به گزارش ایران اکونومیست؛ علیمراد اکبری روز سه شنبه در دومین کنگره ملی مهندسی و مدیریت آب و خاک ایران که در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در کرج برگزار شد، افزود: از روز اول آمایش درست سرزمینی برای منابع آبی کشور انجام نشد به طور مثال می توان نمونه آن را در گیلان مشاهده کرد که سد سفیدرود در موقعیتی احداث شد که بارندگی 250 میلی متر داشت و آب آن به منطقه ای برای کشت برنج با میزان بارندگی یک هزار تا یک هزارو200 میلی متر هدایت شد.
وی اظهار داشت: همچنین نمونه دیگر آن را می توان در خوزستان دید که آب های شیرین را به زمین های نامناسب می برند درحالی که در آمایش سرزمین ظرفیت های بالادست و پایین دست در مدیریت منابع آب باید دیده می شد.
وی گفت: برای حل این معضل بایستی در راهبردها تحلیل جمعی داشته باشیم و اصلاح مدیریت یکپارچه، اصلاح روش کشت، کشاورزی حفاظتی، تغییر فصل کشت، توسعه تحقیقات و بهره گیری از فناوری های نوین و آب مجازی را مد نظر قرار دهیم.
***خروج سالانه بیش از 16 میلیارد مترمکعب آب از کشور
اکبری یکی از مشکلات در آمایش نادرست سرزمین را خروج سالانه بیش از 16 میلیارد مترمکعب آب از نقاط مختلف کشور اعم از جنوب، شمال و غرب کشور عنوان کرد و افزود: در مدیریت منابع آب اشتباهات بزرگی در گذشته داشتیم و مشکلات نیز پیش رو داریم که بی توجهی به آمایش سرزمین، نگاه فنی سالارانه و غیرخردمندانه به منابع آب و خاک از جمله آنها است.
وی، جدال نابرابر با طبیعت، نگاه غیرکارشناسانه به برنامه توسعه و توسعه سطح زیر کشت را از دیگر این اشتباهات دانست و بیان داشت: برای حل این معضلات نیازمند به یک آسیب شناسی و ارایه گزارش واقعی از وضعیت آب کشور هستیم تا سهم واقعی عوامل انسانی، سیاست بازی ها، عوامل مهندسی و عوامل اقلیمی مشخص شود.
***سهم 33 درصدی بخش کشاورزی در کسب و کار کشور
معاون وزیر جهاد کشاورزی در بخش دیگری از سخنان خود به بررسی وضعیت کشاورزی کشور پرداخت و گفت: سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی کشور حدود هفت درصد است که با اعمال تورم به 16 درصد می رسد.
وی افزود: این در حالی است که سهم بخش کشاورزی در کسب و کار کشور 33 درصد است که در این میزان، سهم حمل و نقل، صنایع مرتبط، فرآوری و صنایع تبدیلی و تکمیلی مرتبط با بخش کشاورزی دیده شده است.
اکبری به رشد بخش کشاورزی در سال گذشته اشاره کرد و تصریح کرد: این رشد در سال گذشته 5.4 درصد بوده و این در حالی است که رشد دیگر بخش ها از جمله صنعت و خدمات منفی بوده است .
به گفته وی ، در مجموع رشد کشور یک درصد بوده که مدیون بخش کشاورزی است.
وی به نقش مدیریت، متخصصان، پژوهشگران و اساتید و افراد صاحب نظر درگیر در این بخش به عنوان عاملی برای رشد در بخش کشاورزی اشاره کرد و پیش بینی کرد که این عدد در سال زراعی جاری افزایش یابد.
وی به نقش متخصصان آب و خاک در این رشد اشاره کرد و افزود: با این رشد عملکرد، در سال گذشته شاهد تولید 80 میلیون تن انواع محصولات کشاورزی بودیم که این عدد در پایان سال زراعی گذشته به 95 میلیون تن رسید.
معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی اظهارداشت: در سال زراعی گذشته بالغ بر 11.5 میلیون تن گندم از کشاورزان خریداری شد که کل تولید این محصول به 14 میلیون تن رسید در حالیکه در سال زراعی 93-92 ، 10 میلیون تن تولید داشتیم.
وی با اشاره به اینکه در چندسال گذشته شاهد خشکسالی های شدیدی بوده ایم، گفت: در سال جاری فقط در نوار غربی کشور شاهد وضعیت مطلوبی هستیم و در 10 استان کشور از یک تا 25 درصد میزان بارندگی و نظام بارش و پراکندگی آن کاهش داشته و در مجموع توزیع فصلی صد درصدی منفی بوده اما نسبت به سال ما قبل حدود 20 درصد مثبت بوده است.
اکبری به کاهش بارش ها و منابع آبی و مشکل در کیفیت آب اشاره کرد و افزود: آمارهای ضد و نقیضی وجود دارد که نشان دهنده ی عدم انسجام در بحث آماری و ارقام کشور است که بایستی تطبیق شود تا به آمار دقیقی برای تصمیم گیری ها برسیم.
وی ادامه داد: به همین منظور دو طرح بزرگ در معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی در دست اقدام است که یکی سند ملی آب است که تا پایان سال جاری سند جدید را به جامعه مهندسین تحویل می دهیم و دیگری محاسبه میزان دقیق آب مصرفی در بخش کشاورزی است.
وی با بیان اینکه این طرح به صورت میدانی و عملیاتی در مزارع در دست اجرا است، گفت: این طرح در سال زراعی جاری برای 10 تا 15 محصول شروع شده که قرار است طی 2 سال اعداد واقعی احصاء شود و از ارقام پراکنده دور شویم و به انسجام آماری برسیم.
***میزان فرسایش خاک در کشور ما سه برابر متوسط جهانی است
اکبری در ادامه به وضعیت منابع خاکی کشور اشاره کرد و افزود: ایران یکی از کشورهایی است که میان فرسایش خاکی در آن 16.7 تن در هکتار است که سه برابر متوسط جهانی است.
وی بیان داشت: به همین طریق حدود 60 درصد منابع خاک کشور ما میزان ماده عالی کمتر از شاخص یک دارند و این مشکلی برای منابع خاکی کشور است که باید روی آن کار شود.
وی گفت: به همین منظور طرح لایه حفاظتی خاک که در دولت تصویب شده و در مجلس شورای اسلامی نیز در دست بررسی است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی یکی دیگر ازبرنامه ها را طرح جامع خاک دانست که تهیه شده و در برنامه ششم توسعه عملیاتی می شود و در این برنامه بایستی سالانه 500 هزار هکتار سهم خاک در طرح ها دیده شود.
***ارتقای بهره وری آب در زیربخش آب و خاک
اکبری یکی از اهداف اصلی در زیر بخش آب و خاک کشاورزی را ارتقای بهره وری آب دانست و گفت: در این مسیر توسعه افقی در کشاورزی دیگر نداریم و به دنبال توسعه عمودی هستیم که باید به ازای مصرف هر مترمکعب آب میزان بهره وری را بالا ببریم و به همین منظور در سال زراعی جاری یکی از برنامه ها جایگزینی کشت دانه های روغنی به جای کشت گندم است.
وی به بحث حفاظت کمی و کیفی از منابع آب و خاک و پایداری اشاره کرد و ادامه داد: پایداری سرزمین خط قرمز ماست و ارتقای بهره وری در کشور باید جزو برنامه های راهبردی قرار گیرد.
وی به مشارکت بهره برداران در مدیریت منابع آبی اشاره کرد و اظهار داشت: نقش حکمرانی آب در کشور ما تا زمانی که در دست دولت است ما را به جایی نمی رساند و مدیریت آب باید به بخش خصوصی واگذار شود که این مدیریت باید از محل سدها تا جایی که به دست مردم می رسد انجام شود.
دومین کنگره ملی مهندسی و مدیریت آب و خاک کشور به مدت دو روز در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران با برگزاری سه کنفرانس، چهار نشست تخصصی و سه کارگاه تخصصی ادامه دارد.
