خداکرم جلالی که پیش از خطبه های نماز جمعه تهران سخن می گفت افزود: از بین رفتن تعادل بین منابع طبیعی و برداشت از آن ، جهان از جمله ایران را با چالش های زیست محیطی روبرو کرده است.
وی افزود : در کنار کم بودن میزان بارندگی در ایران، میزان تبخیر آب در کشور ما نیز سه برابر متوسط جهانی است.
رییس سازمان جنگلها ، مراتع و آبخیز داری اظهار داشت : منابع طبیعی بستری برای تحقق اقتصاد مقاومتی است
و با وجود محدودیت های طبیعی در ایران ، کشور ما از نظر داشتن گونه های گیاهی در رده پنجم جهانی قرار دارد و
و از 13 اقلیم شناخته شده در جهان از 11 مورد آن برخوردار است.
** هر هکتار جنگل 60 تن ریزگرد را جذب می کند
جلالی گفت: نزولات آسمانی در زمین هایی که دارای پوشش گیاهی و جنگلی هستند 40 برابر زمین های فاقد پوشش گیاهی است و سیل و فرسایش خاک از پیامدهای این زمین هاست.
وی افزود: سه کارکرد جنگل ها و مراتع کشور شامل حفظ آب و حفظ خاک و ترکیب کربن، 200 برابر ارزش های ظاهری آنها محسوب می شود.
این مقام مسئول اضافه کرد: ارزش های ظاهری یعنی این که ما از جنگل فقط چوب را می بینیم و از مراتع فقط علوفه را ولی جلوگیری از سیل، رانش، فرسایش خاک و جلوگیری از بیابانی شدن عرصه ها و تولید اکسیژن از کارکردهای مهم جنگل و مراتع است.
رئیس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری گفت: هر هکتار جنگل حدود 2 و نیم متر مکعب اکسیژن خالص تولید می کند و حدود هشت تن گاز کربنیک و سایر آلاینده را جذب می کند و می تواند بیش از 60 تن ریزگرد را جذب کند.
وی افزود: اگر فضای سبز نباشد، ریزگردهایی که در بیابان های داخل و خارج تولید می شود، می تواندعرصه را برای زندگی همه انسان ها و موجودات تنگ کند و لذا فضای سبز به تلطیف هوا، کاهش آلودگی، حفظ ذخائر ژنتیک گیاهی و جانوری، امنیت زیستی و تعادل اکوسیستم ها کمک می کند.
جلالی اضافه کرد: فضای سبز همچنین به تولید فرآورده های چوبی، گیاهان دارویی و صنعتی کمک می کند و مناظر زیبای آن در جذاب و توسعه گردشگری موثر است و ضمن تعدیل خشکسالی ها، توسعه ای پایدار و پشتوانه فعالیت های کشاورزی ، صنعت و خدمات محسوب می شود.
** چهار هکتار جنگل برای جبران 30 لیتر بنزین
معاون وزیر جهاد کشاورزی از منابع طبیعی به عنوان زمینه ای برای تحقق اقتصاد مقاومتی یاد کرد و گفت: وقتی منابع پایه را نداشته باشیم و یا این منابع در مسیر تخریب قرار گیرد، تحقق اقتصاد مقاومتی با مشکلاتی مواجه خواهد شد.
وی افزود: همه نیازهای ما از گیاهان و درختان تهیه می شود و شادابی و سلامت اکوسیستم ها و کسانی که در اکوسیستم ها زندگی می کنند، رابطه مستقیمی با سلامت و شادابی منابع طبیعی و جنگل ها و مراتع و مجموعه فضای سبز دارد.
جلالی با اشاره به افزایش استفاده از داروهای گیاهی به جای داروهای شیمیایی گفت: امروز بحث لطافت هوا، تولید اکسیژن و جذب گاز کربنیک از اهمیت بسیاری برخوردار است. چون هر درخت می تواند اکسیژن دو انسان را تامین کند و با توجه به افزایش سوخت فسیلی، سوخت هر گرم بنزین منجر به سوختن 15 گرم هوا می شود و 2 و 2 دهم گرم گاز کربنیک تولید می شود.
جلالی با یک محاسبه ساده گفت: برای جبران اکسیژن و مواد آلاینده خودرویی که 30 لیتر بنزین مصرف می کند، باید چهار هکتار فضای سبر، جنگل یا باغ وجود داشته باشد تا بتواند این آلایندگی را بر طرف کند.
** سهم ایران در منابع طبیعی جهان
جلالی گفت: مساحت جنگل های جهان حدود چهار میلیارد هکتار است که شامل 30 درصد خشکی های جهان می شود و سرانه مردم جهان شش هزار متر مربع است.
وی افزود: در ایران 14 و سه دهم میلیون هکتار جنگل وجود دارد که معادل هشت و هفت دهم درصد مساحت کشور است و سرانه ما هزار و 700 متر مربع است که این سرانه کمتر از یک سوم سرانه جهانی است.
وی درباره مراتع نیز گفت: مراتع جهان حدود و پنج و سه دهم میلیارد هکتار است که 43 درصد خشکی جهان را تشکیل می هد و سرانه مردم جهان هفت و شش دهم هکتار است و در ایران 84 و هشت دهم هکتار مرتع وجود دارد که 53 درصد کشور را شامل می شود و سرانه ما یک و یک دهم هکتار است که کمتر از یک ششم سرانه جهان است.
این مقام مسئول افزود: مساحت بیابان های جهان یک و چهار دهم میلیارد هکتار است که 10 درصد خشکی جهان را تشکیل می دهد و سرانه بیابان در جهان حدود 2 هزار متر مربع است و در ایران 32 و نیم میلیون هکتار بیابان وجود دارد که 20 درصد سطح کشور را تشکیل می دهد.
وی سرانه ایران را چهار هزار و 300 متر مربع دانست و گفت: برخلاف سرانه جنگل و مرتع، سرانه بیابان در ایران دو برابر میزان جهانی است و در میان 156 کشور دارای جنگل مقام 45 را داراست.
** ایران جزو پنج کشور برتر جهان از نظر تنوع ژنتیک گیاهی
جلالی گفت: شرایط اقلیمی ما به گونه ای است که ویژگی های ارزشمندی مانند تنوع اقلیمی را داریم و ایران از 13 اقلیم شناخته شده جهان، 11 اقلیم را داراست و ما غیر از اقلیم قطبی و استوایی بقیه اقلیم های جهانی را داریم و در جهان جزو پنج کشور اول به لحاظ تنوع ژنتیک گیاهی و جانوری هستیم.
وی از وجود هشت هزار گونه گیاهی و درختی در ایران سخن گفت که 2 هزار و 300 گونه آن گیاهان دارویی است و هزار و 728 گونه گیاهی ودرختی منحصر به ایران است.
** وابستگی زندگی یک و نیم میلیون خانوار به منابع طبیعی
جلالی در ادامه گفت: 90 درصد کشور ما در منطقه خشک و نیمه خشک واقع است و میانگین بارندگی ما تقریبا یک سوم میانگین جهانی است و تبخیر سه برابر متوسط جهانی است.
وی افزود: معیشت حدود یک و شش دهم میلیون خانوار عشایری و روستایی و جنگل نشین وابسته به منابع طبیعی است که یکی از موضوع های مهم، ایجاد تعادل میان معیشت آنان و حفظ منابع و بهره برداری اصول و پایه دار از این منابع است.
** راهبردهای سازمان جنگل ها
جلالی راهبردهای سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری را بر اساس سیاست های کل نظام دانست که در پنج محور اساسی مشخص شده است.
وی اظهار داشت: جامع نگری و هماهنگی در حوزه های آبخیزداری یکی از این محورهاست و تعادل میان انسان و فعالیت ها در این موضوع است و لذا در حوزه های آبخیزداری فعالیت هایی انجام می شود که برخوردار از یک نگرش جامع به همه مسائل و پیامدهای اقدام در این حوزه است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی بسیاری از مشکلات کشور در این حوزه را مربوط به عدم جامع نگری دانست که ناشی از برخی اقداماتی است که در رابطه با مدیریت منابع آب شکل گرفته است.
وی نقش بسیار موثر خشکسالی را در این زمینه منکر نشد و گفت: آنچه در حوزه دریاچه ارومیه و یا در هورهای استان خوزستان و باتلاق ها مانند باتلاق جازموریان به عنوان یکی از مراکز تولید گرد و غبار در کشور، وجود دارد، به دلیل عدم جامع نگری است.
جلالی حفاظت از منابع را یک اصل مهم و اساسی دانست که نسبت به سایر اقدامات توسعه ای اولویت دارد و در ادامه گفت: بحث فرهنگسازی از سیاست های راهبردی است و همچنین معتقدیم مشارکت مردم یک موضوع سرنوشت سازی است که توانسته تحولات چشمگیری را ایجاد کند.
وی افزود: مهار عوامل ناپایداری منابع و پیشگیری از تخریب سرزمین از موضوع هایی است که با تاکید بر اجرای طرح های آبخیز داری، آبخوان داری، مقابله با پدیده بیابان زایی و گرد و غبار مورد توجه است و به عنوان یک سیاست راهبردی مطرح می شود.
** منشور اساسی سازمان جنگل ها
معاون وزیر جهاد کشاورزی گفت: سال گذشته رهبر معظم انقلاب محورهایی را بیان کردند که نقطه عطفی برای توجه به مسائل محیط زیست بود و این سخنان به عنوان منشور اساسی، مورد توجه این سازمان قرار گرفت:
وی از هماهنگی دستگاه ها، ایجاد تعادل میان انسان و طبیعت، لزوم توجه به آبخیز داری و آبخوان داری و پدیده گرد و غبار، پالایش و بازنگری قوانین و جرم انگاری تخریب محیط زبیست و منابع طبیعی، برخورد قاطع با متخلفان، ضرورت تهیه پیوست محیط زیستی برای تمامی طرح های صنعتی و عمرانی و همچنین توجه به عنصر اساسی خاک، آب و هوا به عنوان محورهای این منشور یاد کرد.
جلالی با ارائه گزارشی از عملکرد سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری گفت: در راستای تحقق منویات رهبر معظم انقلاب و سیاست های دولت تدبیر و امید تا کنون حفاظت از پنج میلیون هکتار به صورت مشارکتی به مردم واگذار شده که این رویکرد می تواند یک تحول چشمگیری را بوجود آورد.
وی افزود: احداث 2 هزار و 400 کیلومتر کمربند حفاظتی برای جلوگیری از تجاوز در 208هزار هکتار از عرصه های منابع طبیعی، اطفای حریق سالانه در حدود 18 و نیم هزار هکتار، تامین 295 خودروی صحرایی و چهار هزار و 800 واحد تجهیزات انفرادی و رسیدگی به 20 هزار پرونده اختلافی را در یک سال گذشته داشته ایم.
این مقام مسئول اضافه کرد: اجرای احکام قضایی خلع ید از متصرفان در سطح 41 هزار هکتار، جلوگیری و رفع تجاوز از عرصه های منابع طبیعی در سطح 197 هزار هکتار و اخذ سند مالکیت اراضی و کاداستر برای 19 میلیون هزار هکتار از دیگر برنامه های این سازمان بوده است.
وی همچنین گفت: 400 تعاونی بهره برداران در راستای مشارکت و فرهنگسازی تشکیل شده و علاوه بر ایجاد اتحادیه تعاونی و تولید، اقدام به تامین 65 میلیون نهال کرده ایم.
جلالی در ادامه گفت: جنگل کاری در سطح 90 هزار هکتار، عملیات آبخیزداری در یک میلیون و 30 هزار هکتار، بیابان زدایی در حدود 40 هزار هکتار، زراعت چوب در حدود هفت هزار و 700 هکتار و بهره برداری از جنگل های شمال را در راستای صیانت از این جنگل ها30 درصد کاهش دادیم.
وی تاکید کرد: بر اساس نظام سنجش و پایش منابع طبیعی کشور روزانه مسائل گرد و غبار و حریق را با استفاده از داده های ماهواره ای به دست می آوریم و برای مدیریت منابع طبیعی استفاده می کنیم.
** رمز نجات وضعیت کشور
معاون وزیر جهاد کشاورزی رمز نجات وضعیت کشور را حفاظت از عرصه های منابع طبیعی دانست و گفت: مهار بحران آب، کاهش آثار خشکسالی، جلوگیری از تخریب بیشتر آبخوان ها و فرونشست زمین و همچنین کنترل کانون های بحرانی بیابان زا و کنترل تولید گرد وغبار با همکاری همه مردم صورت می گیرد.
جلالی همچنین بهبود وضعیت معیشتی مردم و عملیاتی کردن اقتصاد مقاومتی به صورت پایدار را با حفاظت از عرصه های منابع طبیعی گره زد و اظهار امیدواری کرد تا دولت و مجلس شورای اسلامی در برنامه های خود توجه بیشتری را برای حل این مشکلات داشته باشد.
** تعادل میان انسان و طبیعت در قرآن
وی از آیات 18 و 19 سوره حجر به عنوان آیاتی یاد کرد که بیانگر تعادل میان انسان و طبیعت است و گفت: رهبر معظم انقلاب در این زمینه رهنمودهای سرنوشت سازی را مطرح کردند که در 17 اسفند سال گذشته نیز بر خواسته اسلام و ادیان الهی بر حفظ این تعادل تاکید کردند.
جلالی افزود: خدا بر اساس تعادل، گیاهان و درختان را آفرید و آن را مایه روزی بشر و سایر موجودات قرار داد ولی انسان این تعادل را نامتعادل ساخته که چالش هایی را ایجاد کرده که مهمترین این چالش ها شامل تغییر اقلیم، گرمایش زمین، کمبود آب شیرین و بیابان زایی است.
** نگاهی آماری به توسعه نامتوازن فعالیت های بشری
جلالی گفت: جمعیت جهان در طول قرن بیستم چهار برابر شد ولی مصرف آب شیرین 9 برابر شد و مصرف انرژی 15 برابر و تولید دی اکسید کربن و گاز co2 به 17 برابر رسیده و از طرفی سطح جنگل های جهان از پنج میلیارد هکتار به چهار میلیارد هکتار کاهش پیدا کرده است.
وی افزود: این آمار بیانگر توسعه نامتوازن و ناپایدار فعالیت های بشری است که سه محور فرایند توسعه یعنی انسان، محیط زیست و فعالیت های اقتصادی را دربر می گیرد و این سه چالش برای مردم جهان و به ویژه برای کشور ما که روی کمربند خشک جهان قرار گرفته کاملا محسوس است و تغییراتی که در آب و هوا و نزولات آسمانی مشاهده می کنیم پیامدهای این تغییر اقلیم است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی افزود: اگر چاره اندیشی نکنیم و بحث هم وزن بودن در مسائل محیط زیست و انسان را رعایت نکنیم، بحران هایی را برای جامعه بشری به دنبال خواهد داشت.
وی ریشه این تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین را در افزایش غلظت گاز کربنیک در مجموعه جو دانست که بخش عمده آن مربوط به استفاده از انرژی های فسیلی و بخشی نیز مربوط به ابزارهایی است که این تعادل را به وجود آورده و شامل جنگل ها، مراتع، باغ ها و فضای سبز است.
جلالی گفت: میزان غلظت گاز کربنیک از 270 قسمت در هر میلیون امروز به 400 قسمت در میلیون رسیده که جهان را با چالش های متعددی در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مواجه کرده است.
وی به موضوع حفظ منابع پایه یعنی آب و خاک پرداخت و گفت: این مطالب بارها در بیانات رهبر معظم انقلاب تکرار شده است و نگاهی به آمار در این زمینه بیانگر اهمیت این منابع است.
هفته منابع طبیعی هر سال از 15 اسفند آغاز می شود که این روز به نام روز درختکاری در تقویم ثبت شده است.
