به گزارش ایران اکونومیست به نقل از خبرگزاری خانه ملت؛ چند وقتی است که مجلس درگیر لایحه ایجاد مناطق آزاد تجاری صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی جدید بوده که این مسئله به اواسط دوره نهم مجلس شورای اسلامی بر می گردد.
در ماههای نخست سال جاری مشاور دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد از تصویب لایحه افزایش ۱۹منطقه آزاد و ویژه با دو فوریت در دولت خبرداد که این لایحه برای نهایی شدن با دو فوریت به مجلس ارسال شد.
این سومین باری بود که دولت چنین طرحی را به مجلس فرستاد.طرحی که یک بار درآذرماه و دیگری در بهمن ماه سال 94به دلایل مختلف درمجلس نهم مطرح و رد شد.
با وجود رد دوباره این لایحه در سال 94، نمایندگان مجلس نهم در سال 95 و در آخرین ماههای حضور در بهارستان مسئله مناطق آزاد را مطرح کردند.اما تغییرات اساسی در لایحه دولت ایجاد کردند.اگرچه پیشنهاد دولت ایجاد 19 منطقه آزاد و ویژه بود اما نمایندگان مجلس نهم در بررسی این لایحه پیشنهاد دادند 68 منطقه ویژه اقتصادی دیگر به 12 منطقه موجود اضافه شود.
در نهایت با ارایه دوباره لایحه ای در این باره از سوی دولت به مجلس نمایندگان با یک فوریت لایحه ایجاد 7 منطقه آزاد تجاری و 12 منطقه ویژه اقتصادی در تیرماه سال جاری با موافقت کردند.
حال درصورت تصویب نهایی لایحه مذکور،مجوز ایجاد 7 منطقه آزاد تجاری- صنعتی و 12 منطقه ویژه اقتصادی در استان‌های گلستان (اینچه‌برون)، ایلام (مهران)، اردبیل (اردبیل)، سیستان و بلوچستان (سیستان)، کردستان (بانه- مریوان)، هرمزگان (جاسک)، بوشهر (بوشهر)، فارس(فسا)، یزد(ابرکوه- میبد)، زنجان (زنجان)،کهگیلویه و بویراحمد (گچساران)، آذربایجان غربی (سرو- ارومیه)، خراسان رضوی (خواف- قوچان)،لرستان (خرم‌آباد)،قزوین (تاکستان)،اصفهان (شاهین‌شهر) و البرز (ساوجبلاغ) صادر خواهد شد.
با توجه به اهمیت این مسئله بازهم نمایندگان بررسی و نشست های کارشناسی با دولت برای اضافه کردن مناطق جدید استان ها درقالب مناطق آزاد را کلید زدند.
در این میان موافقان و مخالفان افزایش مناطق آزاد نظراتی دارند که هرکدام از حیثی درست بوده و از جهتی برنبود ضرورت ایجاد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی جدید تاکید دارد،دراین رابطه -اکبر ترکان دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری- می گوید: فلسفه وجودی و مشترک ایجاد 7 منطقه آزاد تجاری- صنعتی ارتباط با همسایگان است.
وی با بیان اینکه همسایگان کشور بهترین گزینه برای تقویت و توسعه همکاری‌های منطقه‌ای است،می افزاید: با ایجاد مناطق آزاد می توانیم از ظرفیت استان های مختلف در راستای بهبود شرایط اقتصادی استفاده کنیم.
نمایندگان موافق ایجاد مناطق آزاد و دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری معتقدند اگر وارادت از مناطق آزاد انجام می‌شود، به خاطر نبود محصولات رقابتی داخلی با محصولات خارجی است؛اما درعین حال مناطق آزاد سهم اندکی در واردات دارند.این نمایندگان تاکیدکردند که دولت به دلیل کاهش قیمت نفت از اختصاص بودجه به مناطق آزاد عاجز است و به همین دلیل با ایجاد مناطق جدید اقتصادی می‌توان محرومیت و بیکاری را کم کرد در این رابطه فریدون احمدی-عضو هیات رئیسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس- می گوید: افزایش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می تواند به رشد بهره وری و استفاده از ظرفیت های کشور کمک کند.
نماینده مردم زنجان و طارم در مجلس شورای اسلامی،با تاکید براینکه بسیاری ازمناطق ما با داشتن ارتباط مرزی با سایرکشورهای همسایه می توانند رونق صادرات را رقم بزنند،تصریح می کند:ایجاد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در مناطقی که از ظرفیت های خوبی برخوردار هستند می تواند شکوفایی اقتصادی را برای ما رقم بزند.
دیگر نماینده موافق افزایش مناطق آزاد و همچنین مناطق ویژه اقتصادی شهاب نادری- عضو کمیسیون اقتصادی مجلس است.
شهاب نادری
وی معتقد است؛افزایش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در استان های مرزی که از آمار بالای بیکاری رنج می برند،بهترین گزینه برای رشد اقتصادی درنتیجه صادرات تولیدات داخلی به کشورهای همسایه است.
نماینده مردم پاوه و اورامانات درمجلس شورای اسلامی،با بیان اینکه با ایجاد منطقه آزاد در قصرشیرین و همچنین ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در اورامانات رشد اقتصادی در منطقه را شاهد خواهیم بود،می گوید:رشد مناطق مرزی به طورحتم رشد کشور را به دنبال خواهد داشت.
حسینعلی حاجی دلیگانی-عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس- دیگر نماینده موافق افزایش مناطق آزاد می گوید: مخالفت با مناطق آزاد پاک کردن صورت‌مسأله است.
نماینده مردم شاهین‌شهر درمجلس،می افزاید: اگر در مناطق آزاد اشکالات اجرایی یا قانونی وجود دارد،باید اشکالات اجرایی و قانونی را اصلاح کنیم،نباید صورت مسأله را پاک کرد.
این عضوکمیسیون برنامه و بودجه مجلس معتقد است که برخی مناطق کشور امتیاز ایجاد منطقه آزاد تجاری را گرفته‌اند.اگر این کار مناسب نیست؛مجوز این مناطق نیز لغو شود،درغیر این صورت از فرصتی که دولت برای استان‌های محروم و مستعد ایجاد مناطق آزاد به وجود آورده است،استفاده شود.
درحالی که بسیاری از گفته های موافقان ایجاد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی صحیح است،اما مخالفان این موضوع معتقدند به دلیل نبود زیرساخت‌های اولیه،ایجاد مناطق آزاد جدید باعث افزایش قیمت زمین دراین مناطق می‌شود و طی سال‌های گذشته مناطق آزاد دروازه صادرات نبودند،بلکه بیشترین واردات از این مناطق انجام شده است.
همچنین بسیاری از مخالفان این مهم با بیان اینکه شرکت‌های ثبت شده در مناطق آزاد تا بیست سال از مالیات معاف هستند و هر چه که به ۱۹ سال می‌رسد اعلام ورشکستگی کرده و دوباره شرکت جدیدی برای فرار از مالیات تاسیس می‌کند،اظهار می کنند که زیرساخت‌های مناسبی برای ایجاد مناطق آزاد جدید وجود ندارد و همانطور که در قانون آمده باید به منظور رفع اشتغال و و بیکاری مناطق آزاد را ایجاد کرد.
آنها همچنین تأکید دارند که چرا منطقه آزاد در ایران از سال 71 تاکنون نتوانسته به پیشرفت منطقه کمک کند،چراکه استراتژیک آن واردات و قاچاق است.
جبارکوچکی نژاد از مخالفان ایجاد مناطق آزاد و مناطق ویژه اقتصادی می گوید:در مناطق آزاد جز واردات کار دیگری انجام نمی‌شود.
نماینده مردم رشت درمجلس می افزاید: در حالی که فلسفه ایجاد مناطق آزاد تجاری- صنعتی تولید و صادرات بوده در این مناطق جز واردات کار دیگری نشده است.
وی معتقد است؛مناطق آزاد تجاری- صنعتی فعلی کارنامه موفقی ندارند.
این عضو کمیسیون آموزش و تحقیات مجلس ادامه می دهد:نگرفتن مالیات از مناطق مذکور برخلاف منافع ملی است.
وی در عین حال خواستار ارائه گزارشی توسط سازمان بازرسی کل کشور از مشکلات،مفاسد و رانت‌خواری‌های مناطق آزاد تجاری- صنعتی است.
کوچکی‌نژاد همچنین معتقد است؛مناطق آزاد اجازه نمی‌دهند دیوان محاسبات آنها را حسابرسی کند.
مجید کیان پور-عضو کمیسیون عمران مجلس- دیگر مخالف افزایش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در کشور با بیان اینکه مناطق آزاد و ویژه اقتصادی تعریف شده نتوانسته اند نقش خود را به خوبی ایفا کنند،می گوید: تعدد و گسترش مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درکشور به از بین رفتن تولید، افزایش پدیده قاچاق،کاهش نرخ اشتغال و تعطیلی بسیاری از واحدهای تولیدی و محلی برای انبار کالاهای خارجی تبدیل می شود.
نماینده مردم درود و ازنا در مجلس شورای اسلامی،ادامه می دهد:باید از تجربه ناموفق مناطق آزاد و ویژه اقتصادی درکشور درس گرفته و از ایجاد دوباره مناطقی از این دست بپرهیزیم.
حسن نوروزی-سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس- به عنوان دیگر مخالف ازدیاد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی می گوید:ازدیاد مناطق آزاد با وضعیت فعلی به ضرر تولید داخلی است.
وی می افزاید:در مناطق آزاد شاهد واردات اجناس خارجی هستیم و تولید داخلی وجود ندارد.
نوروزی،ادامه می دهد:مناطق آزاد،حیاط خلوت دولت شده و بودجه مناطق آزاد تحت اختیار دولت است،از این رو باید مجلس شورای اسلامی بر این موضوع نظارت داشته باشد.
حال با وجود نظرات موافق و مخالف درخصوص ازدیاد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی باید دید چه سرنوشتی درانتظار این مناطق بوده و دولت و مجلس چه راهکاری برای خروج مناطق درخواستی نمایندگان برای ایجاد مناطق آزاد و ویژه اقتصادی اتخاذ خواهند کرد.
