به گزارش ایران اکونومیست به نقل از خبرگزاری خانه ملت؛ مونتاژکاری یا تولید داخلی سوالی اصلی که این روزها ذهن بیشتر کارشناسان را در قراردادهای جدید خودرویی درگیر کرده است؛با گذشت حدود نیم قرن از شکلگیری صنعت خودروسازی در ایران، تکذیب توقف تولیدخودروهای مونتاژی درحالی به یک دغدغه برای خودروسازان تبدیل شده که با توجه به اهمیت تولید ملی، تاکنون اتفاق قابل توجهی در جهت بومی سازی این صنعت صورت نگرفته است.
نگاهی به وضعیت تولید خودرو در ایران نشان دهنده وابستگی شدید این صنعت به شرکت های خارجی است،درعین حال خودروسازان ایرانی در انتخاب شرکای خارجی خود تمام اختیارات را منحصر به تولیدکنندگان یک یا دو کشور کردهاند و این شرکای خارجی از انحصار قابل توجهی در تأمین قطعه شریک ایرانی خود برخوردارند.
این درحالی است که طبق اصول اقتصادی،محدود کردن تأمین قطعات به یک شرکت خاص،به صلاح نیست و این تکمنبع بودن باعث میشود تا شرکت خارجی هر زمان که اراده کرد نسبت به محدود کردن یا قطع تحویل قطعه اقدام کند.
توجه به داخلیسازی خودروها علاوه برافزایش توان طراحی و تولید خودرو درکشور باعث کاهش قیمت تمام شده تولید نیز خواهد شد؛اما خلأ موجود در این بخش امروزه عاملی برای رشد روزافزون قیمت تمام شده تولید خودرو در کشور و کاهش بهرهوری خودروسازان شده است،به همین دلیل شرکت های خودروساز مدام به دنبال دریافت مجوز افزایش قیمت تولیدات خود هستند.
با توجه به رکود شدید بازار خودرو و مشکلات جدی قطعه سازان، به نظر میرسد این عمق داخلی سازی پایین موجب تشدید رکود در صنعت قطعه سازی کشور میشود و باید تمهیداتی برای ورشکسته نشدن قطعهسازانی که بازارشان را به خاطر انعقاد این قراردادها در خطر میبینند، اندیشیده شود.
حال با این وضعیت نامناسب در زمینه تکنولوژی در صنعت خودرو ایران و با گذشت بیش از 40 سال از آغاز فعالیت، صنعت خودرو در ایران میخواهد به کدام راه برود؛ آیا این صنعت مونتاژکار است،آیا تنها میخواهد پایگاه تولید باشد یا اینکه سرانجام میخواهیم به خودروسازانی واقعی تبدیل شویم، سالهاست که این پرسشها مطرح میشود.
اگر سیاست براین باشد که ایران به عنوان یک قطب منطقهای برای هر برند خودروسازی درمنطقه تبدیل شود،باید از مونتاژکاری فاصله گرفته و به سوی تولید داخلی حرکت کند و سهم قطعه سازان داخلی را در تولیدات مشترک با شرکت های خارجی افزایش دهد.
اما اگر واقعاً تصمیم به خودروساز شدن داریم،با این روشی که تاکنون پیش رفتهایم،کشورمان خودروساز نخواهد شد، در همین راستا نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی،در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت،ضمن تاکید بر انتقال تکنولوژی و استفاده از توان تولید داخلی در قراردادهای جدید خودرویی بر فعالیت مشترک قطعه سازان ایرانی با شرکت های خارجی تاکید کردند، که به شرح زیر است:
اسماعیلی:الزام خودروسازان به استفاده ۴۰درصدی از قطعات داخلی/ مونتاژکاری به خودروسازشدن منتهی نمی شود
داریوش اسماعیلی درگفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت،با بیان اینکه مبنای کار در قراردادهای جدید خودرویی و شرکت های خارجی بر این بوده که از 40 درصد تولید داخلی شروع شده و در طول زمان افزایش یابد،گفت:اگر قرار نبوده که تولید خودروهای مشترک از ابتدا با تولید داخلی 40 درصد شروع شود، 40 درصد مقرر شده در قراردادهای جدید به چه چیزی اختصاص می یابد،اگر به تولید اختصاص نیافته احتمالا به مونتاژ اختصاص می یابد.
نماینده مردم سروستان،کوار و خرامه در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه مجلس برای همراهی با وزارت صنعت در قراردادهای جدید چند مولفه در نظر گرفته است، افزود:انتقال تکنولوژی به داخل، شروع فعالیت ها با تولید داخلی و افزایش سهم داخلی به مرور زمان از الزامات مجلس در قراردادهای جدید بوده است.
ارتباط خودروسازان و قطعه سازان با تحقیق و توسعه باید گسترش یابد
اسماعیلی با بیان اینکه کمیسیون صنایع و معادن مجلس مطالبه ارسال متن قراردادهای جدید خودرویی به کمیسیون را داشته است،ادامه داد:مونتاژکاری در مجموع به خودروساز شدن منتهی نمی شود،ارتباط خودروسازان و قطعه سازان با دانشگاه و تحقیق و توسعه باید گسترش یابد.
وی با تاکید براینکه انعقاد قراردادهای جدید باید همراه با انتقال تکنولوژی باشد،یادآور شد:شرکت های قطعه ساز داخلی باید با خودروسازان خارجی فعالیت مشترک داشته باشند تا به سرعت وارد رقابت بین المللی شوند.
ایران نباید برای همیشه مونتاژکار و مصرف کننده خودروهای خارجی بماند
اسماعیلی با بیان اینکه ایران نباید برای همیشه مونتاژکار و مصرف کننده خودروهای خارجی بماند،افزود:باید از قطعات داخلی برای ساخت خودروهای جدید استفاده کرد و بر تولید داخلی تکیه کرد،البته کیفیت قطعات داخلی نیز به مرور زمان افزایش یابد.
وی با اشاره به اینکه در همکاریهای خودرویی استفاده از قطعات داخلی خودروها از 40درصد شروع و در مدت 2 سال به 80 درصد برسد،ادامه داد:اگر الزامات مجلس مبنی براستفاده از توان داخلی و انتقال تکنولوژی محقق نشود،حتما مجلس و کمیسیون صنایع و معادن این موضوع را پیگیری می کنند و خودروسازان باید پاسخگو باشند.
نایب رییس کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی،با بیان اینکه دراین شرایط باید هرچه بیشتر از قطعه سازان داخلی حمایت کرده تا زمینه داخلی سازی انواع قطعات درکشور فراهم شود،اظهار کرد:هدف وزارت صنعت باید رساندن ساخت داخل قطعات خودروها به بالاترین سطح ممکن باشد تا تولید در برابر تکانه های خارجی آسیبی جدی نبیند.
انصاری:مونتاژکاری سهم ایران از قراردادهای جدید خودرویی/ضرورت گنجاندن پیوست تکنولوژی در قراردادهای جدید
رضا انصاری درگفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت،با بیان اینکه در قراردادهای جدید به ویژه صنعت خودرو تحت عنوان انتقال تکنولوژی،خرید تجهیزات انجام می شود،گفت:توانمندی طراحی، ساخت،R&D در قراردادها به کشور انتقال نمی یابد و ایران تنها توانمندی بهره برداری، مونتاژکاری و تعمیر و نگهداری را از این قراردادها کسب می کند.
نماینده مردم داراب و زرین دشت درمجلس شورای اسلامی،با اشاره به اینکه تکنولوژی به معنای واقعی به کشور وارد نشده و ایران سالیان طولانی از واردات محصولات متضرر شده است،افزود:اگر انتقال تکنولوژی به داخل کشور صورت گیرد،ایران از مونتاژکاری صرف فاصله گرفته و توان ساخت محصولات در داخل کشور را پیدا خواهد کرد.
پیوست فناوری و تکنولوژی باید در تمام قراردادهای خارجی گنجانده شود
انصاری با بیان اینکه درتمام قراردادهای خارجی باید پیوست فناوری و تکنولوژی گنجانده شود، ادامه داد:با این روش دانشگاه ها و نهادهای پژوهشی ضلع سوم قراردادها می شوند و با یادگیری فناوری های نو از مونتاژکاری فاصله گرفته می شود.
وی با اشاره به اینکه با مونتاژکاری نمی توان خودروساز شد،یادآور شد:ایران برای اینکه بتواند قطب منطقه ای خودروی یک برند شود،باید فناوری آن برند را به داخل کشور منتقل کندتا بتوان ارزش افزوده بیشتری نصیب کشور کرد.
بازار را در قراردادهای جدید نباید در اختیار بنگاه های خارجی قرار داد
انصاری با بیان اینکه برندهای بزرگ به عنوان منبع تکنولوژی به خاطر منافع بنگاه های خود علاقه و تمایلی به انتقال توانمندی های طراحی،مهندسی و تحقیق و توسعه به کشور ندارند،افزود:در قراردادهای جدید نباید بازار را دراختیار کشورها و بنگاه های خارجی قرار داد و باید در این قراردادها،صنعت کشور و مراکز پژوهشی را که گیرنده تکنولوژی هستند، در قراردادهای جدید وارد کرد.
وی با اشاره به اینکه برای خروج از مونتاژکاری باید توان مراکز پژوهش فناوری را شناخت و با ارزیابی این واحدها آنها را رتبه بندی کرد،ادامه داد:دغدغه مسئولان صنعتی کشور و خودروسازان باید ورود تکنولوژی و کاهش و قطع مونتاژکاری در کشور باشد و این حرکت می تواند سیر صعودی رونق صنعت کشور را تسریع بخشد.
جلوگیری از مونتاژکاری سبب رقابت پذیری صنعت در فضای بین المللی می شود
این نماینده مردم در مجلس دهم،با اشاره به تجربه موفق کشورهایی همانند کره جنوبی،چین و ترکیه در انتقال تکنولوژی به داخل کشور ،اظهارکرد:جلوگیری از مونتاژکاری سبب رقابت پذیری صنعت در فضای بین المللی و ارزآوری برای کشور می شود و اقتصاد را در برابر تکانه های خارجی مقاوم می کند.
تمام مشکل صنعتی کشور کمبود نقدینگی نیست
انصاری با بیان اینکه عامل اصلی در مونتاژکاری خودروهای جدید میزان درآمد حاصله آن برای کشور است،افزود:ایجاد نگاه ترکیبی که یکسوی آن توانمندی های داخلی و طرف دیگر تجربه کشورهای موفق جهانی است،می تواند کشور را به سمت توسعه و رشد صنعتی پیش ببرد.
عضوکمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی،با اشاره به اینکه تمام مشکل صنعتی کشور کمبود نقدینگی نیست، تصریح کرد:شرکت های موفق تکنولوژی های خاص را خریداری کرده و این فناوری را در تولید محصولات خود به کار برده و در صنعت خود ادغام می کنند.
ملکی:قطعه سازان ایرانی توان تولید قطعات مدرن را دارند/ مونتاژکاری خودرو محدود است
ولی ملکی درگفت وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت،گفت:اخیرا به نمایندگی از کمیسیون صنایع و معادن از مجموعه های خودروسازی ایران خودرو و سایپا بازدید کردم که مشاهده شد برخی اقدامات در زمینه طراحی بدنه خودرو انجام شده است.
نماینده مردم مشکین شهر درمجلس شورای اسلامی،با بیان اینکه یکی از مهمترین فاکتورها در خودروسازی بدنه خودرو است، افزود:در مدت چندماه اخیر پس از اجرای برجام مدل های جدیدی طراحی و ماکت آن ساخته شده است، که در این طراحی ها از کارشناسان خبره طراحی شرکت های بزرگ خودروسازی استفاده شده است.
بیشتر خودروها از قطعات ساخت داخل استفاده می کنند
ملکی با اشاره به اینکه خودروسازان درگذشته در این سطح وارد طراحی خودرو نمی شدند، ادامه داد:در طی یک سال طراحی خودروها نتیجه قطعی نمی دهد و شاید بتوان تغییرات جزیی در برخی اجزای خودرو حاصل کرد.
وی با بیان اینکه نمی توان انتظار داشت تمامی قطعات موتور در طی زمانی کوتاه داخلی باشد، یادآور شد:مونتاژکاری زمانی رخ می دهد که قطعات ساخت خودرو از خارج وارد شود، در ایران جز برخی خودروها که تولید داخلی ندارند، مابقی خودروها از قطعات ساخت داخل استفاده می کنند.
مونتاژکاران به مرور زمان به سمت داخلی سازی قطعات حرکت کردند
ملکی با بیان اینکه خودرویی که برای نخستین بار وارد کشور می شود طبیعتا مونتاژ می شود،افزود:به مرور زمان از مونتاژ کاری کاسته شده و برخی قطعات آن در داخل کشور ساخته می شود و فناوری ساخت این مدل از خودرو به داخل منتقل می شود.
قطعه سازان ایرانی توان تولید قطعات مدرن را دارند
وی با اشاره به اینکه هرچقدر عمق قطعات ساخت داخل بیشتر شود،تعرفه واردات قطعه بیشتر خواهد شد،ادامه داد:اگر خودروسازان و مونتاژکاران نخواهند هزینه حمل و نقل بدهند و خروج ارز کمتر شود،قیمت نهایی خودرو هم تحتالشعاع قرار میگیرد و به سمت کاهش هدایت میشود.
رییس کمیته صنعت کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی،تصریح کرد:مونتاژکاران به مرور زمان به سمت داخلی سازی قطعات حرکت کردند و قطعه سازان ایرانی توان تولید قطعات مدرن را دارند.
در پایان لازم به ذکر است؛افزایش سهم تولیدات داخلی کشورمان باعث میشود تا سیاست مونتاژکاری مطلق به حداقل خود نزدیک شده و در نهایت سهم بیشتری از قطعات موردنیاز از سوی تولیدکنندگان و متخصصان داخلی تامین شود.
مدیریت دولتی درصنعت خودروسازی ایران عاملی برای ادامه سیاست مونتاژکاری و قبل از هرگونه تصمیمگیری یا ایجاد نقشه راه جدید، بد نیست نسبت به خروج مدیریت دولتی توجه داشته باشیم.