اصول کارآمد زندگی در نحوه ارتباطات و کنش و واکنش های ارتباطی ما تعریف شده اند و در واقع بر گرفته از نوع رفتار و کردار افراد تعریف می شوند.
در کنار کسب مدارج بالای تحصیلی و موقعیتی، یکی از مهمترین اصول در زمره قرار گرفتن شخصیت های برتر، پیاده سازی الفبای درست ارتباطات در حوزه روابط انسانی است. الفبایی که اولین نهاد آموزش آن خانواده و سپس جامعه و در پله آخر خود فرد است.
رشد روحی و روانی افراد در کانون خانواده بر گرفته از آموزه های خانواده است که گهگاه شاید کامل و شاید ناقص باشد. در پلکان دوم و نهایی تر جامعه و نهادهای آموزشی وظیفه تکمیل نمودن یافته ها و آموخته های فرد را به عهده دارند که بر اساس دامنه و موازین اجتماعی کلیه اصول رفتاری و ارتباطی تعریف و باز تعریف می گردد.
اما اصول ریزتر و جزئی تر زندگی افراد که شاید در هیچ مکان و کلاسی تدریس نشود، به نحوه تعاملات و نگرش های باطنی فرد و مهمتر از همه به ذات فرد بستگی دارد.
اینکه در کنار تعلیم ها و مدارج به دست آورده، درجه انسانیت ما چند است!؟ این خود مهمترین شاخص در زمره قرار گرفتن گروه انسانهای کارآمد است.
محققان ارتباطات در دنیای امروز کارآمدترین انسان را در گروه انسانهایی با ارزش بالای انسانیت نامگذاری کرده اند که صفات درستکاری و متعالی بودن و معتمد بودن را با خود در چرخه مناسبات شان اشاعه می دهند. اینکه افراد نگرشی ُبرد ُبرد داشته باشند ملاک حضور افراد خوشحال و سلامت در جامعه است.
جامعه شناسان معتقدند تغییرات رفتاری افراد تحت تاثیر تغییرات جامعه در حال گذار است. از یاد نبریم که همواره می توان مانع از تغییر ماهیت ارزشهای انسانی و ارزنده انسانیت در جامعه در حال گذار باشیم.
فرهنگ حمایت گری فرهنگی است که با تکرار، تمرین و تبلیغ در دسترس افکار عموم قرار می گیرد که این فرهنگ، فرهنگ غریبی برای جامعه ما محسوب نمی شود، اما در حال حاضر شاید در پس شتاب و هیجان دنیای پر سرعت امروز گم شده باشد.
پاسخ محبت را با محبت جبران کردن، یکی از اصول اولیه روابط نیاکان ما محسوب می شد. اینکه قدرشناس خوبی های گذشتگان باشیم و همانند انها با نقل داستان ارزنده بودن، نیکی را به بازماندگان گوشزد کنیم نشان از اشاعه عطوفت دارد. اینکه در دل نشست و برخاست های خود با اطرافیان زمانی برای نقل از مهربانی ها گذاریم و نیاکان را به یاد آوریم نشان از ایجاد روشی موثر در تشکیل حلقه های اتصال انسانیت برای نسل جدید است.
اولین گام در راه حفظ عناصر و مقوله های ارزشمند انسانیت، در تعامل با جوانان دیروز و کهنسالان امروز تعریف می شود. همان طور که توجه ما در دنیای حاضر به فرزندان و نسل جوان مان معطوف شده است باید با دیدی وسیع تر دامنه ء توجه خود را به سمت کهنسالان و نسل گذشته نیز معطوف گردانیم.
آنانی که تا دیروز چراغ راه و سرمایه گذار راه امروز ما بوده اند نباید در پیری و کهنسالی به دست فراموشی سپرده شوند، اعتبار و نقطه اتصال هر فردی در پیشینه خود نهفته شده است و بزرگترها همواره حفظ کننده این حلقه ها هستند. آرامشی که در کنار آنان وجود دارد حاکی از روح متعالی و بزرگشان است اینکه با درگیریهای روزمره و بی حوصله گی های زندگی شخصی خود، دلیلی برای ترک آنان داشته باشیم جامعه را در گرداب سیاهی از بی مهری که خود پلکان اولیه آن را چیده ایم قرار می دهد.
استادی می گفت: ای کاش خانه های سالمندان وجود نداشت یا اگر هم داشت با این نام نبود. ای کاش نام آنها به محفلی دوستانه تغییر نام پیدا می کرد، زیرا که امواج روانی کلمات مهمترین ضربه در شکل گیری افکار روشن یا تاریک را در ذهن فرد ایجاد می کنند. به قول پژوهشگران خانواده پدر و مادرها با انجام هر عملی بدون اینکه آموزش را به فرزندان خود ارائه دهند، بی کلام به آنان مدل منتخب رفتار با خودشان را می آموزند و به طور کامل انتظار عملکرد با خودشان را در ذهن فرزندانشان حک می کنند.
بزرگتری که دیروز دست جوان نابالغ اش را می گرفت و تسکین دهنده دردهایش بود حال که از کار افتاده شده محکوم به تنها ماندن نیست، چه بسا که تنهایی و نبود آنانی که دیروز را با آنها ساخته درد وسیعتری را به وی منتقل می کنند.
فرهنگ خوبی کردن با اشاعه و گسترش آن به فرهنگی همه گیر تبدیل می شود اگر مد نظرمان باشد که این جامعه همان محل برداشت نهایی ما است و هر آنچه می کاریم را به درستی بکاریم در زمان برداشت محصولی دست چین شده خواهیم داشت که حاکی عملکرد فرزندانمان به خودمان است.
مهربانی مقوله ای بسیار وسیع و مهمی است که از خصوصیات بارز انسانیت است، زیرا که در دیگر جانداران یافت نمی شود و این خصیصه جزء خصیصه انسان بودن و به تکامل رسیدن است به همین دلیل است که اگر شیری در بیشه ای به آهویی در هنگام وضع حملش حمله نکند و اسباب راحتی او را فراهم آورد خبر سازترین خبر در رسانه ها خواهد شد، چرا که از جانداران انتظار این فعل نمی رود. این صفت جز صفات ارزنده انسانیت محسوب می شود و چه حقیر می گردد انسانی که این صفت نهادینه شده در ذات خود را نادیده انگارد.
توجه به والدین و رسیدگی به امور آنان یکی از صفات مهم و اخلاق مدارانه انسانیت نام گذاری می شود که متاسفانه در جامعه ء امروز کم و بیش مشاهده می شود. در این عصر خیلی از نسل های گذشته توان همراه شدن با دنیای پر سرعت تکنولوژی را ندارند. این موضوع دلیلی است که آنان از بقیه جا بمانند و این جا ماندن توجیهی است برای تنها ماندن و افسرده شدن.
بسیاری از امور امروز، توسط ماشین هایی انجام می شود که از حیطه ذهن و پردازش دانش کهنسالان به دور است و حمایت عاطفی به نوعی خدمت رسانی و محو کردن دغدغه های آنان را در خود جای می دهد.
مهربان بودن صفت مقدسی است که با عمل به آن، شادمانی و خرسندی ملکوتی در خود فرد ایجاد می شود، که شاید تا روزها خود را از هر بدی و اتفاق ناگواری مصون بداند. مهربانی واژه ارزنده ای است که در هر عصری حضورش از اصلی ترین ستون های حفظ حلقه های انسانیت محسوب می شود. مهربانی تنها سلاحی است که آنان که اهل دنیای متعالی کمال هستند در مقابل بدکاران به کار می بنند، زیرا با اشاعهء پر وسعتش بدی ها را از میدان کنار می زند و دلیلی برای حذف خصومت ها می گردد.
مهرنوش خالدی پژوهشگر امور خانواده
