امسال عدم انتخاب فیلم «بادیگارد» ساخته ابراهیم حاتمی کیا در بخش های مهم جشنواره واکنش های زیادی از طیف های مختلف به همراه داشت فیلمی که در رتبه دوم سیمرغ بلورین از نگاه تماشاگران با اختلاف کمی با «ابدو یک روز» قرار گرفت در این باره با مجتبی راعی یکی از اعضای هیات داوران سی و چهارمین جشنواره فیلم فجر صحبت کردیم . سازنده فیلم «عصر روز دهم» درباره نحوه داوری آثار و این مهم که بخش عمده ای از جوایز که به فیلم «ابد و یک روز» با یک کارگردان جوان اهدا شد گفت: در فستیوال فجر فیلم هایی که در بخش مسابقه پذیرفته می شوند، پذیرفته شدنشان مشروعیتشان است ، یعنی اعلام می کنند هر جایزه ای که به این فیلم ها اهدا شود اگر حقشان باشد، اشکال ندارد .معنی این مشروعیت این است که نمی توانیم فیلمی را در مسابقه بپذیریم و بعد با فشار برخی از افراد به این مضمون که این فیلم با سلیقه ما و معیارهای ما مطابق نیست آن را از داوری خارج کنیم. بنابراین هیات داوران ناداوری کنید و به آن اهمیت ندهید. داوری یعنی قضاوت و ارایه رای به آثار. حال اگر بگوییم سه اثر را چشم پوشی کنید داوری معنایش را از دست می دهد.
راعی درپاسخ به این سوال که نمونه هایی از این دست پیش از این وجود داشته که شما به آن اشاره می کنید گفت:سال های قبل داشتیم . داور جشنواره بودم به نوید محمد زاده برای فیلم«عصبانی نیستم» رای دادیم و گفتند اگر می شود این فردرا ندیده بگیریم . پس معلوم است که نمونه داشته است. نمونه های غیرمستقیم هم قبلا بوده که مطبوعاتی نشده ولی بنا به مصالح جوایز تغییر کرده است. مثالی در این باره منظورم را بیشتر روشن می کند اگر افراد در دو صد متر المپیک شرکت کنند یک جوان 15 ساله مقام اول را کسب کند حال یک عده جمع بشوند و بگویند شما فکر نمی کنید دراین سن مقام اول برای این فرد مناسب نیست و ظرفیتش را ندارد و احتمال خیلی زیاد دچار غرور می شود و ممکن است زندگی اش از بین برود این فرد را سوم اعلام کنیم و فرد دیگری که بارها در المپیک شرکت کرده و در سالهای گذشته رتبه اول را کسب کرده است را اول اعلام کنیم. در این جاست که معنی داوری از بین رفته است ما نباید فکر کنیم با این جایزه غرور به سراغ فرد می آید . داوری نباید این فکر را بکند، اگر مربی هایی فرد را پرورش دادند(والدین) با استادی مرتبط است و... خراب نمی شود اگر این امکان هم وجود داشته باشد که دچار غرورشود داوران باید به فرد جایزه ندهند؟به نظرم داوری مفهوم از دست می دهد .
مجتبی راعی در پاسخ به این سوال که بسیاری معترض به عدم انتخاب آقای حاتمی کیا دربخش های مهم (بهترین فیلم، کارگردانی و فیلمنامه) بودند این اعتراضات به هیات داوران منعکس شد و در روند کار تاثیر داشت گفت: هیچ کس به ما نگفت جایزه به چه کسی جایزه بدهید یا ندهید. اما فشارهای اجتماعی کار خودشان را می کنند. الان اگر بگویند پنج میلیون نفر علیه خبرگزاری فارس تظاهرات کردند بعید است که روی مدیران مجموعه تاثیری نگذارد. داوران سعی کردند تسلیم فشارهای جانبی نشوند البته این معنی اش این نیست که رای داوران مطلقا درست است، چون ما انسان هستیم . 7 انسان به راحتی می توانند خطا کنند گاهی 70 هزار یا 70 میلیون انسان خطا می کنند دریک رای. بنابراین طبیعی است که ممکن است ما خطا کنیم احمقانه است اگر فکر کنیم رای داوردر همه امور درست است این را می دانیم خطای انسانی وجود دارد به خصوص وقتی پای سلیقه هم به میان می آید.
وی ادامه داد: از طرف برگزارکنندگان هیچ فشاری وجود نداشت ولی فشار اجتماعی وجود داشت. من به همراه تعدادی از دوستان که پیش از این داوری فجر را تجربه کرده بودنداین را می دانستیم که اگر به فرمولی که در فجر امتحان شده و نتیجه خوبی داده ، عمل کنیم همه راضی خواهند بود و لبخند می زند .
ما اگر فیلم ها را بر مبنای قدرت پشتوانه اجتماعی تقسیم بندی کنیم یعنی این مربوط به جناح است که زورش زیاد است . یا این فیلم کسی را برای حمایت ندارد و اگر به این فیلم جایزه تعلق نگیرد جنجال ایجاد می شود و... آسان ترین راه این بود که جوایز را براساس نوع حمایت اجتماعی و سیاسی فیلم ها تقسیم کنیم .فرمولی که همه از شما راضی خواهند شد با رای ها فضای اجتماعی قدرت های پشت فیلم ها را راضی می کنید . من فکر می کنم آدم شرافتتمند این راه انتخاب نمی کند اسمش داوری نیست و تقسیم است. ما کاملا آگاه بودیم اگر بخواهیم برمبنای تقسیم براساس پشتوانه اجتماعی سیاسی فیلم ها عمل نکنیم به شدت مورد اعتراض واقع خواهیم شد.
داوران بر در سر یک دوراهی قرار گرفتند اگر با شرافت عمل کنیم اعتراض خواهد شد . اگر شرافت را کنار بگذاریم و با توجه به پشتوانه قدرت اجتماعی سیاسی به فیلم ها جایزه بدهیم همه لبخند خواهند زد و خواهند گفت راضی شدیم و خوب بود من لااقل خودم به شخصه آن راهی را انتخاب کردم سرم را روی بالین بگذارم با وجدان آسوده خواهم گذاشت من سعی کردم با وجدان رای بدهم . این چیزی است که شما قبول کنید یا نکنید مهم نیست زیرا وقتی من با خودم و خدای خودم خلوت می کنم اگر بی وجدانی کرده باشم و شما و مردم را گول زده باشم در خلوت خودم کسی به من خواهد گفت بی وجدانی کردی. دعا کنید اینگونه نباشد
بازی محمدزاده در تاریخ سینما ثبت می شود
کارگردان فیلم تحسین شده «تولد یک پروانه» در پاسخ به این سوال که در بخش جوایز نقش مکمل برخی معتقدند به دلیل عدم ارایه جایزه به نوید محمدزاده در سالهای گذشته به او جایزه داده شد و خانم مقدمی هم برای حضور در دو فیلم جایزه را از آن خود کرد گفت: در فیلم «ابد ویک روز» نوید محمد زاده بازی کرده که تقریبا در تاریخ سینمای ایران ثبت خواهد شد. ما نمی توانستیم بازی که در سینمای ایران ثبت خواهد شد را نبییم
بسیاری معتقدند بازیگری در نقش معتاد کار بسیار سختی نیست در این باره می فرمایید : این استدلال هایی است که ما هم در هیات داوران داشتیم همه می توانند برای نقش معتاد صدایشان را تغییر دهند و چشمشان را خمار کنند اما یک مرزی بین آفرینیش هنری خلاقانه و بازیگری معمول وجود دارد وقتی یک بازیگر بدنش را شل می کند خم می شود صدایش را تغییر می دهد ما می فهمیم یک انسان سالم نقش معتاد را بازی می کند و این نقش را می پذیریم .
اما یک وقت فرد می تواند از مرز نقش معتاد گذر کند و به مرز جدیدی به اسم «باور» وارد شود ما به جای این که بگوییم نقش معتاد را بازی می کند می گوییم مثل این که معتاد است یعنی آعتیادش را باور می کنیم . اما محمد زاده یک گام بالاتر می رود از این مرز که مرز بسیار مشکلی است که باور ایجاد کند یک گام جلوتر می رود مشخصا صحنه اوج بازی او صحنه ای که می گوید : «حاضرم از ین خونه برم در پارک بخوابم و این دختر را به افغانی ندهید. » باور تماشاگر به مرز جدیدی می رسد و حالت جدیدی به عنوان تماشاگر در خودمان حس می کنیم . ما ناگهان احساس می کنیم در یک موقعیت جدی واقعی قرار گرفتیم و فیلم نیست بلکه در صحنه حاضریم وآن صحنه را می بینیم. این نقطه ای است که ماندگار می شود. آنچه که نوید محمدزاده را مستحق جایزه کرد و ما نمی توانستیم بی شرافتی کنیم.
داوران شبنم مقدمی را تشخیص ندادند/ برگزیدگان حداقل 5 رای داشتند
وی درباره بازی مقدمی در دو فیلم زاپاس و نفس گفت: خانم مقدمی دو نقش بازی کرد که خیلی خوب بود در نمایش فیمل زاپالس چند نفر گفتند این کدام بازیگر است ؟ شبنم مقدمی همیشگی نبود.بازیگر وقتی طوری ظاهر می شود که یک اتفاق جدید رقم زده باید دیده شود. بازی او را تا آخر فیلم چک کردیم بازی عجیبی است . در فیلم نفس اتفاق بزرگتری افتاده بود ما در اکثر آثار شاهد ادای لهجه توسط بازیگران هستیم اتفاقی که می افتد که می گوییم ادای لهجه را خوب درآورد اما شبنم مقدمی در «نفس» یک خانم اصفهانی است و ما را به مرز باور می رساند. که یا خودش و یا اقوامش اصفهانی بودند. مقدمی از مرز ادا درآوردن و خوب ادا درآوردن رد شده و ایجاد باور می کند که دیده شد.
وی در پایان درباره این مهم که داوران در ارایه آراء به برگزیدگان چقدر هم نظر بودند گفت: تقریبا بیشتر دوستانی که چایزه گرفتند حداقل5 رای آوردند .
