به گزارش ایران اکونومیست؛ شهرستان محلات با تولید سالانه دو و نیم میلیون تن سنگ تراورتن به عنوان کانون تولید سنگ نمای کشور نام گرفته و 12 درصد از تولید سنگ تراورتن دنیا را به خود اختصاص داده است.
70 معدن سنگ تراورتن و 250 کارخانه فرآوری سنگ در محلات وجود دارد و این ظرفیت به عنوان بخش مهمی از چرخه اقتصادی استان عمل می کند.
آنچه در مورد سنگ محلات از اهمیت ویژه ای برخوردار است، تقویت زیرساخت های فراوری سنگ، جلوگیری از خام فروشی و مدیریت ضایعاتی است که از فعالیت های معادن سنگ به جا می ماند و نباید اجازه داد که این ظرفیت های ناب در درآمد زایی و ارزش افزوده از کف برود.
یکی از مسایل مهمی که در کنار تولید سنگ های تزئینی در محلات باید مدنظر باشد، سامان ضایعات سنگ است که به صورت پراکنده و به صورت پسماندهای صنعتی در جای جای این شهرستان رها شده و از نظر زیبایی بصری و محیطی مشکلاتی را ایجاد کرده است.
شهرستان محلات در کنار تولید سنگ، به بام گل ایران شهرت دارد و یکی از مناطق کم نظیر گردشگری استان مرکزی است و به نظر می رسد سامان پسماندهای صنعتی سنگ به صورت پراکنده در آن باید در اولویت قرار گیرد.
کارشناسان امر ساختمانی و عمرانی معتقدند: لاشه های سنگ نما به منظور هر چه زیباتر کردن فضاهایی محیطی نظیر نماهای بیرونی و درونی ساختمان ها ، کف پوش ها و محوطه سازی ها و سنگ فرش خیابانی می تواند کاربرد داشته باشد و در حال حاضر این گنجینه باارزش بدون استفاده مانده است.
آنان بر این باورند که با برنامه ای اصولی و خوش فکری می توان افزایش و انباشت ضایعات سنگ را که اینک مشکلات جدی برای تولیدکنندگان معدنی شده و محیط زیست را نازیبا و آلوده کرده است به فرصتی درآمدزا ایجاد کرد و استفاده بهینه منطبق با الگوهای اقتصاد مقاومتی را در این حوزه عملیاتی کرد.
ضایعات سنگ، سرمایه ای است که به راحتی از پیکره صنعت سنگ جدا می شود و به جای دور ریختن می توان در سایه طرح های عمرانی زیباشناسانه از آن ها در عملیات ساخت و سازها و شاخه هایی از هنر استفاده بهینه کرد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان محلات در این باره گفت: ضایعات واحدهای سنگبری که به صورت پراکنده در محیط رها شده اند، بیشترین آلاینده بصری و محیطی این شهرستان را تشکیل می دهد.
حمید عبادی افزود: در حال حاضر مدیریت اصولی برای پسماندهای سنگبری ها اعمال نمی شود و تولید کنندگان تنها به محصول نهایی می اندیشند و ضایعات آن به صورت پراکنده وجود دارد و مخاطرات متعدد تخریب و زیستی در منابع پایه منطقه به جا می گذارد.
وی ادامه داد: بیش از 50 درصد از ماده اولیه واحدهای سنگبری محلات به ضایعات و پسماند تبدیل می شود و معدنکاران سنگ تزئینی پسماندها را در مکان های ممنوعه به صورت غیرقانونی تخلیه می کنند و باید این چالش هر چه زودتر حل شود.
وی اظهار کرد: از تخلیه ضایعات سنگی در نزدیکی مناطق مسکونی، گرد و غباری پراکنده می شود که به صورت ریزگرد در فضا معلق می ماند و باعث بیماری های تنفسی ساکنان می شود.
عبادی ادامه داد: ضایعات سنگ محلات از نوع سنگ تراورتن است که غبار آن حاوی سیلیس می باشد و این ذرات می تواند به قسمت های عمقی ریه برسد و باعث بیماری به نام سیلیکوزیس شود.
وی ادامه داد: پودر سنگ حاصل از تولید سنگ شامل مخلوط آب و ذرات بسیار ریز، از دیگر پسماندهای سنگبری های محلات است که در بخشی از عرصه های بکر طبیعی را از بین برده است و در محیط به شکل ملموس قابل رویت است.
عبادی افزود: این پودر سنگ ها با بارندگی به مواد روان و رقیق تبدیل می شود که با ورود آن ها به طبیعت بستر قلیایی شدن خاک و اثرات سوء بر رشد گیاهان وآلودگی آب های زیر زمینی فراهم می شود.
وی گفت: ذرات معلق و پودر شده سنگ با مخلوط شدن با آب به محلول سیمانی تبدیل می شود که با جمع آوری و تخلیه آن در عرصه های طبیعی حاصلخیزی خاک را از بین می برد.
عبادی افزود: به منظور جلوگیری از تخلیه پراکنده ضایعات واحدهای سنگبری، سه مکان در سطح شهرستان محلات شامل رقده، نخجیروان و نیم ور در نظر گرفته شده است.
وی گفت: سال گذشته 42 اخطار زیست محیطی به واحدهای سنگ بری که اقدام به تخلیه ضایعات در محل های غیر مجاز می کردند داده شد و شش واحد سنگ بری متخلف نیز به مراجع قضایی معرفی شدند.
رئیس انجمن صنفی سنگبران محلات با تایید بالا بودن ضایعات سنگ در کارگاه های فرآوری سنگ تزئینی گفت: ضایعات،باطله ها،نخاله ها و دورریز سنگ هنگام فرآوری در این کارگاه ها از میانگین جهانی 15 درصد بیشتر است.
حسین سروش افزود: بر اساس استاندارد و میانگین جهانی 45 درصد از سنگ ورودی به هر واحد سنگ بری،هنگام فرآوری می بایست به لاشه و ضایعات تبدیل شود که این رقم در واحدهای سنگ بری این شهرستان 50 تا 60 درصد است.
وی، برخوردار نبودن برخی واحدهای سنگبری از فناوری روز به دلایلی همچون تحریم ها، کمبود نقدیندگی و سرمایه در گردش را عامل ضایعات بالای سنگ دانست.
وی عنوان کرد: به روز کردن هر خط تولید سنگ نیاز به بیش از 120میلیارد ریال سرمایه دارد که تامین آن از توان تولید کنندگان این شهرستان در حال حاضر خارج است.
رئیس انجمن صنفی سنگبران محلات توضیح داد: پرداخت نشدن تسهیلات در چند سال اخیر و یا پرداخت تسهیلات با نرخ سود بالا، انگیزه برای تولید بیشتر و با کیفیت تر در واحدهای سنگ بری این شهرستان را از بین برده است.
شهردار محلات نیز گفت: دور ریزهای سنگ در این شهرستان سرمایه های ملی ارزشمندی هستند که می تواند تبدیل به فرصتی برای افزایش ارزش افزوده شوند.
جلال آقارضایی افزود: یکی از مهمترین مباحثی که در زمینه صنعت سنگ وجود دارد استفاده درست از ضایعات این صنعت است، در صورت رشد و توسعه هنر مجسمه سازی می توان امیدوار بود که ضایعات سنگ در قالب مجسمه ها و تندیس های با ارزش به مردم ارائه شود.
آقارضایی گفت: بسیاری از کشورها با تقویت هنر پیکرتراشی و تندیس سازی توانسته اند به موفقیت چشمگیری در این زمینه دست پیدا کنند و سنگ های بدون استفاده که در محیط بلااستفاده و دردسرساز شده اند به ارزش افزوده تبدیل کنند.
وی بیان کرد: شهرداری محلات در نظر دارد سال آینده سمپوزیوم مجسمه سازی را با مشارکت بخش خصوصی در شهر محلات برگزار کند.
شهردار محلات گفت: بر اساس این طرح ابتدا با فراخوانی همه مجسمه سازها را با طرح هایشان به دبیرخانه این سمپوزیوم بازخوانی کند و هیات داوری از بین طرح های ارسالی 12 طرح منتخب را معرفی کند.
آقارضایی اظهار داشت: 12 نفری که طرح آن ها توسط هیات داوری گزینش می شود به محلات دعوت شده و سنگ و وسایل مورد نیاز را در اختیار می گیرند تا در مدت یک ماه طرح های خود را اجرا کنند.
وی با بیان اینکه در انتخاب و اجرای این طرح ها ارزش های ملی و مذهبی و همچنین ظرفیت های بومی مورد توجه قرار دارد گفت: با حضور این هنرمندان در شهر محلات کارگاه آموزشی برگزار می شود تا علاقه مندان در کنار این اساتید آموزش ببینند و این رشته مهم هنری به عنوان کسب و کار جدید بنیان گذاشته شود.
وی توضیح داد: ایده های تزئینات ساختمانی و نما با استفاده از قطعات ضایعات نیز از برنامه هایی است که شهرداری به عنوان اولویت به آن ورود خواهد کرد.
شهرستان محلات در جنوب استان مرکزی در 115کیلومتری اراک قطب تولید سنگ،ماهی زینتی وگل وگیاهان زینتی کشور است.
