به گزارش خبرنگار ایران اکونومیست؛ کارخانه حلب سازی و حلب پرکنی کرمانشاه طی ده ها سال، به تولید ظروف مختلف برای حمل نفت می پرداخت و نفت و فرآورده های آن در این ظروف به نقاط مختلف کشور حمل می شد.
در حال حاضر اگر چه با گذشت زمان و ظهور فناوری های نوین نفتی، از اهمیت این کارخانه کاسته شده است، اما به سبب جایگاه و اهمیت تاریخی این کارخانه تاسیس موزه در این مکان و در شهر تاریخی کرمانشاه در دستور کار قرار گرفته است.
آنچه از شواهد پیداست، كارخانه حلب سازی در سال 1340 ، 71 كارگر دائم داشته و روزانه هشت هزار حلب در آن توليد می شد. البته، در مواقعي كه به تعداد حلب بيشتري نياز بوده، 35 كارگر پيمانكار به اين 71 كارگر ثابت مي‌پيوستند. با اين توضيح، كارخانه حلبي‌سازي روزانه در طول هشت ساعت كار، هشت هزار حلب مي‌ساخت كه با مواد نفتي پر مي‌شد.
** ساخت 5/2 میلیون حلب در سال
در بخشی از گزارشی که در نشریه "آیینه" یکی از نشریات قدیمی صنعت نفت در تاریخ مهر ماه سال 1340 با عنوان «كارخانه حلبي‌سازي پالايشگاه كرمانشاه» به چاپ رسیده، چنین آمده است: «معمولا در مواقع ضروري و احتياج، با 2 ساعت اضافه كار در روز مي‌توان ۱۰ هزار حلب تهيه و پر كرده، تحويل کرد. احتياجات مظروف اداره كل پخش كه در كرمانشاه تهيه مي‌شود، ساليانه بالغ بر ۵/۲ ميليون حلب است كه كليه آن در كارخانه حلبي‌سازي كرمانشاه تهيه مي‌شود. اين حلب‌ها از مواد نفتي، بنزين، نفت چراغ، نفت گاز و امشي پر و جهت توزيع به اداره پخش تحويل مي‌شود.
كليه احتياجات امشي كشور كه بالغ بر 2 ميليون ليتر در سال است، در اين كارخانه تهيه و در حلب‌هاي 18 ليتري پر و تحويل اداره پخش مي‌شود. حمل حلب‌ها به وسيله كاميون‌هاي پيمانكار از كارخانه حلبي‌سازي انجام و روزانه معمولا بين 8 تا 10 هزار حلب به وسيله كاميون‌هاي مزبور بارگيري و طبق برنامه تنظيمي اداره پخش به نقاط تعيين شده توزيع مي‌شود.»
این طور که پیداست که این کارخانه با توجه به نوع و گستردگی فعالیت و تعدد نیروهای به کار گرفته شده در آن، یکی از تاسیسات مهم و کلیدی صنعت نفت در کشور به شمار می رفته که بخش قابل توجهی از مایحتاج این صنعت را تامین می کرده است. در حال حاضر تنها بنا و تجهیزات کارخانه حلب پرکنی و حلب سازی کرمانشاه بر جای مانده است.
انتخاب کارخانه حلب سازی و حلب پرکنی کرمانشاه در جنب پالایشگاه این شهر، برای تاسیس موزه نفت، با توجه به قدمت ساختمان آن و نقشی که حلب ها طی چندین دهه در جابجایی مواد نفتی داشته اند، صورت گرفته است. با این همه شاید جالب باشد که بدانید حلب ها در گذشته ای نه چندان دور بسیار بیش از آنچه امروزه می بینید در زندگی روزمره نقش داشته اند.
** حلب چیست ؟
«حلب» ورق فلزي درخشاني است با رنگ‌هاي طلايي و نقره‌اي و ضد زنگ كه به آساني شسته شده و احساس بهداشتي و تميز بودن را القا می کند. قبل از ساخت حلب در ايران، حلب‌هاي مورد استفاده برای مواد نفتي از روسيه و هند جهت مصارف داخلي به ايران حمل مي‌شدند.
اما با ساخت كارخانه حلبي‌سازي پالايشگاه آبادان و بعدتر در پالايشگاه كرمانشاه، ايران راسا مظروف نمودن محصولات نفتي را آغاز کرد. شكل خاص حلب ها در حلبي‌سازي كرمانشاه مكعب مستطيلي بود كه گنجایش حدود 18 ليتر مواد نفتي را داشت.
استفاده از این حلب ها پس از مدتي بر شکل سایر ظروف نیز در ایران تاثیر گذاشت؛ چرا که بتدریج شاخص‌هاي حجمي به سمت ملي شدن گرايش پيدا كرد و يك حلب 18 ليتري نماي وزني و حجمي خاصي را به مصرف‌كنندگان القا مي‌كرد.
همان طور که اشاره شد بهداشتي بودن حلب‌ها امتیاز دیگری بود. به عبارتی حلب ها به سادگي شسته و تميز مي‌شد. ضمنا میکروب ها نیز در مواد نفتي رشد نمی کرد و این مواد خود عامل ميكروب زدایی بود.
بالاخره امکان استفاده چندين و چند باره از این حلب ها بود، به نحوي كه در بسياري از خانه‌ها، با اضافه كردن درب و قفل و كلون به این حلبی ها، آنها را به شكل گاو صندوقي درمی آوردند كه پول، طلا، مدارك شناسايي و بعضا خوراكي‌هاي مورد علاقه بچه‌ها در آن جا مي‌گرفت. گاهی نیز در آشپزخانه‌ها، مادرها و مادر بزرگ ها از آنها به برای نگهداري برنج، گندم و ساير حبوبات استفاده مي کردند.
البته بعضا از قديمي‌ترين نوع جوش دادن، يعني لحيم كردن نیز برای حفظ و نگهداري محتويات این حلب ها استفاده می شد. در آخرين مرحله حلبي‌ها را از طرفين بريده و به صورت ورق تخت درمي‌آوردند و از آنها براي ساخت وسايل مورد نياز چون قيف، دبه، شيردان، ابريق، آفتابه و غیره استفاده مي‌شد.
حلبي‌های نفتی آنچنان در زندگي ايرانيان نقش داشتند که در همه جا می شد آنها را دید؛ به عنوان صندلي در پارك‌ها و سينماها، به عنوان زیرپایی در خانه ها، مغزه ها و حتی سالن های تاتر و موسيقي و غیره در واقع حلب های نفتی اجداد حلب‌هاي روغن نباتي بودند که بعدها با تقليد از این حلب ها به وجود آمد.
سرنوشت حلبي با ورود وسايل جديد و عبور از مرحله آهن و جايگزيني پلاستيك، نايلون و ديگر توليدات پتروشيمي، شكل ديگري به خود گرفت. اکنون اگر چه خبری از آن رونق گذشته نیست، اما هنوز هم در گوشه و كنار کشور مي شود بقاياي حلبي سازي كرمانشاه را ديد.
راه اندازی موزه در حلب سازی و حلب پر کنی کرمانشاه، فرصت خوبی است که سرنوشت این صنعت و تاثیر آن را در حمل و نقل نفت و فرآورده های آن و زندگی مردم به تماشا بنشینیم.
