شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به عنوان تنها شرکت تسویه وجوه در کشور از جمله نهادهای اصلی بازار سرمایه است که تحت نظر سازمان بورس با هدف افزایش کارایی، کاهش ریسک و نیز کاهش هزینه های پایاپای و تسویه وجوه معاملات فعالیت می کند.
بر اساس این گزارش، ورود سرمایه گذاران خارجی به بازار سرمایه، تخصیص اعتبار از سوی شرکت های کارگزاری به مشتریان و توثیق سهام از جمله موارد و مباحثی است که در بازار سرمایه مطرح شده و به نظر می رسد انجام بخشی از فعالیت های مذکور به عهده "سمات" باشد که در این گزارش دکتر محمدرضا محسنی، مدیر عامل شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه به این سوالات پاسخ می دهد.
س : تعداد کدهای سرمایه گذاران خارجی که طی سال 94 صادر شده به چه میزان است و در این مدت حجم معاملات آنها در بازار سرمایه کشورمان چه تعدادی بوده است؟
ج : شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات)، تعداد 225 کد سهامدار خارجی در سال 94 صادر کرد که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل از آن، شاهد رشد 85 درصدی صدور کد برای سرمایه گذاران خارجی بودیم.
ارزش کل معاملات سرمایه گذاران خارجی در سال گذشته بالغ بر 2022 میلیارد ریال و ارزش معاملات سهامدارانی که در سال 94 کد سهامداری خود را از شرکت سپرده گذاری مرکزی دریافت کردند، حدود 520 میلیارد ریال بوده است.
س : در بازار سرمایه اعداد مختلفی از یک هزار تا دو هزار میلیارد تومان در خصوص میزان اعتبارات تخصیصی شرکت های کارگزاری به معامله گران عنوان و همواره تسویه اعتبارات در روزهای پایانی معاملات هر ماه به عنوان یکی از عوامل روند نزولی بورس مطرح می شود. بر این اساس این سوال مطرح می شود که میزان کل اعتبارات کارگزاران چه رقمی است و آیا می تواند بر روند بازار و ایجاد فشار فروش در زمان تسویه اثر زیادی اعمال کند؟
ج: تخصیص اعتبار از سوی کارگزاران به مشتریان خود جزو مناسبات داخلی آنهاست چرا که شرکت سپرده گذاری معاملات مشتری کارگزاران را به صورت نقدی با خود آنها تسویه می کند. بنابراین مناسبات پولی کارگزاران و مشتریانشان ارتباطی به این شرکت ندارد. اما از آنجایی که وظیفه نظارت بر کفایت سرمایه کارگزاران بر عهده سازمان بورس و اوراق بهادار است، این سازمان سامانه ای را با عنوان "سکنا" طراحی کرده و تمامی اطلاعات اعتباردهی کارگزاران در آن سامانه متمرکز است.
س: حق تقدم های ناشی از اجرای برنامه افزایش سرمایه شرکت ها در حالی در پرتفوی سرمایه گذاری سهامداران ثبت می شود که سود حق تقدم ها در پرتفوی مشاهده نمی شود، آیا شرکت سپرده گذاری مرکزی و تسویه وجوه برنامه ای جهت ثبت سود حق تقدم های ناشی از اجرای برنامه افزایش سرمایه شرکت ها در پرتفوی سرمایه گذاری سهامداران در نظر دارد؟
ج : شرکت سپرده گذاری مرکزی برنامه جامعی برای انتشار اطلاعات مربوط به مطالبات سهامداران در دست اجرا دارد، این مطالبات شامل افزایش سرمایه، تقسیم سود و ... است که البته این امر به شدت وابسته به همکاری ناشران بورسی و فرابورسی در ارائه اطلاعات به شرکت سپرده گذاری مرکزی به عنوان نهاد مرکزی ثبت اطلاعات سهامداران و دارایی های آنهاست.
در رابطه با حق تقدم سهام که در زمان افزایش سرمایه از محل آورده نقدی منتشر می شود، چیزی به نام سود وجود ندارد بلکه در صورت عدم استفاده سهامدار از حق تقدم خود، ناشر حق تقدم های استفاده نشده را در بازار به فروش می رساند و وجوه حاصله را در اختیار سهامداران مربوطه قرار می دهد که شرکت سپرده گذاری مرکزی برای ثبت این فرآیند در پرتفوی سهامداران نیازمند دریافت اطلاعات از ناشران بورسی و فرابورسی است.
س: به عنوان آخرین سوال آیا امکان توثیق سهام در شرکت های کارگزاری همچون بانک ها وجود دارد؟ در صورت پاسخ مثبت این برنامه چگونه اجرا می شود؟
ج : خیر، زیرا شرکت سپرده گذاری مرکزی تنها نهاد متولی برای ثبت و نگهداری سهام شرکت ها بر اساس بند 7 ماده یک قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران است که در این راستا، تنها این شرکت می تواند اقدام به توثیق اوراق بهادار در بازار سرمایه کند.
