاری از مناطق تولید مرکبات استان مازندران آسیب‌های جدی به بار بیاید و تولید سال آینده را نیز تحت تاثیر خود قرار دهد، اما زاویه‌ای پنهان را از واقعیتی تلخ درباره بهانه واردات بیشتر مرکبات و پرتقال، آشکار کرده است.
هیچ کمکی به ما نشده است
یوسف منصوری، یکی از باغداران منطقه میانکاله درباره ارائه کمک‌های دولتی به جام‌جم گفت: انتشار اخبار و همچنین اظهار نظرهای مختلف تنها باعث سردرگمی باغدارها شد به این دلیل که بسیاری از باغداران به دلیل عدم اجرای برنامه‌هایی که از سوی مسئولان جهادکشاورزی اعلام شده بود، محصولشان را از دست دادند. به عنوان مثال برای تحویل پرتقال‌ها به مراکز اعلام شده، مدت زمان طولانی انتظار خودروها برای تخلیه بار، به محصولات آسیب جدی وارد کرد.
وی تاکید کرد: تا این لحظه حتی یک ریال هم برای کشاورزانی که بارهایشان را تحویل داده‌اند، پرداخت نشده و برخی از تولیدکنندگان که در گذشته به عنوان کارآفرین از آنها یاد می‌شده به همین دلیل اکنون محتاج کمک شده‌اند.
منصوری درباره بی‌توجهی مسئولان به باغداران این منطقه گفت: رسانه‌ها و اخبار، دائم از ارائه خدمات به باغداران آسیب دیده مطالبی را منتشر کرده‌اند، اما هیچ مسئولی تاکنون در باغ‌های منطقه حاضر نشده است تا از درد اصلی باغداران که تولید سال آینده آنها را تهدید می‌کند با خبر شود، به این دلیل که تقریبا 30 درصد باغ‌ها بخصوص درختان کمتر از پنج سال به‌طور کلی از بین رفته‌اند و سال آینده قطعا با کمبود تولید مواجه خواهیم بود.
دلال‌ها بارهای خوبی را جمع کردند
احمد ر، یکی دیگر از باغداران منطقه با اشاره به بی‌توجهی و بی‌برنامه بودن مسئولان برای جمع‌آوری محصولات به جام‌جم توضیح داد: در روزهای ابتدایی بروز این حادثه، دلال‌ها با استفاده از شرایط موجود سعی کردند محصول کشاورزان را به قیمت‌های بسیار پایین خریداری کنند و پس از حمل به بهانه فاسد شدن پرتقال‌ها هیچ پولی پرداخت نکردند.
وی تاکید کرد: پرتقال‌های شمال دستاویزی برای سودجویی افراد شده و تقریبا مشکل اصلی به حاشیه رانده شده است، چون کارخانه‌های کنسانتره از خرید خودداری کردند، مراکز خرید حتی حاضر به پرداخت کیلویی 200 تومان هم نشدند.
این باغدار درباره ریختن پرتقال‌ها به داخل رودخانه گفت: مشکل اصلی باغداران هنگام ریزش محصول پای درخت‌ها این است که خاک باغ اسیدی شده و قابلیت تقویت ریشه درختان را از دست می‌دهد، بنابراین باغداران برای جلوگیری از این مشکل تمام محصول ریخته شده پای درختان و حتی آن بخش را که روی درختان فاسد شده بود به داخل رودخانه ریختند تا کیفیت خاک باغ را حفظ کنند.
به اعتقاد وی، مشکل اصلی امروز ورود این پرتقال‌ها به دریاست چون حجم انبوهی از پرتقال‌های به آب ریخته شده باعث آسیب‌رساندن به تور ماهیگیران منطقه شده و همین نکته میزان صید آبزیان منطقه را به شکل چشمگیری کاهش داده است.
موجودی انبار 150 هزار تن است
دلاور حیدرپور، رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان مازندران درباره میزان خسارت وارده به پرتقال‌های این استان به جام‌جم گفت: خسارت کلی پرتقال شمال کشورمان به دلیل سرمازدگی 500 هزار تن بوده است و مجموعا نزدیک به 700 هزار تن پرتقال دچار سرمازدگی و کم‌آبی شده بود.
وی با اشاره به این‌که همه پرتقال کشور در شمال تولید نمی‌شود، افزود: براساس اسناد و مدارکی که در اختیار داریم، نزدیک به 150 هزار تن پرتقال در انبارها ذخیره‌سازی شده است که نسبت به گذشته کمتر موجودی داریم، اما براساس شرایط موجود تقریبا 15 تا 20 درصد از این محصولات از بین خواهد رفت.
حیدرپور با تاکید بر این‌که مسئولیت واردات به‌عهده این نهاد نیست، به خبرنگار ما توضیح داد: ما در جریان واردات یا نیاز بازار نیستیم، اما آنچه مسلم است امسال پرتقال انبار شده بسیار کمتر از سال گذشته است و احتمالا شمال ایران نمی‌تواند تمام نیازهای بازار شب عید را تأمین کند، اما همان‌طور که قبلا نیز اشاره شد، این استان تنها تولیدکننده پرتقال در ایران نیست.
پشت درهای بسته تصمیم‌گیری شده است
سیدرضا نورانی، رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردکنندگان میوه و سبزی، درباره واردات مرکبات به جام‌جم گفت: با توجه به سیاستگذاری‌های وزارت جهاد کشاورزی کاملا مشخص است که تشکیلات قانونی بخش خصوصی از چرخه تصمیم‌گیری‌ها کنار زده شده و تمام تصمیم‌ها پشت درهای بسته گرفته می‌شود.
وی افزود: به‌طور کلی هرسال در ایام پایانی سال بحث تأمین تقاضای بازار بهانه‌ای است برای واردات. درحالی که وزارتخانه جهادکشاورزی واردات مرکبات را تکذیب می‌کرد، قبل از آن 20 هزار تن پرتقال به سمت ایران بارگیری شده بود.
رئیس اتحادیه صادرکنندگان و واردات محصولات کشاورزی با انتقاد از رویه وزارت جهاد کشاورزی در مورد تنظیم بازار و استفاده نکردن از ظرفیت بخش خصوصی تصریح کرد: یک ماه است که سازمان تعاون روستایی از ما قیمت و شرایط برای واردات پرتقال را می‌پرسد، اما یکباره متوجه می‌شویم که 20 هزار تن پرتقال معادل صد تا 160 کانتینر بار کشتی شده و اکنون به ایران رسیده است.
وی تاکید کرد: اسناد مربوط به خرید این حجم پرتقال مصری از سوی شرکت نهاده‌های دامی جاهد تقریبا دو هفته قبل منتشر شد و دقیقا زمانی که محموله نزدیک ایران بود، مجوز خرید از سوی کارگروه تنظیم بازار نیز صادر و ابلاغ شد، بنابراین همان‌طور که قبلا نیز اشاره کردم، تمام تصمیم‌ها پشت درهای بسته گرفته شده است، بی‌آن‌که از تشکل‌های صنفی و بخش خصوصی که در این زمینه متخصص هستند، نظرخواهی شده باشد.
نورانی درباره واردات مرکبات از ترکیه تصریح کرد: آنچه لازم است به آن توجه داشته باشیم، این است که بخشی از باغ‌های ترکیه نیز دچار سرما زدگی شده و امیدواریم این حجم خرید از ترکیه شامل مرکبات آسیب‌دیده نباشد و حداقل محصول باکیفیت به بازار وارد شود.
سودجویان با جریان‌سازی به دنبال منافع هستند
درهمین حال مجتبی شادلو، رئیس اتحادیه باغداران درباره واردات پرتقال از خارج به خبرنگار ما گفت: بسیاری از صاحبان رانت دقیقا از فردای انتشار خبر سرمازدگی پرتقال‌های مازندران شروع به جریان‌سازی برای دولت کردند تا جایی که عامل افزایش قیمت پرتقال در بازار شدند و درنهایت بحث واردات جدی شد.
وی افزود: نباید فراموش کنیم دقیقا یک ماه قبل از سرمازدگی همه مسئولان اعلام کردند امسال مازاد محصول هم داریم و باید فکری برای صادرات آن داشته باشیم. بنابراین بر فرض این‌که محصول شمال هم آسیب‌دیده باشد، بازهم نیازی به واردات نداریم و برای بازار شب عید کاملا محصول داریم.
شادلو تاکید کرد: با مدیریت بازار می‌توانیم در حمایت از تولیدکنندگان داخلی گام برداریم، چون در صورت تحقق این امر یعنی واردات پرتقال به کشورمان، شاهد از بین رفتن تمام محصول داخلی خواهیم بود، چون نه از نظر قیمت و نه از نظر ظاهر، محصولات ایرانی قابلیت رقابت با وارداتی‌ها را ندارد.
این مقام صنفی با تاکید مجدد بر عدم نیاز به واردات پرتقال برای سال جاری تصریح کرد: با توجه به این‌که زمان برداشت پرتقال‌های والنسیا از اسفندماه آغاز می‌شود، لذا با برداشت محصول جدید، عرضه به میزان تقاضا و چه‌بسا بیشتر خواهد بود و بنابراین هیچ‌گونه نیازی به واردات پرتقال از کشورهای دیگر نداریم.
وی معتقد است، این‌گونه سیاست‌ها دقیقا تکرار همان تجربه تلخ از بین رفتن محصولات سیب‌زمینی و پیاز کشاورزان خواهد شد، چون با رسیدن پرتقال‌های وارداتی به بازار تقاضای خرید پرتقال‌های داخلی کاهش خواهد داشت و درنهایت شاهد از بین رفتن بخش عمده‌ای از آنها خواهیم بود.
اگر این پرتقال‌ها وارد شود، محصول داخل تقاضا ندارد
از سوی دیگر، حسین مهاجران، رئیس اتحادیه میوه و تره‌بار با تاکید بر حمایت از تولیدکنندگان داخلی درباره بحث واردات پرتقال به خبرنگار ما گفت: فارغ از این‌که این پرتقال نیاز بوده یا نبوده است، فقط این را باید در نظر داشته باشیم که اگر این پرتقال وارد ایران شود هر آنچه محصول داخلی بوده از بین خواهد رفت.
وی تصریح کرد: اگر واردات پرتقال مدیریت نشود، به نوعی زمینه از بین رفتن تولید داخل را فراهم کرده‌ایم، به این دلیل که پرتقال‌های وارداتی به دلیل سایزبندی دقیق و کیفیت بالا اکنون به صورت قاچاق، کیلویی 15 هزار تومان از سوی برخی متقاضیان خریداری می‌شود، اما اگر فرض کنیم این پرتقال به دلیل قانونی شدن واردات به قیمت 3500 تومان به میدان عرضه شود، کسی حاضر به خرید پرتقال داخلی خواهد شد؟
این مقام صنفی افزود: حتی اگر هم به واردات نیاز داریم، باید به گونه‌ای باشد که برای اردیبهشت ماه به بعد وارد بازار شود. به این دلیل که پرتقال ایرانی در سردخانه‌ها نیست که نگران از بین رفتن آن باشیم، بنابراین بهتر است اگر هم مجوزی صادر شده، مستقیم آن را وارد سردخانه کنیم تا در زمان مناسب وارد بازار شود.
رئیس اتحادیه میوه و تره‌بار معتقد است، با توجه به طرح توسعه باغات مرکبات جنوب ایران طی چند سال اخیر امسال بسیاری از آنها به بار نشسته‌اند و محصول زیادی از این منطقه وارد بازار خواهد شد، به همین دلیل برای بازار شب عید پرتقال والنسیای کافی وجود دارد که بیانگر بی‌نیازی از واردات برای تنظیم بازار شب عید است.
بازار را متلاطم می‌کنیم
رئیس کمیسیون کشاورزی مجلس هم گفت: چند روز پیش در نشستی به آقای حجتی، وزیر جهادکشاورزی گفتم آنقدر مرکبات داریم که نیازی به واردات نیست و بازار مرکبات را دوباره با واردات متلاطم نکنیم.
علی محمد شاعری در گفت‌وگو با فارس، در مورد واردات پرتقال از کشورهایی همچون مصر و ترکیه به ایران و واکنش مجلس به این موضوع، عنوان کرد: در جلسه‌ای با آقای حجتی مراتب اعتراض خود را مبنی بر این‌که با توجه به تولید، مرکبات در مناطق شمال و جنوب کشور به اندازه کافی وجود دارد، اعلام کردیم.
وی افزود: به اندازه کافی یخ‌زدگی و سرمازدگی آذرماه تولیدکنندگان مرکبات را در شمال کشور متضرر کرده و نمی‌خواهیم دوباره با واردات مرکبات، بازار متلاطم‌تر شود، چراکه نیازی به واردات پرتقال نیست.
