به گزارش خبرنگار ایران اکونومیست؛ هر چند که نامی از کشورهای مخالف عضویت ایران در اجلاس اعضا برده نشد، اما وزیر امور خارجه چین یک ماه پیش در واکنش به موضوع عضویت دایم ایران در این سازمان گفته بود که پکن بیشتر تمایل دارد تا موضوع الحاق هند و پاکستان نهایی شود.
این در حالی است که کارشناسان انگشت اتهام مخالفت با عضویت ایران را در این سازمان متوجه برخی کشورهای آسیای میانه می کنند.
ایران در سال 2006 میلادی درخواست رسمی خود را برای عضویت دایم در سازمان همکاری شانگهای ارایه کرده بود. این سازمان به عنوان سازمان میان دولتی در سال 2001 میلادی با هدف تعامل چند جانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد.
سازمان همکاری شانگهای در واقع ترکیب جدید سازمان«شانگهای 5» است که در سال 1996 میلادی تأسیس شده بود، اما نام آن پس از عضویت ازبکستان به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر یافت.
علاوه بر اعضای اصلی، ابتدا مغولستان در سال ۲۰۰۴ و یک سال بعد ایران، پاکستان، هند و افغانستان در سال ۲۰۱۲ به عنوان عضو ناظر به سازمان ملحق شدند.
در حال حاضر علاوه بر ایران، افغانستان، مغولستان و بلاروس از اعضای ناظر این سازمان به شمار می آیند و هند و پاکستان در فرایند عضویت قرار گرفته اند.
هم اکنون جمعیتی در حدود یک میلیارد و 500 میلیون نفر که 25 درصد جمعیت کره زمین را در بر می گیرد و سه پنجم وسعت آسیا معادل 30 میلیون و 189 هزار کیلومتر مربع به این کشورها اختصاص دارد.
این سازمان به عنوان بزرگترین ساختار منطقه ای در جهان با هشت عضو اصلی و چهار ناظر با نام «ناتو شرق» نیز شناخته شده است.
در حال حاضر دو کشور روسیه و چین نقش مهم و تعیین کننده ای را در این سازمان ایفا می کنند و روسیه نیز تا پیش از اجلاس آخر چندین بار از عضویت ایران در این سازمان حمایت کرده بود.
این نکته نیز حائز اهمیت است که نحوه موضعگیری سازمان همکاری شانگهای در طول دوران فعالیت خود نشان از روحیه ضد غربی به ویژه آمریکایی اکثریت اعضای آن دارد. بنابراین حضور ایران در این سازمان به روحیه ضد غربی اعضا اضافه می کرد.
آنچه که تاکنون مانع عضویت ایران در این سازمان مهم منطقه ای شده بود به تحریم های سازمان ملل علیه ایران مربوط می شود که به نوعی باعث شد تا کشورهای عضو با پیوستن دایمی ایران به این سازمان مخالفت کنند، اما با امضای توافق نامه هسته ای و برجام انتظار می رفت تا این نشست رای به عضویت دایم ایران دهد.
به طور قطع در صورتی که عضویت دایم ایران در این سازمان محقق می شد، علاوه بر اینکه افق های بیشتری بر سر راه مناسبات اقتصادی و منطقه ای کشورمان گشوده می شد، کشورهای عضو نیز به نحو مناسب تری از توانمندی های ایران بهره می بردند، اما تصمیم اخیر نشان از آن داشت که باید رایزنی های بیشتری در این خصوص صورت گیرد.
البته این نکته را نیز یادآور شویم که نماینده روسیه در سازمان همکاری شانگهای بلافاصله پس از نشست اجلاس در واکنش به عدم پذیرش درخواست عضویت ایران گفت : شکست خوردیم، اما کار متوقف نشده است.
با این حال برخی معتقدند «نه» اعضای سازمان همکاری شانگهای به درخواست ایران نشان دهنده این است که حتی کشورهای منطقه هنوز حاضر به پذیرش ایران پس از برجام نبوده و موقعیت راهبردی کشورمان را در منطقه نادیده می گیرند.
